Εκ του λογαριασμού μου στη Google εξεδόθη το μηναίο απολογιστικό υπόμνημα με τις κινήσεις μου στο παγκόσμιο χάρτη. Και επειδή είχα ώρα για σκότωμα άνοιξα το εύρος του στα τελευταία εννιά χρόνια που φαίνονται διαθέσιμα στο ιστορικό μου.
Η εφαρμογή έχει καταγράψει κάθε κίνησή μου στην πόλη, στη χώρα, στον πλανήτη. Σε ορισμένες περιπτώσεις δε, με ενημερώνει και πού έχω διανυκτερεύσει. Αντιλαμβάνεστε ότι, υπό συνθήκες, αυτές οι αναφορές δύνανται να θεωρηθούν, εκτός από αδιάκριτες, λίαν επικίνδυνες. Από την άλλη, βέβαια, είναι και διασκεδαστικές. Φρεσκάρουν αναμνήσεις, τις βγάζουν από τη θολούρα του αφηρημένου. Βλέπεις, ας πούμε, ότι μία συγκεκριμένη ημέρα του 2013 ήσουν στο Λονδίνο. Ενδεχομένως να θυμηθείς και τι έκανες. Η Google μπορεί να το ξέρει. Αλλά δεν θέλει να στο πει. Ακόμα.
Πριν από λίγες μέρες οι Times της Νέας Υόρκης αποκάλυψαν κάτι που φαντάζονταν πολλοί, αλλά κανένας δεν μπορούσε να αποδείξει. Το Facebook, κατά παράβαση των όρων χρήσης του, έδινε σε μεγάλες εταιρείες, όπως Microsoft, Netflix, Amazon, πρόσβαση στα μηνύματα και στα δεδομένα χρηστών του. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι κάποιος υπέκλεπτε το περιεχόμενο των μηνυμάτων ή τα προσωπικά δεδομένα. Απλώς οι αλγόριθμοι αυτών των εταιρειών αξιοποιούσαν τα δεδομένα του Facebook προκειμένου να έχουν πιο στοχευμένη ανάλυση συμπεριφοράς πελατών τους που χρησιμοποιούν την πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης.
Η πρόσβαση στο Facebook προσφέρεται δωρεάν και, όπως είναι γνωστό, δωρεάν τυρί διατίθεται μόνο στις ποντικοπαγίδες. Δίνεις δεδομένα, παίρνεις υπηρεσία. Έντιμα πράγματα; Σε γενικές γραμμές ναι, θα μπορούσες να πεις ότι είναι μία δίκαιη συναλλαγή. Όπως εκχωρείς ιδιωτικότητα για να πάρεις ασφάλεια, έτσι προσφέρεις δεδομένα για να αποκτήσεις πρόσβαση στις πλατφόρμες. Εν τέλει ακόμα και η έννοια της πλατφόρμας καταργείται αν δεν υπάρχουν διαθέσιμα προσωπικά δεδομένα. Άλλωστε σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ζωή μόνο στην πλατφόρμα. Και ο αλγόριθμος είναι ο μόνος που ενδιαφέρεται για τη ζωή τους, κανένας άλλος.
Το πρόβλημα θα γίνει πραγματικά μεγάλο, όταν αρχίσει η εξατομικευμένη διάθεση δεδομένων.
Υπόθεση: το Facebook επιτρέπει σε τρίτους να έχουν πρόσβαση στα δεδομένα της συμπεριφοράς των χρηστών που βασίζεται σε συναισθηματικές αντιδράσεις. Κοινώς κάποιος που ενδιαφέρεται να σας προσλάβει, μπορεί να μάθει πού κάνετε like, που βάζετε καρδούλα, πού θυμώνετε και πού λυπάστε. Αυτό θα είναι πιο αποτελεσματικό, όταν η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αντιληφθεί το πεδίο πάνω στο οποίο αντιδράτε. Για παράδειγμα, τώρα ένας αλγόριθμος έχει τη δυνατότητα να γνωρίζει με σχετική ασφάλεια ότι αντιδράτε συναισθηματικά σε αναρτήσεις για την αγαπημένη σας ομάδα. Δεν μπορεί όμως να βγάλει ασφαλή συμπεράσματα για το περιεχόμενο της ανάρτησης. Όταν συμβεί αυτό, όλη μας η ζωή, οι εμπειρίες, οι απόψεις και τα συναισθήματα θα είναι δυνητικά διαθέσιμα ως δεδομένα.
Στο, όχι και τόσο μακρινό, μέλλον, τα προσωπικά μας δεδομένα θα ορίζουν το περιβάλλον εντός του οποίου ζούμε. Δεν μιλάμε μόνο για τα απλά πράγματα, ας πούμε να μπαίνεις στο αυτοκίνητο και το ηχοσύστημα να ξέρει τι θέλεις να ακούσεις, ούτε για τις εξατομικευμένες προτάσεις αγορών -αυτά λίγο ως πολύ υπάρχουν και σήμερα. Κάποτε, όμως, μπορεί να χάσεις μία δουλειά ή μία δικαστική διαμάχη επειδή η επεξεργασία των δεδομένων σου θα δώσει αρνητικό πρόσημο. Θα τελειώσουν τα ψέματα. Κυριολεκτικά. Κάποιοι λένε ότι η αποχή από τα δίκτυα ή η χρήση ψεύτικων στοιχείων, είναι μία ασφαλής επιλογή. Ναι, αλλά έτσι θα είναι και σαν να μην υπάρχεις.