Στις «στρογγυλές» επετείους τείνουμε να δίνουμε μεγαλύτερη βαρύτητα απ’ ότι στις άλλες. Αποτελούν αφορμή για να θυμηθούμε, να αξιολογήσουμε και να προβληματιστούμε. Φέτος, η συμπλήρωση 50 ετών από το πραξικόπημα της χούντας εναντίον του Μακαρίου, από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο και από την πτώση της δικτατορίας, μας καλεί – και μας προκαλεί… – να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε την τομή που συνέβη τότε στα σωθικά της νεότερης ιστορίας μας.
Η πτώση της χούντας παρέσυρε μαζί της κι ένα ολόκληρο στρεβλό σύστημα εμπλοκής του Στρατού στα πολιτικά δρώμενα, που τυραννούσε τη χώρα επί χρόνια. Οι πληγές που άφησε ο 20ος αιώνας στην ψυχή του ελληνισμού και στο «σώμα» της Ελλάδας ήταν πάρα πολλές, και μερικές από αυτές κακοφόρμισαν.
Η επιβολή της χούντας τον Απρίλιο του 1967 ήταν ο θρίαμβος των παραμορφωμένων ρόλων που κατέληξαν να έχουν ο Στρατός και η Βασιλεία στη χώρα μας. Οι αυτόκλητοι «σωτήρες» της Πατρίδας δεν ήταν τίποτα περισσότερο από τα πιο προβληματικά και απροσάρμοστα κατάλοιπα των νικητών του Εμφυλίου Πολέμου, που με τις «άρρωστες» εμμονές τους αποτελούσαν διαχρονικά πρόβλημα στην εγκαθίδρυση υγιούς Δημοκρατίας. Ο δε νεαρός βασιλιάς, φορέας του ονόματος του μοιραίου για τη χώρα αλλά και για τον θεσμό της βασιλείας στην Ελλάδα παππού του, αποδείχτηκε ο πιο εγκληματικά ακατάλληλος άνθρωπος για να βρίσκεται στον θρόνο. Την πλήρη ανικανότητά του να τηρήσει τον όρκο του στο Σύνταγμα, δηλαδή να διαφυλάττει το πολίτευμα, την πλήρωνε η χώρα επί 7,5 χρόνια. Έβαλε έτσι, με τα ίδια του τα χέρια, ταφόπλακα στον θεσμό που εκπροσωπούσε, αποδεικνύοντας περίλαμπρα την αχρηστία του.
Το πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου τον Ιούλιο του 1974 και η τουρκική εισβολή στην Κύπρο πέντε μέρες αργότερα έκαναν εκτυφλωτικά ξεκάθαρο ότι οι χουντικοί, εκτός από ηλίθιοι και ανίκανοι, ήταν και δειλοί και προδότες. Μπροστά στην τραγωδία της Κύπρου και στο ενδεχόμενο πολέμου με την Τουρκία, αυτά τα ανθρωπάκια απέκτησαν τις πραγματικές τους διαστάσεις, έγιναν ανύπαρκτοι.
Μέσα όμως από το σκοτάδι ανέτειλε το φως μιας νέας εποχής. Αυτής που είθισται να ονομάζουμε Μεταπολίτευση. Η μετάβαση σε μια νέα εποχή.
Για όσους έχουμε γεννηθεί μετά το 1974, ο στρατός δεν αποτελεί εν δυνάμει διεκδικητή της πολιτικής εξουσίας, ενώ οι βασιλιάδες και οι βασίλισσες ανήκουν σε κουλτούρες άλλων λαών – όχι του δικού μας (αν όχι αποκλειστικά στα παραμύθια). Η κανονικότητά μας είναι η δημοκρατία, με όλα της τα προβλήματα, τα οποία όμως δεν αναιρούν το γεγονός ότι σε καμία από τις εκλογικές αναμετρήσεις που έγιναν μέσα σε αυτόν τον μισό αιώνα δεν αμφισβητήθηκε από κανέναν ούτε το αποτέλεσμα ούτε το δικαίωμα του νικητή να σχηματίσει κυβέρνηση. Μπορεί αυτό να μας φαίνεται αυτονόητο αλλά επί δεκαετίες ολόκληρες δεν ήταν.
Μετά το 1974 πολλά μπήκαν στη θέση τους. Ο στρατός στους στρατώνες, οι πολιτικοί στην εξουσία ως εκπρόσωποι του λαού και η βασιλεία στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας μας. Και γεννήθηκε μια δημοκρατία με αρκετά προβλήματα μεν, απαλλαγμένη από μακροχρόνιες παθογένειες του παρελθόντος δε. Μια δημοκρατία που οφείλουμε να διαφυλάττουμε και να βελτιώνουμε.
Και βέβαια αδιαμφισβήτητο σύμβολο της μετάβασης από την παλιά στη νέα πραγματικότητα είναι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο οποίος κατάφερε να κάνει την υπέρβαση όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για τον ίδιο του τον εαυτό.