Ηλιόλουστη μέρα, 19 βαθμοί Κελσίου, τέλη Νοεμβρίου.
Κοσμοσυρροή έξω από την αίθουσα C1 του Metropolitan expo. Σε λίγο θα άρχιζε η 12η Γενική Συνέλευση του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ), στο περιθώριο της τουριστικής έκθεσης Xenia.
Ψηφιακοί γίγαντες, αναιμική ανάπτυξη στην Ευρώπη, η πίτα αποδυναμώνεται, ο ανταγωνισμός δυναμώνει, δύο πόλεμοι. «Τα σύννεφα μαζεύονται».
Αυτές οι φράσεις ακούστηκαν, καθώς ο πρόεδρος του ΞΕΕ Αλέξανδρος Βασιλικός ξεκίνησε την ομιλία του το περασμένο Σάββατο.
Και καθώς συμβαίνουν αυτά, «διαπιστώνω τρία πράγματα», είπε: το πρώτο είναι ότι «δίνουμε την εικόνα μιας βάρκας που αρμενίζει αμέριμνα», το δεύτερο, ότι «γινόμαστε μάρτυρες μιας δημόσιας συζήτησης – αυτομαστιγώματος», η οποία καταλήγει σε «αντιτουρισμό» και το τρίτο, ότι με «υπερβολική ευκολία, το ξενοδοχείο είναι το μόνο ισοζύγιο βαρών που δεν του αναλογούν», ροκανίζοντας έτσι την ανταγωνιστικότητα.
Ενα καμπανάκι ήταν η μείωση των τουριστικών εισπράξεων στην αιχμή της τουριστικής περιόδου.
«Είμαστε μακριά από αυτά που πρέπει να κάνουμε ως χώρα για το αύριο του τουρισμού», είπε ο πρόεδρος του ΞΕΕ, μέσα στην κατάμεστη αίθουσα.
Παρούσα η υπουργός Τουρισμού Ολγα Κεφαλογιάννη, η υφυπουργός Έλενα Ράπτη, υπηρεσιακοί, θεσμικοί παράγοντες, καθώς και εκπρόσωποι ξενοδοχειακών φορέων ευρωπαϊκών χωρών. Και εκατοντάδες ξενοδόχοι.
Εχει περάσει πολλές φάσεις αυτή η θεσμική εκδήλωση. Ισως είναι η πιο άμεση και ουσιαστική (δια ζώσης) συνάντηση της βάσης της ξενοδοχίας. Ενα πεδίο απολογιστικής ενημέρωσης και διαλόγου, παράλληλα με την περιήγηση στα εκθεσιακά περίπτερα, τα οποία κάθε χρόνο εμπλουτίζονται και αναβαθμίζονται. Ενδεικτικό της σημασίας και της σχέσης του τουρισμού με πάμπολλες επαγγελματικές δραστηριότητες.
Είμαστε μακριά από αυτά που πρέπει. Και ποια είναι αυτά;
Ας ξεκινήσουμε από τα στοιχειώδη. Διαχείριση ύδρευσης, διαχείριση απορριμμάτων και δυσθεώρητα τέλη, τα οποία δεν έχουν καμία ανταποδοτικότητα.
Την ίδια ώρα, μικρά και μεσαία ξενοδοχεία αποκλείονται από χρηματοδότηση, τόνισε ο κ. Βασιλικός. «Εχει απορριφθεί το 81% των επενδύσεων από τις ενισχύσεις του Αναπτυξιακού νόμου», ανέφερε στην παρουσίασή της η Διευθύντρια του ΞΕΕ Αγνή Χρηστίδου, παρότι μέσω των μελετών του ΙΤΕΠ «αναγκαζόμαστε διαρκώς να επιβεβαιώνουμε τη συμβολή του τουρισμού). Την ώρα που ο τουριστικός κλάδος επιβαρύνεται διαρκώς με φορολογικά τέλη. «Ξενοδοχείο πέντε αστέρων στην Κοζάνη πληρώνει τέλη που προσεγγίζουν αυτά που καταβάλλει το πολυτελές Ritz στο Παρίσι», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Από την άλλη, τα ξενοδοχεία καλούνται να πληρούν υψηλές προδιαγραφές, ενώ υπάρχουν βραχυχρόνιες μισθώσεις. Οι καταχωρήσεις μόνο στην πλατφόρμα της Airbnb μετρούν τις 160.000 (158.634 το 2023 στοιχεία ΙΤΕΠ).
Στις βασικές ρυθμίσεις για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, που περιλαμβάνονται στο νέο νομοσχέδιο του υπουργείου, αναφέρθηκε στην τοποθέτησή της η υπουργός Τουρισμού Ολγα Κεφαλογιάννη. Στο νομοσχέδιο που θα δοθεί σε λίγες ημέρες για δημόσια διαβούλευση, περιλαμβάνονται ρυθμίσεις που διασφαλίζουν την ποιότητα της φιλοξενίας και της τουριστικής προσφοράς στη χώρα, λαμβάνοντας υπόψη προτάσεις των θεσμικών φορέων, καθώς και μοντέλα που έχουν θεσπιστεί ήδη στο εξωτερικό. Στη συνέχεια εστίασε στον ψηφιακό μετασχηματισμό του υπουργείου, του ΕΟΤ, στα υπόλοιπα ψηφιακά εργαλεία για τον ελληνικό τουρισμό, καθώς και στις κατευθύνσεις του νέου κύκλου «Τουρισμός για όλους».
«Ο τουρισμός έχει στρατηγική σημασία για την χώρα. Αυτό δεν είναι λόγια. Είναι αριθμοί και δεδομένα. Στο ΑΕΠ, στην απασχόληση, στις επενδύσεις», υπογράμμισε ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ) Γιάννης Χατζής, χαιρετίζοντας τις εργασίες της 12ης Γενικής Συνέλευσης και επιβεβαιώνοντας την ενότητα των δύο θεσμικών φορέων. «Παρ’ όλα αυτά δεν είμαι σίγουρος ότι τυγχάνει της ορθής αναγνώρισης αυτής της μεγάλης συμβολής στην ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Υπάρχουν και ανησυχητικά δεδομένα, όπως καταγράφονται στη φθινοπωρινή έκθεση της Κομισιόν, καθώς επισημαίνεται πως το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της χώρας μας θα έχει έλλειμμα 7,1% διότι οι εισαγωγές αυξάνονται και οι εξαγωγές μειώνονται. Σκεφτείτε λοιπόν πόσο χειρότερα θα ήταν τα πράγματα αν βγάζαμε από την εξίσωση τον τουρισμό. Το ότι η Ελλάδα θα έχει φέτος την 6η μεγαλύτερη ανάπτυξη στην Ευρωζώνη με 2,1%, οφείλεται εν πολλοίς στις επιδόσεις του».
Η απόφαση που αλλάζει το «παιχνίδι»
«Θέλουμε ή δεν θέλουμε τουρισμό;» αναρωτήθηκε ο πρόεδρος του ΞΕΕ, με το ακροατήριο να ακούει σιωπηλό.
Για να περάσει αμέσως σε ένα χρονίζον, αλλά και επίκαιρο θέμα, το οποίο έχει να κάνει με τη δικαστική εξέλιξη της υπόθεσης C264/23 στις 19/9/2024, με την οποία το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έκρινε παράνομες τις λεγόμενες ρήτρες καλύτερης τιμής (rate parity) που επιβάλλουν οι διαδικτυακές πλατφόρμες κρατήσεων (OTA) όπως η Booking.com στους ξενοδόχους. Αυτές οι ρήτρες, που υποχρέωναν τους ξενοδόχους να προσφέρουν τις χαμηλότερες τιμές τους αποκλειστικά στις πλατφόρμες, θεωρούνται πλέον αντίθετες με τους κανόνες ανταγωνισμού.
Η Booking θα πρέπει να συμμορφωθεί μέσα στους επόμενους έξι μήνες, τόνισε ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου και πρόεδρος της HOTREC, για να σπεύσει να ενημερώσει ότι το ΞΕΕ συνεργάζεται με εξειδικευμένη νομική εταιρία για την κατάθεση ομαδικών αγωγών, μαζί με άλλες ευρωπαϊκές οργανώσεις.
Πρόκειται για μια κομβική προδικαστική απόφαση, η οποία αλλάζει άρδην το σκηνικό των ισορροπιών στις διαδικτυακές κρατήσεις, καθώς οι καταναλωτές θα μπορούν να κάνουν κράτηση απευθείας από τα ξενοδοχεία, αποφεύγοντας τις προμήθειες των OTA. Παράλληλα, όπως εξήγησε αργότερα αναλυτικά ο Μάρκους Λούτε διευθύνων σύμβουλος του Γερμανικού Συνδέσμου Ξενοδόχων (IHA), η Booking.com θα έρθει αντιμέτωπη όχι μόνο με τους γερμανούς ξενοδόχους, αλλά πλέον με 162.000 ξενοδοχεία από όλη την Ευρώπη, τα οποία θα είναι σε θέση να διεκδικήσουν αποζημίωση για τη διαφορά στην τιμή όλα τα προηγούμενα χρόνια. «Αυτό αλλάζει τους όρους του παιχνιδιού», είπε.
Με αυτή την εξέλιξη, είναι προφανές ότι οι ξενοδόχοι θα αποκτήσουν μεγαλύτερη ελευθερία στην τιμολόγηση και θα μπορούν να αναπτύξουν πιο άμεσες σχέσεις με τους πελάτες τους. Αυτό σημαίνει ότι θα είναι σε θέση να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες και να συνεργαστούν για τη δημιουργία ενός βιώσιμου και ανταγωνιστικού τουριστικού προϊόντος.
Στην κατεύθυνση αυτή το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο, σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος (ΤΕΕ), προχωρά σε μια προσέγγιση για τη βιωσιμότητα του ξενοδοχείου. Πρόκειται για ένα πρωτοπόρο και καινοτόμο, σε παγκόσμιο επίπεδο, σύστημα κατάταξης των ξενοδοχείων, που αποτελεί ταυτόχρονα μια ολιστική προσέγγιση αντιμετώπισης των σύγχρονων προκλήσεων και προβλημάτων που προκαλούνται από την κλιματική κρίση. Το σύστημα κατάταξης των ελληνικών ξενοδοχείων με βάση τα κριτήρια βιωσιμότητας, καθώς και η αξιολόγηση και η πιστοποίησή τους ανάλογα με το περιβαλλοντικό και κοινωνικό τους αποτύπωμα, εξετάστηκε σε πρόσφατη συνάντηση της υπουργού Τουρισμού με τους προέδρους των δύο Επιμελητηρίων. Χρειάζεται «η Ελλάδα να υιοθετήσει ολιστική προσέγγιση για τα ξενοδοχεία», υπογράμμισε ο κ. Βασιλικός.
Μια ακόμα πρόκληση είναι «να σπάσουμε τα στερεότυπα» που αφορούν στον τουρισμό. Αυτό επιχειρείται με το πρόγραμμα «Φιλοξενία ΜΟΥ» στα σχολεία, καθώς επίσης με ένα πρόγραμμα Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού για τους μαθητές Λυκείου.
«Χρειάζεται να κάνουμε δουλειά και με την κοινωνία», συνέχισε ο πρόεδρος του ΞΕΕ. Βασικός μοχλός σε αυτό είναι οι εργαζόμενοι. «Την ποιότητα και την αυθεντικότητα του προϊόντος πρέπει να την επιβεβαιώνουν όλα τα μέρη». Το 2025 και χρονιά στην οποία το ΞΕΕ κλείνει 90 χρόνια, το Επιμελητήριο αναλαμβάνει μια πρωτοβουλία με τίτλο «Φιλοξενία με αξία για όλους».
Για να καταλήξει ότι «η κοινή λογική είναι συχνά ένας πολύ μοναχικός δρόμος», φεύγοντας από το πόντιουμ καταχειροκροτούμενος από τους όρθιους παρευρισκόμενους.
Λειτουργώντας σαν «ρολόι» σε ένα μεταβαλλόμενο σκηνικό
Τι σημαίνει όμως ένα βιώσιμο και ανταγωνιστικό ξενοδοχειακό προϊόν διαθέσιμο στην ελεύθερη αγορά των διαδικτυακών κρατήσεων;
Σημαίνει πολλά. Όχι όλα τους αυτονόητα.
Σημαίνει ότι το ξενοδοχειακό προϊόν θα είναι άρτιο και ελκυστικό σε εικόνα, παροχές, υπηρεσίες. Σημαίνει ότι όλα αυτά θα αντικατοπτρίζονται στην τιμολογιακή του πολιτική. Σημαίνει ότι η εμπειρία διαμονής θα συμβαδίσει με την προσδοκία. Για να μπορέσει να σταθεί στον ανταγωνισμό.
Σημαίνει ότι η εμπειρία θα πρέπει να είναι άρτια τόσο στο ξενοδοχείο, όσο και στον προορισμό.
Όλα τα παραπάνω θα πρέπει να λειτουργήσουν σαν «ρολόι», σε ένα μεταβαλλόμενο διεθνές σκηνικό.
Σε ένα διεθνές σκηνικό, όπου η ζήτηση για ταξίδια και διακοπές είναι θετική, αλλά επιβραδύνεται. Προκαλώντας κλυδωνισμούς στις πληρότητες. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι η πορεία των πληροτήτων είναι βραδεία, σε συνάρτηση με την τιμή δωματίου (ADR)», σχολίασε ο Alex Robinson, director της STR, λίγες μέρες νωρίτερα (18-20 Νοεμβρίου) στο Resort & Residential Hospitality Forum, που διοργάνωσαν η Questex, το Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδος και η Enterprise Greece στην Αθήνα. Τίτλος του R&R 2024 «Μεγάλες φιλοδοξίες, μεγάλα αποτελέσματα». Η επενδυτική κοινότητα αναμένει ότι ο ανοδικός κύκλος θα δώσει σκυτάλη στην ευθεία γραμμή.
Το κόστος ζωής γίνεται «ολοένα και πιο έντονο», σημείωσε ο Robinson. Ειδικά στη μεσαία τάξη. Η υψηλότερη οικονομική βαθμίδα παραμένει δυναμική, στο περιορισμένο μέγεθός της. Τα ταξίδια αναψυχής συνδέονται άρρηκτα με τις επιδόσεις της πολυτελούς φιλοξενίας. Ενώ οι τιμές των ξενοδοχείων πιέζονται στις χαμηλότερες βαθμίδες.
Όμως «έχουμε υποχρέωση να επιτρέψουμε και στις υπόλοιπες κατηγορίες να ταξιδεύουν. Οι διακοπές δεν είναι προνόμιο της πολυτέλειας», είπε υψηλόβαθμο στέλεχος διεθνούς αλυσίδας που συμμετείχε στις εργασίες του διεθνούς φόρουμ.
Στο πλαίσιο του R&R 2024 πραγματοποιήθηκε και το 8ο Διεθνές Φόρουμ Φιλοξενίας του ΞΕΕ με επικεφαλίδα: «Τροφοδοτώντας την ξενοδοχειακή ανάπτυξη».
«Υπάρχει σαφέστατα ένα όριο στο κοινό της πολυτέλειας», είπε ο Νίκος Χάντζος ιδρυτής της Hotellect και σύμβουλος της Marriott International. Το «value for money» είναι η πιο «καυτή» τάση αυτή την εποχή στη φιλοξενία, υπογράμμισε, με ευθεία αναφορά στα χιλιάδες ξενοδοχεία μικρής και μεσαίας δυναμικότητας που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής ξενοδοχίας σε αστικά κέντρα και περιφέρεια.
«Χρειάζεται να διαφοροποιήσουμε την αγορά», επισήμανε από την πλευρά του ο Ανδρέας Κουκάς, διευθυντής ανάπτυξης της Hilton για την περιοχή EMEA. «Υπάρχει ξεκάθαρα περιθώριο διεύρυνσης στη μεσαία κατηγορία». Γιατί «η ζήτηση είναι βασική παράμετρος. Η δυνατότητα είναι ένα άλλο ζήτημα», είπε, αναφερόμενος στη διαβάθμιση ανάμεσα στην υψηλή, τη μέση και τη χαμηλή κατηγορία της αγοράς.
Είναι καιρός να γεμίσει λοιπόν το κενό. Αυτό προϋποθέτει εξωραϊσμό της υποδομής στα μικρά και μεσαία ξενοδοχεία της χώρας – τα περισσότερα από τα οποία είναι οικογενειακές επιχειρήσεις – εκσυγχρονισμό της κουλτούρας λειτουργίας, των υπηρεσιών και μια έντιμη πρόταση φιλοξενίας.
Ο σύγχρονος ταξιδιώτης μετρά κάθε ευρώ (δολάριο) που θα ξοδέψει και θέλει η υπόσχεση να αντικατοπτριστεί στην εμπειρία.
Λίγες μέρες αργότερα, ξενοδόχοι κάθε κατηγορίας, επαγγελματίες κάθε είδους στον τουρισμό, συνέρρεαν στα εκθεσιακά περίπτερα της Xenia, επιβεβαιώνοντας τη δυναμική, την προοπτική και το ενδιαφέρον για αυτή την καλύτερη πρόταση φιλοξενίας.
Απόγευμα πια, ο ήλιος έδυε.
Είχε σηκώσει βοριά. Ο αέρας έφερε σύννεφα.