Φταίει η Αττική Οδός. Οχι, φταίνε οι οδηγοί που μπήκαν στην Αττική Οδό, αλλά είναι φοβητσιάρηδες –το διαβάσαμε και αυτό. Αλλά όχι, φταίει ο Πατούλης που δεν κράτησε ανοικτούς τους άλλους δρόμους. Ναι, αλλά αυτός είπε να κλείσουν τα σχολεία και οι άλλοι τον κορόιδευαν –το ακούσαμε και αυτό. Και ο Στυλιανίδης; Τι διάολο έκανε μια εβδομάδα που άκουγε για χιονοπτώσεις στο Λεκανοπέδιο. Οχι, αυτός δεν φταίει, υπάρχουν «ανεπάρκειες» για τις οποίες ζήτησε συγγνώμη και άλλωστε φταίει η Αττική Οδός και το είπε στον Πρωθυπουργό. Και πάμε από την αρχή.
Οταν φταίνε όλοι, δεν φταίει τελικά κανείς. Και όταν αρχίζουμε τα ναι αλλά και αυτοί πού πήγαιναν χωρίς αλυσίδες, αρχίζει και η κουβέντα παρεκτρέπεται πάλι στη χιλιοτραγουδισμένη ατομική ευθύνη. Η οποία, λυπάμαι που το χαλάω, αλλά είναι ένα ιδεώδες, αν όχι μια αυταπάτη. Δεν υπάρχει ατομική ευθύνη ή, και αν υπάρχει, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρείται αφετηρία και γι’ αυτό υπάρχουν το κράτος και οι κανόνες του. Αλλιώς θα ζούσαμε όλοι σε ένα τεράστιο εθνικό κοινόβιο με λουλούδια στα μαλλιά, εμβόλια και χειμερινά λάστιχα.
Λοιπόν. Πέρασε σχεδόν ένας χρόνος από τη «Μήδεια», κάποιος κάθισε και τις μέτρησε και τις βρήκε 342 ημέρες, και φαίνεται ότι δεν μάθαμε και πολλά. ΟΚ, αυτή τη φορά είχαμε μαζέψει τα δέντρα –άλλωστε τα περισσότερα κάηκαν στο μεσοδιάστημα– αλλά σίγουρα δεν μεταβολίσαμε το βασικό πρόβλημα της Αττικής. Που είναι ότι ενώ πρόκειται σχεδόν για τη μισή χώρα –σε πληθυσμό, οικονομικό αποτύπωμα, πολιτική σημασία και συμβολισμό– τελικά οι τύχες της ορίζονται από φέουδα διοίκησης.
Η Περιφέρεια Αττικής είναι μεν υπεύθυνη για τον Κηφισό και τη Μαραθώνος, αλλά δεν είναι υπεύθυνη για την Αττική Οδό που τα ενώνει. Εκεί υπάρχει ειδική Τροχαία Αττικής Οδού, αλλά αυτή φαίνεται ότι δεν είχε ακούσει ότι θα χιονίσει όπως ποτέ άλλοτε στη σύγχρονη μνήμη –δέκα ώρες χιονοκαταιγίδες και με βροντές, κανείς από τους κατοίκους της πόλης δεν έχει ζήσει και πιθανόν ούτε θα ξαναζήσει– και άφηνε τα οχήματα να μπαίνουν σε αυτόν τον περίκλειστο αυτοκινητόδρομο όπως λάχει. Αλλά και η μαμά Τροχαία, από την άλλη, δεν θυμήθηκε να ορίσει ως νόρμα για την κυκλοφορία στην πόλη τις αλυσίδες –αλλά για τι πράγμα μιλάμε; Πόσα από τα οχήματα των δήμων, της Περιφέρειας ή της ΕΛ.ΑΣ. που βγήκαν στους δρόμους τη Δευτέρα είχαν αλυσίδες; So much για την πολυδιαφημισμένη ετοιμότητα του κρατικού μηχανισμού.
Τεχνικά, το πρόβλημα ήταν ότι στο ήδη οριακό οδικό δίκτυο του Λεκανοπεδίου έπεσε χιόνι αλλά έπρεπε να εξυπηρετήσει τον ίδιο πάνω-κάτω όγκο οχημάτων — όλοι όσοι πήγαν στις δουλειές τους το πρωί, έπρεπε να επιστρέψουν και όταν άρχισε να χιονίζει πολύ, οι δρόμοι έκλεισαν ο ένας πίσω από τον άλλον. Αυτοκίνητα εγκαταλείφθηκαν και άνθρωποι απεγκλωβίστηκαν πριν παγώσουν. Ποιος λοιπόν θα τους έλεγε να μην πάνε στις δουλειές τους; Ο Πατούλης; Μα αυτός έχει δικαιοδοσία μόνο για τα σχολεία και το έκανε –και πολύ καλά το έκανε. Το υπουργείο Εσωτερικών; Μα αυτό έχει δικαιοδοσία μόνο για τους δημόσιους υπαλλήλους, που τελικά τσάμπα τους ταλαιπώρησαν τους ανθρώπους και τους ξυπνήσανε δευτεριάτικα. Το υπουργείο Εργασίας; Ναι, αλλά πού να ξέρει πού και πόσο θα χιονίσει; Και στους δρόμους, γιατί βγήκαν διάφοροι χωρίς αλυσίδες; Ποιος έκλεισε για τα φορτηγά την Εθνική και τα άφησε στην Αττική Οδό; Να και ένα ακόμη υπουργείο, το Προστασίας του Πολίτη, που μας είπε υπερήφανο ότι 3.900 αστυνομικοί ήταν στους δρόμους και τελικά αυτοί παρακολουθούσαν οχήματα να γλιστράνε ή να ακινητοποιούνται. Γιατί τελικά όλοι μιλάνε και εκδίδουν ανακοινώσεις σε μια απίστευτη οχλαγωγία, όπου κανείς δεν ακούει πια κανέναν. Η χαρά, ή μάλλον ο εφιάλτης, των συναρμόδιων υπουργείων.
Σε αυτόν τον κυκεώνα διασταυρούμενων αρμοδιοτήτων, προσθέστε και τους δήμους με τα πολλά ή τα λίγα αλάτια, τον ΟΑΣΑ, τον ΔΕΔΔΗΕ, το δασαρχείο, το αεροδρόμιο, τον ΟΣΕ, την ΕΜΥ, ή ακόμα και το Μέγαρο Μαξίμου, που άλλοτε αποφασίζει να αναγγείλει μεγαλοπρεπώς το άνοιγμα ενός δρόμου όπως η Ηρώδου Αττικού και άλλοτε δεν ασχολείται με το τι θα γίνει με τα φορτηγά στη γέφυρα Καλυφτάκη.
Σύμφωνοι, αυτοί που διαβάζουν το κείμενο και δεν μένουν στην Αθήνα θα το θεωρούν υπερβολή. Τόση φασαρία για την Αθήνα; Ας τελειώνουμε λοιπόν και με αυτήν την ενοχή. Η Αθήνα, η Αττική, είναι η μισή Ελλάδα. Υδροκέφαλο κράτος; Και πάλι σύμφωνοι, αλλά έτσι είναι, θέλει δεκαετίες να αλλάξει, αν μπορεί να αλλάξει. Αυτό όμως που μπορεί να αλλάξει είναι το πώς διοικείται.
Προς το παρόν, κανείς δεν θέλει έναν μητροπολιτικό δήμο —με τα μεγέθη της Αθήνας, θα είναι σαν να υπάρχει μια δεύτερη κυβέρνηση της χώρας. Και μην πάτε μακριά, στη Γαλλία, για έναν αιώνα και ως τη δεκαετία του 1970, δεν υπήρχε δήμαρχος Παρισιού γι’ αυτόν τον λόγο.
Ομως, όπως έδειξε η απίστευτη περιπέτεια των εγκλωβισμένων ανθρώπων στην Αττική Οδό, το Λεκανοπέδιο πρέπει να διοικείται ενιαία και με μία φωνή, ιδίως όταν είναι στο επίκεντρο κρίσεων σαν την τωρινή. Μέχρι να πάμε σε άλλο μοντέλο διοίκησης της περιοχής της πρωτεύουσας, έχουν συστήσει ολόκληρο υπουργείο Πολιτικής Προστασίας, ας έχει αυτό τον πρώτο, τον τελευταίο και τον μοναδικό λόγο. Οχι τίποτε άλλο, για να μην ψάχνουν μετά ποιος φταίει —διότι τώρα, ούτε εκείνη η περσινή σαχλαμάρα, ότι «όσοι επέλεξαν να μείνουν εκτός αστικού ιστού πήραν τα ρίσκα τους», στέκει. Εκτός και αν τελικά το ρίσκο είναι να ζεις σε αυτή τη χώρα γενικά, οπότε πάσο.