Με την αναμενόμενη προκήρυξη των εκλογών θα κλείσει και ένας τριετής κύκλος φημών, συζητήσεων και κουτσομπολιών περί πρόωρων εκλογών. Ω, ναι, θυμάστε πότε ξεκίνησε η προωροεκλολογία; Την άνοιξη του 2020, εκεί γύρω στο Πάσχα, που πανηγυρίζαμε (λέμε τώρα) ότι ήμασταν η κορυφαία χώρα στον κόσμο στην αντιμετώπιση της πανδημίας (του πρώτου κύματος, διότι μετά…).
Ημασταν, δεν ήμασταν, δεν είναι αυτό το θέμα μας, αλλά ότι εκείνο το αφήγημα έκανε τότε κάποιους στο Μαξίμου να σκεφτούν ότι, με τον Πρωθυπουργό και την κυβέρνηση στα πάνω της (σύμφωνα και με τις δημοσκοπήσεις), ήταν μια καλή ευκαιρία να γίνουν εκλογές. Δεν είχε περάσει ούτε ένας χρόνος από τη νίκη της Νέας Δημοκρατίας το 2019, αλλά το έβλεπαν σαν το ιδανικό «παράθυρο» για να ξεμπερδεύουν πιο γρήγορα (και με τις λιγότερες δυνατές απώλειες) με την απλή αναλογική. Οι (μεθ)επόμενες εκλογές θα γίνονταν με τον νέο νόμο, που είχε ψηφιστεί τον Ιανουάριο του 2020 και πριμοδοτεί κλιμακωτά το πρώτο κόμμα (εφόσον πάρει πάνω από 25%).
Φτάσαμε τότε στην καρδιά του καλοκαιριού για να αποκλείσει ο Πρωθυπουργός κατηγορηματικά το ενδεχόμενο εκλογών. «Δεν έχω καμία πρόθεση να οδηγήσω τη χώρα σε εκλογές… θα ήταν πολιτικά ανέντιμο να προσφύγω σε εκλογές επειδή έχω πολιτικό κεφάλαιο», είχε πει σε ραδιοφωνική συνέντευξή του, στην επέτειο ενός έτους από την εκλογή του (ΣΚΑΪ, 7/7/2021).
Θυμίζουμε ότι, σε ανύποπτο χρόνο και προτού ακόμη γίνει Πρωθυπουργός, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είχε ταχθεί κατά των πρόωρων εκλογών και υπέρ της θεσμικής κατοχύρωσης του να διεξάγονται οι εθνικές εκλογές στο τέλος της (κάθε) τετραετίας. Επίσης, από τον Ιούλιο του 2021 και εκείνη τη συνέντευξη, έως και σήμερα, ουδέποτε από το στόμα του Πρωθυπουργού ειπώθηκε μια λέξη ή μια φράση που θα μπορούσε στα σοβαρά να ερμηνευτεί ότι «πάμε σε εκλογές» – φτάσαμε έτσι πολύ κοντά στο τέλος της τετραετίας, οπότε ακόμη και αν όντως τις προκηρύξει μέσα στις επόμενες ημέρες, μόνο «πρόωρες» δεν θα είναι…
Τότε γιατί κάθε τρεις και λίγο, τρία χρόνια τώρα, «γράφαμε» και διαβάζαμε για πρόωρες εκλογές; Αν δεν τις ήθελε ο Πρωθυπουργός, ποιος τις ήθελε; Και, εν τέλει, όλη αυτή η (παρα)φιλολογία ποιους αφορά;
Να απαντήσουμε στο τελευταίο: σίγουρα δεν αφορά το εκλογικό σώμα (στον μεγαλύτερο βαθμό τουλάχιστον). Ολες οι έρευνες κοινής γνώμης που έχουν γίνει στο μεταξύ, έδιναν την πλειονότητα των πολιτών να επιθυμούν εκλογές στο τέλος της τετραετίας. Αναμενόμενο: όταν δεν υπάρχει κάποια πραγματικά μεγάλη κρίση (οικονομική, κοινωνική, εθνική) ή προφανής απονομιμοποίηση της κυβέρνησης (ότι έχει χάσει τη στήριξη της βάσης), οι πολίτες δεν βλέπουν κανέναν λόγο να τρέχουν στις κάλπες.
Ακόμη και το περασμένο καλοκαίρι, όταν πια η κυβέρνηση έκλεινε τρία χρόνια και (μπορείς να πεις ότι) «υπήρχε κόπωση», η πόλωση ήταν στα ύψη (λόγω και της υπόθεσης των υποκλοπών) και η ακρίβεια ακόμη «ψηλότερα», περισσότεροι ήταν όσοι ήθελαν εκλογές στο τέλος της τετραετίας. Αντιθέτως, και παρά την επιθυμία τους, οι περισσότεροι «έβλεπαν» ότι οι εκλογές θα γίνονταν μέσα στο 2022, προφανώς επηρεασμένοι από το «κλίμα» που είχε διαμορφωθεί. Ε, δεν έγιναν.
Το παράδοξο είναι ότι από ένα μεγάλο μέρος του πολιτικού (και δημοσιογραφικού) κόσμου, αυτό αντιμετωπίζεται ως «έκπληξη». Και αναζητούν ερμηνείες στο «γιατί δεν έκανε πρόωρες» και όχι στο «γιατί τις κάνει στην ώρα τους». Ο λόγος είναι προφανής: έτσι έχει μάθει το πολιτικό σύστημα να λειτουργεί – και ένα μέρος του δημοσιογραφικού, που «ζει» από αυτό (δεν υπονοώ κάτι «βρώμικο», απλώς τη «μανιέρα»). Ετσι έχει συνηθίσει να σκέφτεται και αυτός ήταν ο κανόνας στο παρελθόν.
Αρκεί να αναλογιστείτε πόσες φορές έχετε ακούσει από κυβερνητικό εκπρόσωπο τα τελευταία 30-40 χρόνια τη φράση: «Το πότε θα γίνουν οι εκλογές είναι στη διακριτική ευχέρεια του Πρωθυπουργού». Που στην ουσία δεν λέει τίποτα, αλλά πάντα λειτουργούσε σαν χρησμός. Οπως και κάθε μη ξεκάθαρη απάντηση, που ενώ στην πραγματικότητα δίνεται «για να πούμε κάτι και να μη δείξουμε ότι δεν ξέρουμε», εκλαμβάνεται ως «μήνυμα», «προφητεία» κ.λπ.
Με αυτά και με τα άλλα, όμως, φτάσαμε το 2023 χωρίς στην ουσία να έχουν γίνει πρόωρες εθνικές εκλογές τα τελευταία οκτώ χρόνια. Γιατί ούτε ο Αλέξης Τσίπρας έκανε πρόωρες, με την έννοια του πολιτικού «παιχνιδιού». Είχε προκηρύξει εθνικές εκλογές αμέσως μετά την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις Ευρωεκλογές του 2019, τρεις μήνες πριν από το τέλος της τετραετίας. Οπως έπρεπε θεσμικά να κάνει.
Και αυτό είναι κάτι που πρέπει να κρατήσουμε. Οτι δύο Πρωθυπουργοί, που δεν λες ότι δεν είναι «τακτικιστές», τηρούν την ουσία του Συντάγματος και της λαϊκής εντολής, και συμβάλλουν σε μια πολιτική σταθερότητα, με ό,τι αυτή συνεπάγεται.
Κάποιοι ξεβολεύονται, τους καταλαβαίνουμε, αλλά αν θέλουμε να μιλάμε για εκσυγχρονισμό της πολιτικής ζωής, διαφάνεια και σεβασμό στη βούληση των πολλών, όλοι όσοι κινούμαστε μέσα και γύρω από αυτόν τον χώρο, πρέπει να βρούμε να «παίζουμε» με κάτι άλλο. Οι πολίτες –και οι πρωθυπουργοί, νυν και επίδοξοι– μοιάζει να συμφωνούν. Και, όπως λένε, οι της γενιάς Ζ, «έλα, κούρασες»…