1. Το attention span του χρυσόψαρου ήρθε για να μείνει. Παίρνω τα κλειδιά μου και μία μάσκα για να πάω κάτω στον θυρωρό να πληρώσω τα κοινόχρηστα. Καθώς πλησιάζω την πόρτα, θυμάμαι ότι έχω ανάγκη μία μικρή μπάλα πιλάτες. Μπαίνω από το smartphone σε ένα ιστότοπο με είδη fitness να ρίξω μια ματιά. Μόλις εντοπίζω την μπάλα, χαζεύω δύο αμφιβόλου χιούμορ memes που αφίχθησαν στο What’s Up, θυμάμαι ακόμα ότι έχω βγάλει τα ρούχα από τα πλυντήριο, αλλά δεν τα έχω απλώσει, κοντοστέκομαι λίγο στο facebook. Υστερα από περίπου δέκα λεπτά πλοήγησης στα πιο χαμερπή θέματα της ειδησεογραφίας, αναρωτιέμαι γιατί κρατώ τα κλειδιά του σπιτιού και γιατί το εύρος της προσοχής μου έχει πέσει στα Τάρταρα.
Παρηγορητικό ότι τα ίδια συμπτώματα διαγιγνώσκω πλέον σε πολλούς γύρω μου· μια νεαρή φίλη μου έλεγε πως φοβάται ότι εμφανίζει ήδη τα προεόρτια κάποιας άγνωστης ακόμα εκφυλιστικής ασθένειας του εγκεφάλου. Διόλου απίθανο, προχθές αντί να γράψω τον κωδικό πρόσβασης του υπολογιστή μου, πληκτρολόγησα –δις– «lockdown». Θυμάμαι ένα άρθρο που διάβασα προ μηνών στο Time, ότι η έλλειψη προσοχής οφείλεται στην παρατεταμένη έκθεσή μας σε συνθήκες στρες. Α, να αγοράσω και το νεοεκδοθέν στα ελληνικά βιβλίο του γάλλου δημοσιογράφου Μπρινό Πατινό «Ο πολιτισμός του χρυσόψαρου: Μικρή πραγματεία για την αγορά της προσοχής» (εκδόσεις Καστανιώτη). Πάω με ορμή προς το μπαλκόνι, αν μη τι άλλο να έχω τα ρούχα απλωμένα.
2. H live streaming αποκαθήλωση. Οταν παρακολούθησα μέσω online streaming την αριστουργηματική «Ζιζέλ» του Ακραμ Καν (με το Εθνικό Μπαλέτο της Αγγλίας), προσπάθησα να σκηνοθετήσω τις τέλειες συνθήκες. Εβγαλα το εισιτήριό μου, έβαλα τα καλά μου, επέβαλα αυστηρή ώρα έναρξης, έσβησα φώτα και κινητά, ζήτησα από τα παιδιά να παρακολουθήσουν καθιστά και όχι «χυμένα» στον καναπέ, όπως στον τελικό του «Master Chef». Για λίγo η μυσταγωγία εκείνης της αίθουσας εισέβαλε στο αποστειρωμένο μας σπίτι. Καθώς, όμως, περνούσε η ώρα, η θέαση έγινε επώδυνη. Ενδεχομένως, γιατί αποκρυσταλλώθηκε όλο εκείνο που διαισθανόμουν ότι έχω απoλέσει όλο αυτόν τον χρόνο. Πεθύμησα εκείνη τη γλυκιά σπουδή μετά το τρίτο κουδούνι. Ρίγησα στην ιδέα ότι θα μπορούσα να περιμένω στην ουρά για μια μπύρα στο διάλειμμα καλοκαιρινής συναυλίας. Λαχτάρησα εκείνο τον κρύο αέρα που σε χτυπάει όταν βγαίνεις λίγο μουδιασμένος από το σινεμά και αναρωτιέσαι αν θα είσαι εσύ που θα ξεκινήσεις πρώτος την causerie για την ταινία.
3. Η αβάσταστη ελαφρότητα της τηλεκπαίδευσης. Οσο και να την έχεις αποδεχτεί, υπάρχουν στιγμές που απαυδάς ή εξανίστασαι. Το αποκαρδιωτικό με αυτήν την παγκόσμια εκπαιδευτική κρίση (168 εκατ. παιδιά για έναν ολόκληρο χρόνο εκτός σχολείου) είναι ότι οι παθογένειες της επαυξάνονται και γίνονται εξόχως ευρηματικές. Αναφέρω ενδεικτικά το περιστατικό που μου αφηγήθηκε ιδιοκτήτης καταστήματος τεχνολογικών γκάτζετ. Μiα δεκαπεντάχρονη του τηλεφώνησε για να τον ρωτήσει αν υπάρχει κάποιο πρόγραμμα «που να σε δείχνει στην οθόνη, ενώ εσύ κάνεις κάτι άλλο». Το χρειαζόταν, λέει, για κάποιο διαγώνισμα. Οταν εκείνος την ενημέρωσε ότι τέτοιο πρόγραμμα δεν υφίσταται (ακόμα), εκείνη έκλεισε απογοητευμένη το τηλέφωνο. Ακολούθως, κάλεσε ο πατέρας της με το ίδιο ακριβώς αίτημα. Το μίνι αυτό μονόπρακτο του παραλόγου έληξε με τη θυγατέρα να τηλεφωνεί καπάκι (τρίτη φορά), γιατί δεν πίστευε την απάντηση που της είχε δώσει ο πατέρας της! Συμπέρασμα; Το πρόγραμμα online ψευδοπαρουσίας πρέπει το ταχύτερο να προστεθεί στις σκευωρίες που ήδη εξυφαίνονται για τις εξ αποστάσεως εξετάσεις.
4. Μια ζωή πίσω από τη μάσκα. Το σύνδρομο «έχω ξεχάσει τη μάσκα μου και τρέχω έμπλεος ενοχών να την πάρω» (viral το βίντεο με την πανικόβλητη Ανγκελα Μέρκελ μετά από ομιλία στο γερμανικό κοινοβούλιο) είναι η τελευταία μόδα. Που εκείνες οι κόνξες τω αρνητών της μάσκας τον πρώτο καιρό εφαρμογής του μέτρου! Το πιο απτό σύμβολο της πανδημίας–και της ζωής στην πανδημία– χρησιμεύει πλέον για να κρύβει (π.χ. δάκρυα, γκριμάτσες αποδοκιμασίας ή την απουσία μακιγιάζ), είναι το τέλειο καμουφλάζ όταν βαριέσαι να μιλήσεις σε κάποιον γνωστό στον δρόμο, βολεύει στο κρύο, υπάρχει πλέον και ειδικό σπρέι για όσους μασκοφόρους φορούν και γυαλιά (καταπολεμά τη «θολούρα»).
Πάντα βέβαια υπάρχουν νέα πεδία εξερεύνησης στο αποτύπωμα που αφήνει κάθε μέρα πάνω στη ζωή μας. Ομολογώ ότι σοκαρίστηκα όταν καθηγήτρια της Α΄Λυκείου μου εκμυστηρεύτηκε προ ημερών ότι υπάρχουν μαθητές της που δεν τούς έχει δει ποτέ χωρίς μάσκα: «Ξέρω πώς είναι τα μαλλιά τους, η φωνή τους αλλά δεν γνωρίζω το πρόσωπό τους».
5. Το comfort viewing ως οδηγός επιβίωσης. Ο νέος παγκόσμιος τρόπος ζωής συναντά τη νέα παγκόσμια κουλτούρα θέασης. Από τον περασμένο Μάρτιο, η ζωή μας χωρίζεται στους κύκλους από τις σειρές που καταναλώνουμε π.χ. «Broadchurch» στο παρθενικό lockdown, «Call my agent», στο δεύτερο, «The Crown», «Ethos», «Βabylon Berlin» κ.ο.κ. στο lockdown ακορντεόν. H διεθνοποίηση της τηλεόρασης είναι το μεγάλο «συν» της τελευταίας χρονιάς (το Netflix π.χ. ανακοίνωσε τον Ιανουάριο ότι το γαλλικό «Lupin» ήταν έτοιμο να ξεπεράσει σε θεαματικότητα το «Bridgerton» και το «Queen’s Gambit» ). Ο Ασάν Ντιόπ από το «Lupin» επιστρατεύτηκε ακόμα και για να εμφυσήσει λίγη ζωή στην άκαπνη Τσικνοπέμπτη 2021 (εμφανίστηκε να λιγουρεύεται μια σούβλα με γύρο).
Σημειωτέον ότι κάθε δημογραφική ομάδα έχει πλέον τις δικές της guilty pleasures (που στον καιρό της «νέας κανονικότητας» σχεδόν έχουν πάψει να είναι guilty). Τολμήστε π.χ. να τηλεφωνήσετε σε ηλικιωμένη από τις 7 ως τις 10 μ.μ. και θα εισπράξετε κοφτές, διεκπεραιωτικές απαντήσεις. Καμιά φορά, δε, οι ζωές των ηρώων εμπλέκονται ανησυχητικά με την κενή «δράματος» δική μας. Ενδεικτικά, «δάκρυσε όλο το twitter με τον γάμο της Ελένη και του Λάμπρου», εγώ και εκατομμύρια τηλεθεατές ανά τον πλανήτη μάθαμε σκάκι, η έφηβη κόρη μου φώναζε κατενθουσιασμένη τις προάλλες: «Η Λίλυ γέννησε!» ( όπου «Λίλυ», ηρωίδα από το μαμούθ sitcom «Ηοw I met your mother»).
6. Η οργουελοποίηση της καθημερινής ζωής. Βρίσκομαι στον φούρνο, έχoντας στείλει τα στοιχεία μου με SMS 2 («μετάβαση σε εν λειτουργία κατάστημα προμηθειών αγαθών πρώτης ανάγκης, σούπερ μάρκετ, μίνι μάρκετ»), φορώ διπλή μάσκα (η κάτω πιστοποιημένη μιας χρήσης, τριών στρωμάτων με υλικό now-woven), η πάνω φρεσκοσιδερωμένη πάνινη μαύρου χρώματος) και ακούω μελίρρυτη ηχογραφημένη φωνή: «Παρακαλώ φοράτε μάσκα και κρατάτε τις αποστάσεις σας». Δεν έχω ακόμα πολύ χρόνο, τα Σάββατα στις 6 το αργότερο πρέπει να βρίσκομαι στο σπίτι, σήμερα δεν θα προλάβω και να προαυλιστώ. Παρακολουθώ εξεταστικά τον υπάλληλο καθώς βάζει τα μηλοπιτάκια στο κουτί, προσέχω ανακουφισμένη πώς όταν διορθώνει τη μάσκα του, χρησιμοποιεί το χέρι χωρίς γάντι. Ξαφνικά θέλω να τρέξω. Ομως, φοβάμαι ότι θα ακουστούν από κάποια μεγάλη οθόνη, σαν πένθιμη κωδωνοκρουσία, οι λέξεις: «Ο πόλεμος είναι ειρήνη. Η ελευθερία είναι σκλαβιά. Η άγνοια είναι δύναμη».
7. Ο πλανήτης της ενσυναίσθησης. Τον τελευταίο χρόνο μάθαμε από πρώτο χέρι τι σημαίνει να σου απαγορεύεται να μετάσχεις στη χαρά ή στον πόνο του άλλου. Αποστραγγισμένοι γάμοι στο Zoom, μοναχικοί θάνατοι σε ΜΕΘ και οίκους ευγηρίας, νέες αφίξεις στα μαιευτήρια χωρίς γλάστρες με ροζ και γαλάζια μπαλόνια, αποφοιτήσεις χωρίς δάκρυα και καινούργια φουστάνια, άνευρες ευχές γύρω από την ψηφιακή τούρτα κ.ο.κ. Τουλάχιστον οι ΗΠΑ απέκτησαν τον πρόεδρο που συμπυκνώνει τέλεια το αντίδοτο στο σημερινό zeitgeist: την ενσυναίσθηση. Toν παρακολούθησα πιο ανθρώπινο από ποτέ να επιστρατεύει την (ανεπιθύμητη) σοφία από τις προσωπικές του τραγωδίες, προκειμένου να παρηγορήσει τους συγγενείς (των πρώτων) 500.000 θυμάτων του κορονοϊού στις ΗΠΑ. Ο Τραμπ παραήταν παχύδερμο για να «σηκώσει» τη μεγαλύτερη υγειονομική κρίση του αιώνα.
8. Η αποδοχή του bad parenting. Tέρμα το παραμύθι της εντατικής γονεϊκότητας. Τον τελευταίο χρόνο έχει εμπεδωθεί πλέον μέσα μας η συνειδητοποίηση ότι το «παιδί» δικαιούται το δικό του μερίδιο στη «μεταπλήξη». Ας «καεί» τέλος πάντων και αυτό στο Τik Tok, ο δικός μου γιος, πάντως, βρήκε, στον κινέζικο αυτό διάολο μια πανεύκολη, απίθανη συνταγή για μακαρόνια στο φούρνο.