Λέγεται μια ιστορία για τον Αλέξη Τσίπρα. Οτι το βράδυ της 6ης Μαΐου 2012 γύρισε σε έναν συνεργάτη του και του είπε: «Δεν πιστεύω ότι είμαστε δεύτερο κόμμα». Πού να το πιστεύει, μόλις δυόμισι χρόνια πριν ο κ. Τσίπρας είχε πάρει 4,60%, ήταν πίσω και από τον Καρατζαφέρη. Το πρόβλημα όμως δεν είναι τι είπε ο Αλέξης σε έναν φίλο του εκείνη την τόσο μακρινή πια άνοιξη του 2012. Είναι ότι επτά χρόνια μετά, πάλι δεν πίστευε ότι είναι το δεύτερο κόμμα. Και έτσι έχει ξεκινήσει στον ΣΥΡΙΖΑ ένα πρόβλημα μέσα στο πρόβλημα.
Διότι το υπαρξιακό ζήτημα στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης δεν είναι ότι έχασε μετά από κάποια χρόνια την εξουσία –άλλωστε σύμφωνα με την πρώτη κυρία της Κουμουνδούρου, ποτέ δεν την είχε πάρει την εξουσία, της είχε δοθεί μόνο η κυβέρνηση. Το πρόβλημα είναι ότι δεν ξέρουν τι να κάνουν με την απώλεια, την ήττα, πώς να τη διαχειριστούν ως γεγονός.
Υπάρχουν, για παράδειγμα, κάποιοι που δεν πιστεύουν καν ότι έχασαν. Και δεν είναι και λίγοι. Θεωρούν «νίκη» το 31,53% και λένε ότι η ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη πήρε αυτοδυναμία με 8,3% διαφορά επειδή τους «πολέμησαν» τα ΜΜΕ και οι ψηφοφόροι «δεν κατάλαβαν» –γενικώς ότι οι εκλογές της 7ης Ιουλίου είναι ένας εφιάλτης από τον οποίο σύντομα θα ξυπνήσουν.
Αλλά παρεκτός κι αν ζούμε σε ένα πολιτικό Matrix και εμείς είμαστε μπαταρίες σε ύπνωση, η πραγματικότητα είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχασε. Εχασε τον Μάιο στις ευρωεκλογές, έχασε τον Ιούνιο στις επαναληπτικές της αυτοδιοίκησης, έχασε και τον Ιούλιο στις εθνικές εκλογές.
Ετσι, 100 ημέρες μετά, στο κόμμα που σημάδεψε την πολιτική ζωή της χώρας για μια επταετία –τρία χρόνια στην έξαλλη αντιπολίτευση και άλλα τέσσερα (ίσως επίσης έξαλλα) στην κυβέρνηση– αρχίζει και αναπτύσσεται η συζήτηση που όλοι ήθελαν να αποφύγουν. Γιώργο χάσαμε, που έλεγε και μια ψυχή.
Και εδώ είναι το ωραίο. Στον ΣΥΡΙΖΑ που τόσο παλεύει να γίνει ενιαίο κόμμα και να ξεχάσει την εποχή του Ρούντι Ρινάλντι και των άλλων συνιστωσών, έχουν δημιουργηθεί τρεις νέες ιδεολογικές συνιστώσες πίσω από το συμβάν της απώλειας της εξουσίας.
Η πρώτη είναι η θεσμική. Τη διατύπωσε ο Αλέκος Φλαμπουράρης όταν είπε ότι στον ΣΥΡΙΖΑ δεν πρέπει να συζητηθούν τα αίτια της ήττας (εδώ) επειδή δεν έχει νόημα, ή τέλος πάντων είναι δύσκολα αυτά τα πράγματα. Φαίνεται ότι την ασπάζεται ο μαθητευόμενός του, ο πρόεδρος του κόμματος, ο οποίος έστειλε το όποιο συνέδριο για την ερχόμενη άνοιξη και τώρα κάνει περιοδεία στην Ακράτα –άνω ή κάτω Ακράτα, θα σας γελάσω. Μάλιστα ο κ. Τσίπρας χαρακτήρισε την Αχαΐα, όπου ο ΣΥΡΙΖΑ πρώτευσε στις εκλογές, «δημοκρατικό κάστρο», λες και η Φθιώτιδα ή η Μαγνησία είναι μη δημοκρατικές περιφέρειες. Γενικά, φαίνεται ότι ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ακόμα δεν πιστεύει ότι λαός του γύρισε την πλάτη και έτσι θα πορεύεται μέχρι να το καταλάβει.
Η δεύτερη συνιστώσα είναι η «προεδρική». Την εξέφρασαν ο Γιάννης Δραγασάκης και ο Δημήτρης Παπαδημούλης που πρωταγωνιστούν σε μια ακροβασία λέγοντας ότι το κόμμα έχει αδιαμφισβήτητο ηγέτη και ότι το μόνο λάθος ήταν ότι είχαμε τον Γιάνη Βαρουφάκη υπουργό Οικονομικών το κρίσιμο πρώτο εξάμηνο του 2015. Οταν τους ρωτάς ποιος επέλεξε τον κ. Βαρουφάκη για υπουργό Οικονομικών αρχίζουν να λένε ότι ο Πρωθυπουργός είναι υπεύθυνος για τα καλά και για τα κακά, αλλά ας πούμε ξεχνούν ότι στα κακά είναι και το Μάτι, η ΔΕΗ, ένα αχρείαστο τρίτο μνημόνιο, ο εθνικός διχασμός με το δημοψήφισμα, τα capital controls και μερικά άλλα —α, κι ο Καμμένος. Τέλος πάντων, είναι μια βολική λύση ο κ. Βαρουφάκης. Τώρα είναι στο ΜέΡΑ25 και είναι μια λυτρωτική εξήγηση να φταίει αυτός για όλα. Μολονότι ο ίδιος ο —λατρεμένος του κ. Παπαδημούλη— Αλέξης, χαρακτήριζε δημοσίως τον Απρίλιο του ’15 «σημαντικό asset για την κυβέρνηση και για τη χώρα» τον κ. Βαρουφάκη.
Η τρίτη συνιστώσα έχει πολιτικό ενδιαφέρον. Είναι αυτή που εκφράζεται από τον Νίκο Βούτση και τον Ευκλείδη Τσακαλώτο. Οι οποίοι τόλμησαν να διατυπώσουν αυτό που μεταξύ μας ξέραμε όλοι. Οτι ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν εντελώς ανέτοιμος να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας το 2015. «Και τι θέλατε να λέγαμε; Οτι δεν είμαστε έτοιμοι;» αναρωτήθηκε ο Ευκλείδης με το χαρακτηριστικό του ύφος, κάνοντας τα πράγματα εντελώς σαφή ακόμα και για όσους είναι αθεράπευτα αριστεροί ρομαντικοί. Μιλάμε για κοινούς τυχοδιώκτες, που ήξεραν πολύ καλά ότι δεν ξέρουν την τύφλα τους, αλλά ήθελαν να πάρουν το πηδάλιο ενός καραβιού που ούτως ή άλλως πήγαινε στα βράχια, τάχα για να μην πεθαίνουν παιδιά από μαγκάλια.
Ολοι όμως αυτοί που λένε τώρα ότι ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν ανέτοιμος το ’15, προκαλούν επιπλέον προβλήματα τον μεγάλο τιμονιέρη. Τι θα πει «ήμασταν ανέτοιμοι»; Ο άνθρωπος ανέβαινε στο βήμα της Βουλής τον Φεβρουάριο του ’15 και στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησής του δήλωνε ότι «έχω πλήρη συναίσθηση των δυσκολιών και της ευθύνης» και πως «έχουμε σχέδιο ρεαλιστικό, έχουμε στρατηγική διαπραγματευτική». Α, και ότι «το 2015 δεν θα υπάρχει ΕΝΦΙΑ και αυτό είναι δέσμευση».
Οι προγραμματικές δηλώσεις του κ. Τσίπρα τον Φεβρουάριο του 2015 είναι ένα μνημείο και αξίζει να ξαναδιαβαστούν. Το αν θα γελάσει κανείς ή θα κλάψει είναι δικό του θέμα. Το πρόβλημα όμως για τον ΣΥΡΙΖΑ είναι ότι ο Αλέκος και ο Αλέξης, ο Ευκλείδης και ο Δημήτρης, ο Νίκος και ο Γιάννης θα αντιδράσουν ο καθένας τους διαφορετικά.