«goblin mode» Ορος της χρονιάς για το Λεξικό της Οξφόρδης (Oxford English Dictionary), ο πρώτος που αναδείχθηκε μετά από δημόσια ψηφοφορία. Σημαίνει το να είσαι απενοχοποιημένα ο εγωκεντρικός, τσαπατσούλικος, λουφαδόρος εαυτός σου, που δεν δίνει δεκάρα για τις κοινωνικές νόρμες και προσδοκίες (δεδομένου ότι goblin είναι ο καλικάντζαρος). Η τάση γεννήθηκε στη διάρκεια των lockdown, όταν για πρώτη φορά μπορούσες να μείνεις στο δωμάτιό σου και να επιδoθείς σε ακατάσχετο binge watching με ρόμπα και τρύπια κάλτσα, αφήνοντας ήσυχους τους υπόλοιπους στο σπίτι (ακόμα και αυτά τα παιδιά σου) να πράξουν το ίδιο.
«νόμιμη επισύνδεση» (ή «νόμιμη συνακρόαση») Πιο τοξική και από την Pelagia noctiluca, τη μωβ μέδουσα που εντοπίστηκε το καλοκαίρι στις ελληνικές θάλασσες.
«παράνοια της παραγωγικότητας» («productivity paranoia») Οταν δουλεύεις από το σπίτι, η παραγωγικότητά σου δεν μπαίνει στο ζύγι. Ετσι, ακόμα και αν μοχθείς νυχθημερόν (έστω φορώντας παντόφλα, έστω πάνω στο τραπέζι της κουζίνας), μόνο εσύ το γνωρίζεις. Το έδειξε και πρόσφατη έρευνα της Microsoft που διενεργήθηκε σε 20.000 εργαζόμενους από 11 χώρες. Ενα συντριπτικό 87% ισχυρίστηκαν ότι είναι εξίσου ή και περισσότερο παραγωγικοί δουλεύοντας από το σπίτι. Ωστόσο, μόλις ένα 12% των προϊσταμένων πιστεύουν ότι οι εργαζόμενοι δεν χαζεύουν Netflix ή Μουντιάλ εν ώρα εργασίας. Το αποτέλεσμα είναι η παραφροσύνη που καταλαμβάνει και τους μεν (παραμένουν φοβισμένοι) και τους δε (παραμένουν καχύποπτοι).
Μαριούπολη Το μαρτυρικό λιμάνι της νοτιοανατολικής Ουκρανίας που πολιορκήθηκε για δύο μήνες, τρεις εβδομάδες και πέντε ημέρες. Στην Ελλάδα πιο «παρούσα» και από τον ίδιο τον Ζελένσκι (Πρόσωπο της Χρονιάς του Time για το 2022)
wordle Η λέξη που γκουγκλαρίστηκε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη παγκοσμίως. Ενα σχεδόν απλοϊκό παιχνίδι λέξεων (με μόλις πέντε γράμματα) που δημιούργησε ένας μηχανισμός λογισμικού, ο οποίος βαριόταν αφόρητα στη διάρκεια κάποιου lockdown. Tο αγόρασαν οι New York Times και σήμερα έχει 2 εκατομμύρια χρήστες την ημέρα (η δημοφιλία του μειώθηκε λίγο όταν ο έγκλειστος πλανήτης άρχισε να ανοίγει τις πόρτες). Aπειροι οι κλώνοι του σε όλες τις γλώσσες («Λεξιγνώστης» η ελληνική βερσιόν). Ενδιαφέρον παρουσιάζουν, επίσης, το Heardle (προσπαθείς να μαντέψεις ένα τραγούδι από τις πρώτες νότες του), το Nerdle για τους «κολλημένους» με τους αριθμούς, το Swordle (έχεις έξι προσπάθειες για να μαντέψεις μια λέξη που έχει σχέση με το «Star Wars») και βέβαια το Lewdle, με αποκλειστικά «βρώμικες λέξεις».
Πισπιρίγκου Το όνομα που αναζητήσαμε περισσότερο, σύμφωνα με τις ελληνικές λίστες του «Year in Search» της Google. Ενδεικτικές οι αντιδράσεις που προκάλεσε η «άστοχη» χρήση του από τον βουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Χριστόφορο Βερναρδάκη, που σε ανάρτησή του στο TikTok απεκάλεσε τη Νίκη Κεραμέως «Πισπιρίγκου της δημόσιας παιδείας» (ζήτησε ακολούθως συγγνώμη).
Αμοιβαία Εξασφαλισμένη Καταστροφή (Μutually Assured Destruction). Η ορολογία του πυρηνικού ολέθρου έγινε φέτος ξανά της μόδας, μαζί με τα σκευάσματα ιωδίου που εξαφανίστηκαν από τα ελληνικά φαρμακεία και τις οδηγίες για την περίπτωση που, ο μη γένοιτο, ο Πούτιν το πατήσει το κουμπί. Ο πλανήτης φλερτάρει με την υπερφονικότητα.
poopgate Στην τηλεοπτική δίκη της χρονιάς (Τζόνι Ντεπ εναντίον Αμπερ Χερντ), η υφήλιος άκουσε επιτέλους την επίσημη εκδοχή της ιστορίας για τα «ανθρώπινα κόπρανα» που βρέθηκαν στις 21 Απριλίου 2016 πάνω στην πλευρά του κρεβατιού που κοιμόταν ο Ντεπ. Η Χερντ είχε στο παρελθόν επιχειρήσει να ρίξει το φταίξιμο στα δύο γιορκσάιρ τεριέ του ζεύγους. Ομως, ο Ντεπ μειδιά μέσα στο δικαστήριο της Βιρτζίνια, μην έχοντας την παραμικρή αμφιβολία για τον ένοχο αυτού του «fecal matter» («περιττωματικού ζητήματος»). Ομολογουμένως, πολύ πιο ενδιαφέρον και λιγότερο δυσώδες από το partygate του Μπόρις Τζόνσον.
ευλογιά των πιθήκων (monkeypox, εσχάτως σκέτο mpox). Αυτή που παρ’ ολίγον να κλέψει φέτος τα σκήπτρα της Covid-19. Αλλες παρόμοιες «ομορφιές» της χρονιάς: ο στρεπτόκκοκος Α, ο αδενοϊός 41 (ποιος δεν θυμάται εκείνη την οξεία ηπατίτιδα «αδιευκρίνιστης αιτιολογίας» σε παιδιά;), «η γρίπη της ντομάτας», η γρίπη Α, ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV), η «άγνωστη εντερική επιδημία από τη Βόρεια Κορέα», «το πρώτο κρούσμα της γρίπης των πτηνών (H3Ν8) σε άνθρωπο» και το κακό το συναπάντημα.
gaslighting Λέξη της χρονιάς για το λεξικό Merriam-Webster. Εκ του ρήματος «gaslight», που σημαίνει να χειραγωγείς κάποιον για παρατεταμένο διάστημα, ώστε να αρχίσει και ο ίδιος να αμφισβητεί την ψυχική του ισορροπία. Πηγή έμπνευσης το ομότιτλο αγγλόφωνο θεατρικό έργο (1938) και η ομότιτλη ταινία του Τζορτζ Κιούκορ (1944), με την Ινγκριντ Μπέργκμαν να χάνει το μυαλό της από τις γκαζόλαμπες που «πειράζει» ο σύζυγός της (Σαρλ Μπουαγέ). Φέτος, «Gaslit» ήταν και ο τίτλος σειράς του Starz με την Τζούλια Ρόμπερτς (υποδύθηκε τη Μάρθα Μίτσελ, την αφανή γλωσσοκοπάνα ηρωίδα του σκανδάλου Γουότεργκεϊτ, που φέτος το καλοκαίρι «γιόρτασε» 50 χρόνια).
«Μπορεί να έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ» Η συμπύκνωση των εφετινών πολεμικών ιαχών του Ρετζέπ Ταγίπ Εντογάν. Πηγή έμπνευσης το τραγούδι «Bir Gece Ansizin Gelebilirim» («Μπορεί να έρθω ξαφνικά ένα βράδυ») που ερμηνεύει, μεταξύ άλλων, η Γκιονούλ Γιαζάρ. Πολύ της μόδας το 1974, κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο. Μπορεί ανέτως να απαντηθεί ισότιμα με τον στίχο «Ας ερχόσουν για λίγο, μοναχά για ένα βράδυ» (από το τραγούδι που έγραψε ο Μίμης Τραϊφόρος για τη Σοφία Βέμπο).
Hπια γονεϊκότητα (gentle parenting) Η νέα instagram friendly σχολή γονεϊκότητας που συμβουλεύει, π.χ. όταν η τετράχρονη κόρη σου αρχίζει να ουρλιάζει και να πετάει πράγματα μέσα στο σουπερμάρκετ, εσύ να της λες συγκρατημένα και ήρεμα: «Καταλαβαίνω ακριβώς πώς νιώθεις».
«προσωπικός γιατρός» Ακόμα αναζητείται.
veroñο (συγχώνευση των ισπανικών verano=καλοκαίρι και otoñο=φθινόπωρο) Νεολογισμός εμπνευσμένος από την κλιματική αποδιοργάνωση του πλανήτη. Ενας τρόπος να περιγραφεί ο φετινός Οκτώβριος, ο πιο ζεστός Οκτώβριος στην ιστορία της Ευρώπης, όταν ανήμερα του Αγίου Δημητρίου, αντί να βάζεις τα χαλιά, κυνηγούσες κουνούπια.