«Η τάδε βγάζει άβαφη φωτογραφία και μας δείχνει πώς ξύπνησε το πρωί, ακομπλεξάριστη». «Η δείνα ποζάρει χωρίς φίλτρα, εκείνη και η κυτταρίτιδά της, ακομπλεξάριστη». «Η άλλη μας δείχνει τις καμπύλες της και μας διδάσκει, τι άλλο, πως είναι να είσαι ακομπλεξάριστη».
Μπορώ να αραδιάσω καμιά εκατοσταριά τίτλους, με τη λέξη ακομπλεξάριστη μέσα. Σε θηλυκό πάντα, ποτέ αρσενικό. Δεν υπάρχει αρσενικό για το οποίο να λέμε ότι ποζάρει, όπως σηκώθηκε το πρωί, ή ότι μας δείχνει την μπυροκοιλιά του, χωρίς κόμπλεξ. Η λέξη χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά για το γυναικείο φύλο, σ’ ένα είδους κίνημα, που το βλέπεις να παρελαύνει σε άρθρα, σχόλια και λεζάντες κάτω από φωτογραφίες γυναικών, όπου τα φίλτρα μοιάζουν να μην έχουν τον πρώτο ρόλο.
Έχουμε περάσει, βέβαια, από την κυριαρχία των φίλτρων, την απόλυτη επιβολή τους στο πώς επιδιώκουμε να φαινόμαστε. Ο παραμορφωτικός φακός τους έχει επηρεάσει τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας, έχει δημιουργήσει παράλογες προσδοκίες και μας έχει γεμίσει ενοχές. Για πολλές γυναίκες, το να καταφέρουν να απεγκλωβιστούν απ’ όλα αυτά, έστω και σε μια φωτογραφία που ποστάρουν στο Instagram χωρίς πείραγμα ή χωρίς την καλή γωνία λήψης, εκείνη που κολακεύει ή δεν φανερώνει πολλά, είναι ένας μικρός άθλος. Μια πράξη γενναιότητας. Και σίγουρα, το να βλέπουν και άλλες γυναίκες να κάνουν το ίδιο, χωρίς ντροπή και ενοχή, λειτουργεί λυτρωτικά.
Αυτά, όμως, συμβαίνουν επειδή αλλάζει η νοοτροπία. Οι νέες γενιές έχουν άλλα μυαλά και διαφορετικές συμπεριφορές. Δεν επιθυμούν πια να γίνουν Μπάρμπι. Ίσως επιθυμούν να γίνουν Καρντάσιαν, βέβαια, αλλά, οπωσδήποτε, υπάρχει μια μεγαλύτερη μερίδα γυναικών που δεν θέλει να γίνει τίποτα. Θέλει να είναι απλά ο εαυτός της. Θέλει να νιώθει ελεύθερη και να αισθάνεται ωραία μ’ αυτό που βλέπει στον καθρέφτη. Και σίγουρα, δεν έχει καμία πρεμούρα για το πώς θα φωτογραφηθεί, πώς θα ποζάρει για να μην φαίνεται μεγάλη η περιφέρεια και τι φίλτρο θα βάλει για να καλύψει τη ρυτίδα των σαράντα, πενήντα και εξήντα της χρόνων.
Είναι αυτή η γυναίκα ακομπλεξάριστη; Είναι, αλλά αισθάνομαι ότι της κακοφαίνεται να της το λένε κάθε τρεις και λίγο, να της το υπογραμμίζουν με τόσο στόμφο, δείχνοντας την με το δάχτυλο. Αυτό έχει συμβεί με το «κίνημα της ακομπλεξάριστης», στον αστερισμό του οποίου ζούμε τελευταία. Επί της ουσίας, μας φωνάζει να είμαστε απελευθερωμένες, όπως εκείνες που τολμούν να δείξουν σε μια φωτογραφία τον εαυτό τους, όπως πραγματικά είναι.
Δεν είναι στραβός ο γιαλός, εμείς στραβά αρμενίζουμε, κι έχουμε φτάσει να θεωρούμε ακομπλεξάριστη τη γυναίκα που παχαίνει, που γεννάει, που μεγαλώνει, που αρρωσταίνει, που ζει, και τολμά να το δείχνει. Προφανώς και έτσι περνάμε στο άλλο άκρο, σ’ ένα σημείο όπου ο χαρακτηρισμός και οι συνειρμοί που κουβαλά καταντούν ενοχλητικοί, και λειτουργούν αντίστροφα στην ψυχολογία μας.
Σκεφτείτε το λίγο. Όταν η λέξη χρησιμοποιείται για κάθε γυναίκα με καμπύλες, ρυτίδες, ραγάδες, πανάδες και οτιδήποτε άλλο φυσιολογικό βλέπουμε, αυτό που καταφέρνουμε, τελικά, είναι να βάζουμε επάνω στο φυσιολογικό, τη στάμπα του αφύσικου. Υπογραμμίζουμε με bold το ανθρώπινο που βλέπουμε, όπως υπογραμμίζονται τα λάθη σ’ ένα τεστ. Με τη διαφορά ότι εμείς, λέμε μετά: μπράβο στην τάδε, που το λάθος της είχε την τόλμη να το δείξει.
Το δήθεν σε όλο του το μεγαλείο, δηλαδή. Και η απόδειξη ότι τα πρότυπα ομορφιάς δημιουργούν κινήματα αντίδρασης, που φαίνονται επαναστατικά, αλλά στην πραγματικότητα, δεν είναι και τόσο.