Μεγάλα σχέδια, μεγάλα έργα.
Ο τουρισμός στην Ελλάδα, ως θεμελιωμένη επιλογή στην εγνωσμένη επιθυμία του κόσμου για να κάνει διακοπές – εκ των ων ουκ άνευ – βάζει τα θεμέλια ενός φιλόδοξου οράματος: να καταστεί η χώρα ένας κορυφαίος ταξιδιωτικός προορισμός. Ταυτόχρονα βιώσιμος και ανταγωνιστικός σε ποιοτικά στοιχεία.
Οι επενδύσεις διεθνών ομίλων, η είσοδος εμβληματικών αλυσίδων, η αναβάθμιση των εγχώριων επιχειρήσεων, δείχνουν προς την κατεύθυνση της φιλοξενίας στο υψηλότερο επίπεδο.
Δραστηριότητες ευρείας κλίμακας, οι οποίες βρίσκουν πρόσφορο έδαφος σε μια ακτογραμμή, το μήκος της οποίας τοποθετεί την Ελλάδα στην 11η θέση παγκοσμίως.
Περιοχές που μέχρι τώρα παρουσίαζαν υστέρηση σε τουριστικές υποδομές ή κίνηση, πλέον μπαίνουν κάτω από το φως του προβολέα, καθώς διαθέτουν εκτάσεις παρθένες, ιδανικό καμβά για όσα επιτάσσει σήμερα ό,τι χαρακτηρίζεται «πολυτέλεια» στην αγορά της αναψυχής.
Ιδιωτικότητα, χρόνος, χώρος, αποφόρτιση, αποτοξίνωση των αισθήσεων, εμπειρίες με αποτύπωμα στη μνήμη.
Περιοχές, όπως η Δυτική Ελλάδα, διαθέτουν αυτές τις εκτάσεις, ανέφερε ενδεικτικά ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης μιλώντας στο συνέδριο του Travel.gr την περασμένη εβδομάδα. Και πράγματι, ήδη υπάρχουν έργα σε εξέλιξη που υπηρετούν αυτό το σκεπτικό.
Ενα τέτοιο είναι το Varko Bay στο Βαρκό Αιτωλοακαρνανίας, λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Βόνιτσα. Μια επένδυση ύψους 180 εκατομμυρίων ευρώ και συνάμα η είσοδος της Banyan Tree στην Ευρώπη με το πρώτο resort της. Το πρώτο μάλιστα θέρετρο στην Ελλάδα και την Ευρώπη με πιστοποίηση LEED® Gold (Leadership in Energy and Environmental Design), πρότυπο για τον κλάδο της φιλοξενίας.
Το resort αυτό «υπηρετεί και τον δικό μας στόχο», έχει υπογραμμίσει o δήμαρχος Ακτίου-Βόνιτσας Γεώργιος Αποστολάκης. «Δίνουμε μεγάλη έμφαση στη βιωσιμότητα και αυτό υπηρετεί και τον στόχο για τον μετασχηματισμό του τουριστικού μοντέλου».
Το παραπάνω είναι ένα από αρκετά παρόμοια παραδείγματα νέων επενδυτικών εγχειρημάτων στη φιλοξενία. Μια και αυτή είναι η τάση της αγοράς διεθνώς και η επιλογή του εκλεπτυσμένου και οικονομικά εύρωστου ταξιδιώτη.
Όμως, αυτό δεν σημαίνει ότι τα μεγάλης κλίμακας έργα είναι η αποκλειστική κατεύθυνση. Σε κάθε περίπτωση, οι εκτάσεις είναι πεπερασμένες σε αριθμό και εμβαδό.
Στην εποχή που οι εμπειρίες, γνήσιες, αυθεντικές και με ουσία και σύνδεση με τον τόπο, είναι το πρώτο που αναζητά ο επισκέπτης, το μέγεθος είναι δυναμική διάσταση. Και η αξία είναι στον τόπο. Οχι στην κλίμακα.
Μια και το μικρό «μπορεί να είναι τοπικό, βιώσιμο και κερδοφόρο», σημείωσε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας για την εξέλιξη των προορισμών, σε μία από τις τοποθετήσεις του στο πρώτο πάνελ του συνεδρίου. Περιγράφοντας το στίγμα του για έναν ζωτικό τομέα στην εγχώρια οικονομία και από τους πιο φερέλπιδες στην αναπτυξιακή της διαδρομή.
Το μικρό, λοιπόν, δεν χρειάζεται απαραίτητα να γίνει μεγάλο και να χάσει τα στοιχεία που σήμερα του δίνουν αξία. Ενας μικρός τόπος μπορεί να αποτελέσει κύτταρο ανάπτυξης και διαφοροποίησης, σε ένα ψηφιδωτό προορισμών μιας χώρας με την ποικιλομορφία της ελληνικής υπαίθρου.
Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός αναφέρθηκε στο Ζαγόρι, την προστιθέμενη αξία που φέρει ως προορισμός, καθώς και την πρόσφατη ένταξή του στη λίστα με τα Πολιτιστικά Τοπία της Unesco, στο πλαίσιο της στρατηγικής για την ανάπτυξη του ορεινού τουρισμού και της αξιοποίησης της ελληνικής υπαίθρου, κάτι που εξυπηρετεί και την άμβλυνση της εποχικότητας.
Το Ζαγόρι, εξάλλου, αποτελεί πρότυπο που αναφέρεται με κάθε ευκαιρία. Οχι μόνο για τη φυσική ομορφιά του, την αυθεντικότητα του και την ιστορία του. Αλλά και για την καλή πρακτική. Γιατί το Ζαγόρι (δια)φυλάσσεται εδώ και δεκαετίες σαν κόρη οφθαλμού. Αρχικά, χάρη στο δυσπρόσιτο της μορφολογίας του και, στη συνέχεια, μέσω του ολοένα και πιο αυστηρού νομοθετικού πλαισίου περιβαλλοντικής και αρχιτεκτονικής προστασίας. Καθώς, ήταν και είναι «σαν έτοιμο από καιρό» για μια στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης.
Το Ζαγόρι λοιπόν είναι ένα παράδειγμα προς μίμηση για τους μικρούς τόπους που, λόγω υστέρησης, διατηρούν ακόμα το προνόμιο να είναι αναλλοίωτοι. Στο μέτρο και στον βαθμό που μπορεί να ακολουθήσει ο καθένας.
Ή, τουλάχιστον – το όποιο Ζαγόρι, η Τήλος, η Χάλκη, η Αστυπάλαια – μπορεί να είναι το αντίβαρο στους πειρασμούς που πηγάζουν από το βραχυπρόθεσμο κέρδος της μαζικοποίησης.
Ομως, πέρα από τη δήλωση του Πρωθυπουργού, η οποία δίνει και το στίγμα ενός ευρύτερου οράματος, ποιος θα είναι αυτός που θα διασφαλίσει ότι το συγκεκριμένο όραμα θα γίνει συνείδηση των πολιτών και των τοπικών αρχόντων; Και ότι θα μπορέσει να μετουσιωθεί σε αποφάσεις και έργα με ορίζοντα μακροβιότητας, αυθεντικότητας, διαφοροποίησης;
Ειδικά στους μικρούς τόπους που, αν και μέχρι τώρα είχαν στερηθεί τον πλούτο, όψιμα αποκτούν ιδιαίτερο ενδιαφέρον; Την ώρα που οι πιο προβεβλημένες προσλαμβάνουσες τους είναι αυτές της πυκνής ανοικοδόμησης και της μαζικής προσέλευσης;
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα υποψηφίου δημάρχου στην Ηπειρο, ο οποίος στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας προέβαλε ως μια από τις πρωτοβουλίες του τη real estate αξιοποίηση μιας παραθαλάσσιας έκτασης η οποία έχει χαρακτηριστεί «αισθητικό δάσος». Ενα από τα 19 αισθητικά δάση στην Ελλάδα. Προφανώς, είναι ένα άλλο θέμα αν θα μπορούσε να το πραγματοποιήσει, αλλά ακόμα και αυτό, ως προοπτική, βρήκε υποστηρικτές, ενδεχομένως όσους έχουν συμφέροντα στην περιοχή. Ασχετα για το τι θα επέφερε συνολικά κάτι τέτοιο.
Είναι ένα ζήτημα, λοιπόν, τι μπορεί να συμβεί σε τόπους που έχουν υστερήσει και τώρα έχουν την ευκαιρία να «αναπτυχθούν».
Το θεσμικό πλαίσιο είναι ένας μπούσουλας.
Η κουλτούρα, η αισθητική, η σύνεση και η διευρυμένη αντίληψη, είναι ένα πλέγμα προαπαιτούμενων, που δεν υφίστανται πάντα.
«Χρειαζόμαστε κάποιον να μας καθοδηγήσει σε κάποια πράγματα, να μας πει ποιο είναι το σωστό», λέει επιχειρηματίας της εστίασης στην Πρέβεζα, βλέποντας την πόλη να αλλάζει τα τελευταία χρόνια χάρη στο άνοιγμα του διεθνούς αεροδρομίου του Ακτίου σε 20 ευρωπαϊκές πόλεις.
Ποιος λοιπόν θα είναι ο καθοδηγητής σε αυτόν τον στόχο; Εκείνος που θα παρακολουθήσει την πορεία προς αυτόν; Εδώ τα πράγματα δεν είναι τόσο ξεκάθαρα.
Ο ρόλος της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης, ναι μεν το προβλέπει, αλλά συχνά δεν το υπηρετεί.
Ο ιδιωτικός τομέας υποστηρίζει ότι «η αγορά ρυθμίζει τα κακώς κείμενα», ωστόσο αυτό προκύπτει όταν το πάθημα έχει ήδη συμβεί ώστε να γίνει μάθημα. Με ανάλογες συνέπειες…
Η ανάγκη είναι εξέχουσα και το ζητούμενο υπαρκτό.
Και αυτό ίσως απαιτεί την ενεργοποίηση ενός πιο κεντρικού μηχανισμού που να λειτουργήσει ως άξονας και περιφερειακά. Ενός μηχανισμού ο οποίος να κινητοποιείται από το υπουργείο Τουρισμού ή τον Ελληνικό Οργανισμό Τουρισμού (ΕΟΤ).
«Χρειαζόμαστε κάποιον να μας συμβουλέψει», επαναλαμβάνει ο επιχειρηματίας. «Να πει π.χ. μη βάλεις 50 τραπεζάκια έξω, βάλε λιγότερα και φρόντισε πέντε πράγματα. Ποια είναι αυτά τα πράγματα;»
Κάτι που προϋποθέτει βέβαια ότι αναγνωρίζεις τι είσαι και ποια είναι η αξία του. Ή ότι κάποιος σε βοηθά να το κάνεις.
Ετσι ώστε να γίνεις η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σου.
Ακόμα και αν είσαι ένας τόπος μικρός, (πρέπει να) είσαι μέγας.