Τον τελευταίο καιρό παρατηρούνται τάσεις κριτικής, είτε από τον πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ είτε από καλοπροαίρετους εξωτερικούς υποστηρικτές του, που έχουν στο επίκεντρο τον Παύλο Πολάκη και ό,τι αυτός αντιπροσωπεύει. Η κριτική αυτή λέει, σε διάφορες παραλλαγές, «ο Πολάκης μας κάνει κακό», «διώξτε τον Πολάκη για να σωθεί το κόμμα», «ο Πολάκης δεν είναι ο ΣΥΡΙΖΑ».
Οσοι ασκούν εσωκομματικά αυτή την κριτική, προέρχονται από αυτό που καμιά φορά αποκαλούμε «ο ΣΥΡΙΖΑ του 3%», δηλαδή από το παλιό αριστερό κόμμα και τις διάφορες ενσαρκώσεις του, είτε ως ΚΚΕ Εσωτερικού είτε ως ΕΑΡ, είτε ως Συνασπισμό. Οι άλλοι, οι εξωτερικοί συμπαραστάτες, προέρχονται από την Κεντροαριστερά.
Η άποψή τους, όμως, ότι «ο Πολάκης δεν είναι ο ΣΥΡΙΖΑ» είναι δυστυχώς λάθος, ένα λάθος που δείχνει ότι και οι εσωτερικοί και οι εξωτερικοί διαμαρτυρόμενοι πιστεύουν σε μια δική τους εικόνα για το κόμμα που υποστηρίζουν, αρνούμενοι να δουν την πραγματικότητά του, όπως διαμορφώθηκε από την αρχή της οικονομικής κρίσης και μετά.
Η άποψή τους, κατά ενδιαφέρουσα ιστορική αναλογία, είναι λάθος, με την ίδια έννοια που ήταν λάθος η άποψη κάποιων παλιών ιδεολόγων κομμουνιστών, ή των πάλαι ποτέ λεγόμενων «συνοδοιπόρων», όταν θεωρούσαν τον Στάλιν και τα εγκλήματά του μία απλή εκτροπή από το πνεύμα του πραγματικού κομμουνισμού, όπως τον φαντασιώνονταν οι ίδιοι. Στα μάτια τους, ο κομμουνισμός πρέσβευε την αγάπη και την ειρήνη, ενώ ο Στάλιν τη βία και το μίσος. Σύμφωνα με την πλάνη τους, ο κομμουνισμός ήταν καλός, ενώ ο Στάλιν ήταν κακός.
Στην πραγματικότητα, όμως, ο Στάλιν δεν έκανε τίποτε άλλο παρά να εφαρμόσει, στις έσχατες συνέπειές του, το πρόγραμμα του αποκαλούμενου «σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της κοινωνίας», ακριβώς όπως το εγκαθίδρυσε ο Λένιν, συνδυάζοντας τον μαρξισμό με το παράδειγμα του ινδάλματός του, του Ροβεσπιέρου της γκιλοτίνας και της αιματηρής εκτροπής της Γαλλικής Επανάστασης. Πέρα από τα αμέτρητα θεωρητικά του κείμενα όπου υποστηρίζει τη βία, το άνοιγμα των σοβιετικών αρχείων, μετά το 1991, έφερε στο φως εκατοντάδες προσωπικές διαταγές του Λένιν για τις μαζικές δολοφονίες των «ταξικών εχθρών» που ήταν, πάνω-κάτω, όποιοι όριζαν τα γούστα του, ντυμένα με επιφάσεις θεωρίας. Ο Στάλιν δεν έκανε τίποτε άλλο από το να συνεχίσει αυτό που ο Λένιν έκανε κεντρική τακτική του κόμματος των Μπολσεβίκων, επαυξημένο και από τα προσωπικά του πάθη.
Αντίστοιχα, ο Πολάκης δεν κάνει τίποτε άλλο από το να ενσαρκώνει, στην πιο ακραία μορφή, το πνεύμα του ΣΥΡΙΖΑ που γεννήθηκε στην «κάτω πλατεία» των Αγανακτισμένων του 2011, και έπειτα εδραιώθηκε με συνεπές και μεθοδικό σχέδιο του Αλέξη Τσίπρα.
Βέβαια, ο Στάλιν ήταν ένα τέρας, ενώ ο Πολάκης είναι ένας άξεστος. Ο Στάλιν σκότωνε, ενώ Πολάκης βρίζει, εκείνος παρήγε ποτάμια αίματος, ενώ ο δικός μας ρυάκια λάσπης, και με αυτή την έννοια ο παραλληλισμός ακούγεται υπερβολικός. Εἰναι όμως ακριβής, κατά το ότι πηγάζει από την ίδιας υφής καλοπροαίρετη αλλοίωση της πραγματικότητας, στο όνομα της ιδεολογίας. Ας τον διατυπώσουμε λίγο αλλιώς, λοιπόν, σε συναισθηματική αναλογία με την ιστορική ασημαντότητα του δεύτερου σκέλους του: το «ο Πολάκης δεν είναι ο ΣΥΡΙΖΑ» είναι η χορτοφαγική έκδοση του «ο Στάλιν δεν είναι ο κομμουνισμός».
Το κόμμα του οποίου το πνεύμα ενσαρκώνει ο Πολάκης δεν βασίστηκε στην αριστερή ιδεολογία, αλλά στον λαϊκισμό. Και στον λαϊκισμό δεν μετράει το πρόσημο και ο ιδεολογικός μανδύας –αυτά είναι για τους καλοπροαίρετους και τους αφελείς. Στον λαϊκισμό μετράνε η μανιχαϊκή παραμόρφωση της πραγματικότητας, η δαιμονολογική θεώρηση της κοινωνίας και της πολιτικής, η εκμετάλλευση της οργής και του συναισθήματος. Τα ίδια, δηλαδή, που έκαναν αρχηγό κόμματος και τον πολιτικά ανύπαρκτο ως τότε (και έκτοτε) Πάνο Καμμένο, συγκυβερνήτη επί πέντε χρόνια με τον ΣΥΡΙΖΑ.
Πρέπει να το αντιληφθούν όσοι πιστεύουν ότι το πρόβλημα του ΣΥΡΙΖΑ είναι ο Πολάκης, ενώ κάπου υπάρχει ο αγνός, ο πραγματικός ΣΥΡΙΖΑ στον οποίο θα ήθελαν να πιστεύουν. Πρέπει να καταλάβουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ που μας κυβέρνησε, ενώ σήμερα κάνει αντιπολίτευση ακολουθώντας την ίδια στρατηγική επικοινωνίας, δεν είναι μια άλλη όψη του ΚΚΕ Εσωτερικού που αγωνίστηκε κατά της δικτατορίας, της ΕΑΡ του Κύρκου και του Παπαγιαννάκη, και του Συνασπισμού της υπέρβασης των ιστορικών αγκυλώσεων. Ο ΣΥΡΙΖΑ της αξιωματικής αντιπολίτευσης και της εξουσίας δεν συνέχισε στο πνεύμα αυτών των κομμάτων, το πρόδωσε. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν τιμά τις παραδόσεις τις ελληνικής μεταπολεμικής φιλευρωπαϊκής Αριστεράς, τις καπηλεύεται. Ο λόγος εκείνης της Αριστεράς βασιζόταν στις αρχές και τη λογική. Αντίθετα, η ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ βασίζεται στο τυφλό συναίσθημα και στα πάθη που προσπαθεί να εκμεταλλευτεί ή και να συνεγείρει. Είναι δηλαδή ο λόγος του Πολάκη.
Όσοι φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ, είτε εντός είτε εκτός, ενοχλούνται από τον Πολάκη, και θεωρούν ότι πρέπει να φύγει για να γίνει το κόμμα τους κάτι άλλο από αυτό που είναι, έχουν την απόλυτη συμπάθειά μου. Θα ήθελα πολύ να έχουν δίκιο στη λογική του αιτήματός τους. Αλλά δυστυχώς σφάλλουν. Ο Πολάκης δεν θα φύγει από τον σημερινό ΣΥΡΙΖΑ, γιατί τότε ο ΣΥΡΙΖΑ θα πάψει να είναι αυτό που είναι σήμερα. Ο Πολάκης δεν θα φύγει από τον ΣΥΡΙΖΑ γιατί είναι ο καλύτερος εκφραστής του.
* Ο Απόστολος Δοξιάδης είναι συγγραφέας