Κι όμως, έχουν γίνει αναφορές στον Μυστικό Δείπνο χωρίς να θίγουν κανέναν.
Σε ένα καταπληκτικό σκετς, οι Μόντι Πάιθον έδειξαν πώς ο Μικελάντζελο μάλωσε με τον Πάπα για λόγους ελευθερίας της τέχνης και δεν ζωγράφισε τον Μυστικό Δείπνο. Διήγηση προφανώς ανιστορική που δεν προσβάλλει κανέναν, αφού αναφέρεται σε μια διαδικασία ζωγραφικής αναπαράστασης του Μυστικού Δείπνου, χωρίς να επεμβαίνει στο θρησκευτικό του νόημα ή τους συμβολισμούς του.
Σε αντίστοιχη λογική (σχόλιο στην αναπαράσταση) αλλά από άλλη, επίσης κωμική σκοπιά, πιάνει το θέμα ο Μελ Μπρουκς στην «Ιστορία του κόσμου». Εδώ, αναμειγνύοντας τις εποχές, ο Μελ Μπρουκς είναι ο σερβιτόρος που μπαίνει να πάρει παραγγελία και στη συνέχεια εμφανίζεται και ο Λεονάρντο ως φωτογράφος/ζωγράφος.
Ενώ στο Παρίσι το 2024…
Στην πρόσφατη τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι ανέκυψε το γνωστό θέμα με τη σύνθεση ενός συμποσίου με τον Διόνυσο μπροστά σε ένα τραπέζι με ντραγκ κουίν μεταξύ των άλλων, που θύμιζε τη σύνθεση του Μυστικού Δείπνου στον πίνακα του Ντα Βίντσι, εξοργίζοντας πολλούς.
Εδώ, σε αντίθεση με τα προηγούμενα παραδείγματα, αυτό που ενόχλησε (ανεξάρτητα από τις διαφορετικές βάσεις εκκίνησης, βλ. το άρθρο «Ποιοι βεβήλωσαν τον Μυστικό μας Δείπνο») ήταν η συμβολική υποκατάσταση των προσώπων. Οι αντιδράσεις ήταν τόσο έντονες, από την Καθολική Εκκλησία και τη γαλλική (και όχι μόνο) Ακροδεξιά, μέχρι τον Μελανσόν. Και καθώς η πολιτική είναι η διαχείριση των συμβόλων, που έλεγε και ο Φρανσουά Μιτεράν, το κατάλαβαν εκεί στην οργανωτική επιτροπή των Αγώνων και μπήκε το ζήτημα, το εν λόγω συμπόσιο να μην αντιστοιχεί στον πίνακα του Ντα Βίντσι. Εδώ σας δίνω μία εκδοχή του πώς βρέθηκε λύση, ακολουθώντας, όχι τα βήματα των Μόντι Πάιθον ή του Μελ Μπρουκς, αλλά στηριγμένη στον γαλλικό κινηματογράφο.
Με «Κομμένη την ανάσα» (από τις αντιδράσεις) μέχρι «να βρούμε λύση»
«Επιθυμία μου δεν είναι να είμαι ανατρεπτικός, ούτε να κοροϊδέψω ή να σοκάρω», δήλωσε την επόμενη μέρα της αμφιλεγόμενης τελετής έναρξης των Αγώνων στο Παρίσι, ο δημιουργός της, Τομά Ζολί. «Πάνω απ’ όλα, ήθελα να στείλω ένα μήνυμα αγάπης, ένα μήνυμα ενσωμάτωσης και [δεν θέλω] καθόλου να διχάσω». Μόνο που αυτό αποδείχθηκε «Μεγάλη χίμαιρα».
Πράγματι, η εντύπωση που έμεινε σε όλον τον κόσμο ήταν ότι η τελετή ήταν σαν την «Πεντάμορφη και το τέρας». Πεντάμορφη γιατί είχε πολύ καλές στιγμές, με κυριότερη, όπως όλοι παραδέχθηκαν, την ερμηνεία της Σελίν Ντιόν, αλλά και τέρας λόγω ορισμένων κακών ή αμφίσημων σκηνών, με κυριότερη τη σκηνή του συμποσίου.
Κατ’ αρχάς, «Αν μιλούσε το Παρίσι» και πριν ακόμα αρχίσει η τελετή, θα έλεγε για το «Μεγάλο μποτιλιάρισμα». Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο «Κύριος Υλό» που άφησε τις διακοπές του για να έρθει στο Παρίσι για τους αγώνες και έμπλεξε στο «Χάος της κυκλοφορίας». Μάλιστα, την ώρα που μιλούσε με μια γνωστή του, τη «Ζαζί στο μετρό», περιμένοντας το τρένο που είχε καθυστέρηση, συνάντησαν έναν παλιό γνωστό, τον «Επιθεωρητή Μεγκρέ», που, αρκετά χρόνια πριν, ήταν μαζί στα παιδιά της χορωδίας. Ο κύριος Υλό κοίταξε το ρολόι του, εκνευρισμένος για την καθυστέρηση. «Τώρα η γιορτή αρχίζει» τους είπε. Ο επιθεωρητής ήταν απαισιόδοξος για την τελετή. «Από δυο ή τρία πράγματα που ξέρω για αυτήν», είπε, «φοβάμαι πως ακόμα δεν έχετε δει τίποτα. Υπάρχει η φήμη για πολλές καινοτομίες, που δεν είμαι σίγουρος ότι θα αρέσουν».
Οπως αποδείχθηκε στη συνέχεια, οι προβλέψεις του επιθεωρητή Μεγκρέ ήταν σωστές. Από τότε που τελείωσε η τελετή, η ομάδα που την οργάνωσε άρχισε να δέχεται συνεχώς χτυπήματα. Ούτε ένα ούτε δύο. Σε λίγη ώρα είχαν φτάσει «400 χτυπήματα»! Κάποιοι σχολίασαν ότι το μόνο που αξίζει στην τελετή είναι η «Περιφρόνηση». Αλλοι είπαν πως η τελετή έναρξης και οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι σαν «Δύο ξένοι στην ίδια πόλη»!
Αντί της τέχνης να ενώνεις με τους Αγώνες, οι επιλογές της διοργάνωσης έδειξαν πως κατέχει την «Τέχνη τού να χωρίζεις». Αρκετοί όμως το πήγαν πιο μακριά. Χαρακτηριστικό ήταν το «Γράμμα μιας δόκιμης μοναχής» που έγραψε πως ο υπεύθυνος της τελετής πούλησε τον «Πύργο του Άιφελ» στον διάβολο. Εφτασαν και κάποιες απειλές που ζητούν «Να πεθάνει το κτήνος!».
Σε εκείνο το σημείο τηλεφώνησε ο γάλλος πρόεδρος στην οργανωτική επιτροπή της τελετής και τους έδωσε «Προθεσμία μέχρι την αυγή» για να βρεθεί μια καλή απάντηση, τουλάχιστον για το ζήτημα της ομοιότητας του συμποσίου που έδειξαν με τον πίνακα του Μυστικού Δείπνου του Ντα Βίντσι.
Ετσι, «Λίγο πριν νυχτώσει» μαζεύτηκαν στο γραφείο του Τομά Ζολί «Μακριά από τα μάτια του κόσμου». Επειδή η σύσκεψη θα τραβούσε σε μάκρος, κανόνισαν να τους φέρει φαγητό «Γύρω στα μεσάνυχτα», «Ο λαχανόσουπας», που ήταν γνωστός για τις γευστικές του δημιουργίες με προϊόντα «Ντελικατέσεν».
Τη συζήτηση άνοιξαν κάποιοι από τους συντελεστές που είχαν αίσθηση του προβλήματος. Ετσι, ακούστηκαν σχόλια όπως, «με την “Τελετή” που κάναμε περάσαμε τη “Γραμμή των συνόρων”. Εχει γίνει “Σκάνδαλο”!», «βρισκόμαστε σε «Κατάσταση πολιορκίας» και πολλοί πιστεύουν πως παραβιάσαμε τον «Κανόνα του παιχνιδιού». Και αυτό επειδή είναι σαν να έχουμε την “Τρέλα του μεγαλείου” και υποκύψαμε στη “Γοητεία της εξουσίας”, ώστε να κάνουμε ό,τι θέλουμε, θεωρώντας ότι το “Παρίσι μας ανήκει”, αδιαφορώντας για τις αντιδράσεις. “Τέρμα τα αστεία”, πρέπει να δούμε τι θα κάνουμε».
Γι’ αυτό λοιπόν συμφώνησαν πως λύση είναι να βρεθεί ένας πίνακας που να δείχνει ένα «Ερωτικό πάρτι» σε ένα «Μεγάλο εστιατόριο». Για ένα «Μεγάλο φαγοπότι». Γιατί αυτό είναι το «Αλατοπίπερο της ζωής». Ετσι ζήτησαν από τον «Δόκτορα Μ.» να ψάξει να βρει έναν κατάλληλο πίνακα που να μοιάζει με το συμπόσιο της τελετής. «Μπορούμε να του έχουμε εμπιστοσύνη» είπαν στον Ζολί. «Είναι “Ο πιο καλός καθηγητής”». Η ώρα περνούσε και περίμεναν την γνωμάτευσή του «Με κομμένη την ανάσα».
Ευτυχώς σε μία ώρα, ο φοβερός καθηγητής είχε βρει τη λύση. Τους πρότεινε τον πίνακα του Jan Van Biljert, «Το συμπόσιο των Θεών», που παριστάνει ένα συμπόσιο των θεών του Ολύμπου για τους γάμους της Θέτιδας και του Πηλέα. «Τέλεια», είπε ο Ζολί, «γιατί δείχνουμε αυτή τη στιγμή ως γιορτή της διαφορετικότητας και ως φόρο τιμής στο γλέντι και τη γαλλική γαστρονομία».
Και όταν ο δύσπιστος της παρέας ρώτησε, «μα κολλάει ο Διόνυσος σε Ολυμπιακούς Αγώνες;» η απάντηση ήταν «μα βέβαια, όπως ο Λουί ντε Φινές ήταν ταυτόχρονα “Ασος στον χορό και μαέστρος στο καράτε”».