Υπάρχει κάποιος πολιτικός στην Ελλάδα που να ενσαρκώνει τον ρόλο του statesman; Μια πολιτική περσόνα, δηλαδή, που μετά την αποχώρηση από κάποιο θεσμικό αξίωμα, να κινείται υπεράνω πολιτικής καθημερινότητας, να αναδεικνύει τα σοβαρά και τα μείζονα και κατά κανόνα να παρεμβαίνει με στόχο την αφύπνιση, την εγρήγορση και εν πάση περιπτώσει, την «εκπαίδευση» των πολιτών;
Δύσκολη η απάντηση. Δεν είναι ένα είδος συνηθισμένο στη χώρα μας. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι έναν τέτοιο ρόλο έχει παίξει τα τελευταία χρόνια ο Βαγγέλης Βενιζέλος, έστω και αν δεν διετέλεσε Πρωθυπουργός.
Από όσους πάντως βρέθηκαν στη θέση αυτή, ελάχιστοι επέλεξαν μια τέτοια, εξ αποστάσεως και συνεπή εμπλοκή με τα σοβαρά της πολιτικής.
Οι λόγοι γι’ αυτό μπορεί να είναι πολλοί και συζητήσιμοι.
Θα μπορούσε κανείς να πει ότι κάτι αντίστοιχο επιχείρησε σποραδικά ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Ομως τα πολιτικά πάθη της περιόδου γύρω από το πρόσωπό του δεν άφηναν και πολλά περιθώρια.
Ας δει κανείς μέσα από αυτό το πρίσμα τούς εν ζωή πρώην Πρωθυπουργούς και τον μοναδικό εν ζωή τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Ο Κώστας Καραμανλής επί μία δεκαετία και πλέον παρέμεινε τυπικά ενεργός (ως βουλευτής) και σιώπησε. Εσχάτως επέλεξε να αποχωρήσει και πύκνωσε τις παρεμβάσεις του, όμως σχεδόν σε όλες, είτε το θέλει ο ίδιος είτε όχι, προσδίδεται μια μικρο- και εσωκομματική χροιά.
Ο Προκόπης Παυλόπουλος δραστηριοποιείται έντονα στο επιστημονικό πεδίο του, όμως και εκείνος συχνά ερμηνεύεται με άλλα κριτήρια και με αναφορές στην εξαιρετικά προβληματική για τη χώρα περίοδο της θητείας του. Ακόμη και τα θετικά στοιχεία των παρεμβάσεών του εκείνης της εποχής υποβαθμίζονται και αναδεικνύονται άλλα.
Ο Γιώργος Παπανδρέου όχι μόνο δεν επιδίωξε έναν ρόλο statesman, παρά επέλεξε έως και να εμπλακεί σε μια ανεξήγητη διαδικασία «επιστροφής», καταδικασμένη να αποτύχει.
Ο Αντώνης Σαμαράς παραμένει βουλευτής. Κατά καιρούς λέει όσα λέει για τα εθνικά θέματα και ερμηνεύεται και αυτός κατά βούληση των οπαδών ή των αντιπάλων του.
Για τον Αλέξη Τσίπρα δεν έχει καν νόημα να το συζητάμε.
Απομένει ο Κώστας Σημίτης. Ο διάδοχος του Ανδρέα στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και στην πρωθυπουργία, με μια μακρά πορεία σχεδόν οκτώ ετών στο αξίωμα και μια παρουσία στη συνέχεια, που μάλλον αθόρυβη και διακριτική μπορεί να χαρακτηριστεί, με μοναδική ίσως εξαίρεση την αχρείαστη εμπλοκή του στο εσωκομματικό ξεκατίνιασμα του ΠΑΣΟΚ το 2007.
Κατέληξε έως και να τον διαγράφει ο Παπανδρέου στη συνέχεια, με ασήμαντη αφορμή.
Κι όμως, ο Σημίτης είναι ο μόνος από όλους αυτούς που έχει μετρήσιμα επιτεύγματα, που ο καθένας θυμάται και βλέπει σήμερα, όσο και αν διάφοροι επιχειρούν να τα υποβαθμίσουν ή να τα περιφρονήσουν.
Οχι ότι δεν υπήρχαν αρνητικά, σε διάφορα πεδία, αλλά η ένταξη στην ΟΝΕ, τα βήματα του εκσυγχρονισμού, οι ανεξάρτητες αρχές, τα μεγάλα έργα (Αττική Οδός, «Ελευθέριος Βενιζέλος», μετρό, Ρίο-Αντίρριο κ.λπ.), επί Σημίτη έγιναν και αυτό δεν αλλάζει. Οσο για τη διαμάχη για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ο ίδιος ποτέ δεν τους ήθελε, αλλά, αφού τους «κληρονόμησε», προφανώς και όφειλε να φέρει εις πέρας την προετοιμασία. Αλλη μεγάλη συζήτηση αυτή.
Θα αρχίσουν ορισμένοι, ακούγοντας αυτά, τις θεωρίες για τα σκάνδαλα και τη διαφθορά. Λες και πριν ή μετά τον Σημίτη η πολιτική ζωή της χώρας ήταν ένα παρθεναγωγείο.
Πάντως, και μόνο ότι έπειτα από όλα αυτά, ήταν εκείνος που από το 2008 είχε προειδοποιήσει δημοσίως από το βήμα της Βουλής για τα όσα έρχονταν, αλλά όλοι τον αγνόησαν, δείχνει πολλά.
Το να οργανώνεται σήμερα μια εκδήλωση προς τιμήν του, όπως αυτή της Αννας Διαμαντοπούλου και του Δικτύου στις 6 Νοεμβρίου, είναι κάτι που θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο.
Οπως και το ότι σε αυτήν την εκδήλωση θα παραστεί ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Οχι επειδή υπάρχει μια προφανής σύμπτωση πολιτικής αντίληψης μεταξύ των δύο, αλλά επειδή το να τιμά ένας Πρωθυπουργός έναν προκάτοχο του, θα έπρεπε να είναι ένα από τα πολιτικά κεκτημένα της περιόδου.
Σε μια άλλη ζωή, σε μια άλλη χώρα αυτά, όμως.
Αντί για αυτά, η παρουσία Μητσοτάκη στην εκδήλωση του Δικτύου ήδη γεννά πάθη, ενώ την ίδια ημέρα και την ίδια ώρα διοργανώνεται μια άλλη εκδήλωση, εις μνήμην της Μαριέττας Γιαννάκου και με ομιλητή τον Κώστα Καραμανλή. Με αποτέλεσμα ο Πρωθυπουργός να τρέχει από τη μία στην άλλη.
Πού είναι το κακό σε όλα αυτά;
Εντάξει, δεν χάλασε κι ο κόσμος, απλώς εν αναμονή των όσων θα δούμε και θα ακούσουμε, δεν δικαιολογούνται οι αυταπάτες για την πολιτική μιζέρια μας.