Σε πρώτη ανάγνωση, η ξαφνική παραίτηση του Νίκου Κοτζιά και η αποδοχή της, ασμένως, από τον Αλέξη Τσίπρα, συνιστά την αυτονόητη εκδοχή ότι ο Πρωθυπουργός προτίμησε να διατηρήσει τη κυβερνητική συνεργασία με τον Πάνο Καμμένο έναντι του τέως υπουργού Εξωτερικών. Υπάρχει ωστόσο μια άλλη ανάγνωση πιο ενδιαφέρουσα, για τα βαθύτερα αίτια της ρήξης του Πρωθυπουργού με τον κ. Κοτζιά. Το φόντο είναι εξελίξεις γύρω από τη Συμφωνία των Πρεσπών, αλλά όλα έγιναν με το βλέμμα στην επόμενη των εκλογών.
Οσα συνέβησαν συνδέονται και με τα όσα προέκυψαν την περασμένη Κυριακή από τη συνεδρίαση της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ και την εκλογή της νέας Πολιτικής Γραμματείας: αντανακλούν σταθερά στην επομένη ημέρα των εκλογών και την διαχείριση της προφανούς εκλογικής ήττας. Για την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ η ισχυρή παρουσία του στο μετεκλογικό τοπίο είναι προτεραιότητα πολιτικής επιβίωσης. Η συγκεκριμένη στρατηγική είναι μεν μια παραδοχή της εκλογικής ήττας, αλλά ο κ. Τσίπρας θα κάνει τα πάντα για να την περιορίσει – και κυρίως να διασφαλίσει την ηγεμονία του στην επόμενη ημέρα. Και εδώ κάπου κουμπώνει και ο κ. Κοτζιάς.
Ο κ. Κοτζιάς παραιτήθηκε επειδή έμεινε ακάλυπτος από τον κ. Τσίπρα στον έντονο διαξιφισμό που είχε με τον κ. Καμμένο , στη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Γιατί άραγε ο Πρωθυπουργός δεν τον κάλυψε και χωρίς πολλά-πολλά δέχθηκε την παραίτησή του, όταν ο κ. Κοτζιάς δεν έκανε τίποτα περισσότερο από το να επιτεθεί στον κ. Καμμένο, έχοντας άλλωστε και έναν λόγο παραπάνω; Το ίδιο δεν έκαναν κορυφαία στελέχη του κυβερνώντος κόμματος τις τελευταίες μέρες; Μήπως λοιπόν απλώς αναζητείτο μια αφορμή για να τον στριμώξει το Μαξίμου;
Μια πρώτη εξήγηση είναι ότι ο κ. Τσίπρας, μπροστά στον κίνδυνο να επέλθει κυβερνητική ρήξη με τον κυβερνητικό του εταίρο και να μην μπορεί να ελέγξει τις πολιτικές εξελίξεις, θα συρόταν σε πρόωρες εκλογές άμεσα. Ετσι προτίμησε να «αδειάσει» τον κ. Κοτζιά και να σώσει την εύθραυστη ενότητα του κυβερνητικού συνασπισμού με τους ΑΝΕΛ. Του έδωσε με άλλα λόγια τον «μουτζούρη». Του καταλογίζεται ότι διαβεβαίωσε τον κ. Τσίπρα ότι η Συμφωνία των Πρεσπών περνάει στα Σκόπια ενώ φαίνεται να συμβαίνει το αντίθετο, πως με τον ετσιθελισμό του ξεσήκωσε εθνικιστικό κύμα αντιδράσεων βασικά στη Βόρεια Ελλάδα που έχει ανεπίστροφη επίπτωση το εκλογικό σώμα του ΣΥΡΙΖΑ.
Ο κ. Τσίπρας βρήκε, λοιπόν, μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να εφαρμόσει ένα μέρος του σχεδίου για τη διαχείριση της ήττας στις κάλπες και να καταστήσει σαφές ότι εκείνος είναι και θα παραμείνει το αφεντικό στον ΣΥΡΙΖΑ και όσο είναι Πρωθυπουργός θα ελέγχει το πολιτικό παιχνίδι. Αυτός θα αποφασίσει τη εκλογική στρατηγική και τους όρους των εκλογών. Οποιοσδήποτε άλλος μπορεί να είναι εν δυνάμει αμφισβητίας των επιλογών του «αδειάζεται».
Κοινώς ο κ. Τσίπρας προσπαθεί να «καθαρίσει» το τοπίο γύρω του στέλνοντας το μήνυμα: «Στον ΣΥΡΙΖΑ τους κανόνες τους βάζω εγώ κι όποιος θέλει ακολουθεί. Αλλιώς αποχωρεί!»
Ο κ. Κοτζιάς μπορεί ή μπορούσε να εξελιχθεί σε πρόβλημα για τον κ. Τσίπρα , δεδομένου ότι , ως εκ της θέσεως του είχε κυβερνητική ισχύ και απήχηση ενώ την ίδια ώρα η κομμουνιστογενής του συγκρότηση δεν ταιριάζει με τις προσπάθειες να αποριζοσπαστικοποιηθεί ο ΣΥΡΙΖΑ.
Κατά μία εκδοχή στο πρωθυπουργικό περιβάλλον διέβλεψαν ότι ο κ. Κοτζιάς πάει να γίνει παράγοντας των πολιτικών εξελίξεων, με την παρώθηση ξένων παραγόντων, καρπώνοντας στην ουσία το ότι «έλυσε το Σκοπιανό».
Ταυτόχρονα ο κ. Τσίπρας, αποδεχόμενος εύκολα και άνετα την παραίτηση του κ. Κοτζιά, στέλνει μήνυμα στον Ευκλείδη Τσακαλώτο , ο οποίος φέρεται, ως επικεφαλής των «53», να είναι ο εσωκομματικός του αντίπαλος την επομένη της διαφαινόμενης εκλογικής ήττας. Οπως και στην περίπτωση Κοτζιά με τη Συμφωνία των Πρεσπών , ο κ. Τσακαλώτος έχει ελευθερία χειρισμών στην υλοποίηση της οικονομικής πολιτικής και σε πολλές περιπτώσεις γίνεται σημείο αναφοράς για τη μετεκλογική οικονομική πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ. Αρα τώρα λαμβάνει το μήνυμα: «Ευκλείδη πρόσεχε! ». Συμπτωματικά ή όχι διαρρέεται ότι στο Μαξίμου δεν είναι ικανοποιημένοι με τη διαπραγμάτευση με τους δανειστές για τις συντάξεις…
Ο κ. Κοτζιάς όμως δεν είναι ο πρώτος. Ούτε και ο κ. Τσακαλώτος ο πρώτος που «κονταίνει». Η αποψίλωση των εσωκομματικών και ενδοκυβερνητικών εμποδίων ξεκίνησε πριν εβδομάδες με την αφαίρεση από τον Γιάννη Δραγασάκη σημαντικών αρμοδιοτήτων για την εποπτεία του τραπεζικού και χρηματοπιστωτικού συστήματος και η άτυπη προεδρία του Κυβερνητικού Συμβουλίου Οικονομικής και Κοινωνικής Πολιτικής. Συνεχίστηκε με την εκλογή της νέας Πολιτικής Γραμματείας στον ΣΥΡΙΖΑ την περασμένη Κυριακή όπου η ηγετική ομάδα των στενών συνεργατών του Αλέξη Τσίπρα μαζί με τη τάση Προεδρικών περιόρισε τους «53» σε ρόλο μειοψηφίας και «τσαλάκωσε» τους Γ. Δραγασάκη, Νίκο Φίλη και Νίκο Βούτση .
Το επόμενο πεδίο επίδειξης της ηγετικής πυγμής του κ. Τσίπρα δεν είναι δύσκολο να προβλεφθεί: θα είναι η κατάρτιση των ψηφοδελτίων, με την προοπτική του να εκλεγούν οι μισοί απ’ ότι σήμερα, 65-70 από 145. Εκεί να είναι κανείς στην Κουμουνδούρου από μια γωνιά και να βλέπει…