Σε μια κρίση, όπως λέει και το όνομά της, όλα και όλοι κρίνονται. Πρώτα πρώτα ως προς τα αντανακλαστικά τους: για αυτό και στην Ελλάδα έχει προκαλέσει ιδιαίτερα θετική εντύπωση η ανταπόκριση του επιχειρηματικού κόσμου στην προσπάθεια στήριξης της κοινωνίας αλλά και του συστήματος υγείας για το οποίο μια τέτοια πανδημία είναι μια σημαντική πρόκληση.
Η έκκληση του Πρωθυπουργού προς τους «απόντες» να αναλογιστούν τις ευθύνες τους δείχνει να δημιουργεί ένα νέο κλίμα απαιτήσεων Κυβέρνησης και κοινωνίας προς τον ιδιωτικό τομέα. Από την άλλη, η άμεση ανταπόκριση δημιουργεί την αισιοδοξία πως μέσα από αυτή την κρίση θα χτίσουμε σε μια νέα βάση τις προϋποθέσεις της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας.
Το ζήτημα δεν είναι ούτε αμιγώς ελληνικό, ούτε καν ευρωπαϊκό. Σε άρθρο τους οι Financial Τimes εκτιμούν ότι ο νέος κορονοϊός θέτει τον υπεύθυνο καπιταλισμό σε δοκιμασία. Είναι γεγονός ότι «οι κρίσεις δημιουργούν φήμη ή και την καταστρέφουν». Οπωσδήποτε αυτό το έχουν υπόψιν τους οι μεγάλοι επιχειρηματικοί όμιλοι του εξωτερικού, οι οποίοι καλούνται σε πολλές περιπτώσεις να ισορροπήσουν ανάμεσα στην οικονομική τους επιβίωση και τη μέγιστη δυνατή προστασία των εργαζομένων τους. Η καθυστέρηση του lockdown σε πολλές χώρες, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, με λίγα λόγια η εκεί ανευθυνότητα της πολιτείας, έθεσε περαιτέρω σε δοκιμασία και τον βαθμό υπευθυνότητας του ιδιωτικού τομέα.
Σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο, η επίδοση των μεγάλων ομίλων στην κρίση του νέου κορονοϊού έχει και μια άλλη διάσταση: η έκκληση Ντράγκι αποκαλύπτει ότι ιδιωτικός τομέας παγκοσμίως θα υποστεί ένα σοκ, το οποίο δύσκολα μόνος του θα απορροφήσει. Η συσσώρευση ιδιωτικού χρέους θα πρέπει λοιπόν να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά από τα κράτη και τις κυβερνήσεις. Για τις τελευταίες, καθώς είναι δημοκρατικά εκλεγμένες, η αντίληψη της κοινής γνώμης απέναντι στην επιχειρηματικότητα και τη στάση της εν μέσω της κρίσης θα έχει κομβική σημασία για το εύρος της σωτήριας παρέμβασής τους αλλά και την ευχέρεια των κινήσεών τους.
Επιστρέφοντας στη χώρα μας, το Σύνταγμα, μέσω του άρθρου 25 Παρ 4, προβλέπει πως το κράτος δικαιούται να αξιώνει από όλους τους πολίτες την εκπλήρωση του χρέους της κοινωνικής και εθνικής αλληλεγγύης. Πρόκειται για τη λεγόμενη «αρχή της αλληλεγγύης», εμπνευσμένη από την αντίστοιχη διάταξη του ιταλικού Συντάγματος, την οποία νομίζω πως θα ακούμε όλο και συχνότερα από εδώ και πέρα. Επειδή όμως πάνω από αξιώσεις και επιταγές, βρίσκεται η ίδια η ελεύθερη βούληση, εκτιμώ πως είναι εξαιρετικά σημαντικό για την εμπιστοσύνη των πολιτών απέναντι στην επιχειρηματικότητα πως ένα τόσο μεγάλο κομμάτι του επιχειρηματικού κόσμου ανταποκρίθηκε άμεσα και με μεγάλη προθυμία στην εθνική προσπάθεια αντιμετώπισης του κορονοϊού. Ίσως αποτελέσει αυτή η κρίση τη βάση για την εμπέδωση ενός μοντέλου επιχειρηματικότητας στηριγμένου στον πατριωτισμό, την κοινωνική προσφορά και τη συνεργασία μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.