Στην Ελλάδα ως συνήθως «εξ ιδίων κρίνομε τα αλλότρια». Η συζήτηση για την ανακοίνωση του αμερικανού Προέδρου ότι θα υποστηρίξει στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου την πρόταση για την προσωρινή άδεια εξαίρεσης (waiver) των δικαιωμάτων της πνευματικής ιδιοκτησίας των πατεντών των εμβολίων εναντίον της covid-19, προσαρμόστηκε στα μέτρα του επαρχιωτισμού μας. Ποιος έγκριτος έλληνας επιστήμονας πρώτος πρότεινε την αγορά των πατεντών, που είναι εντελώς διαφορετικό νομικό και οικονομικό θέμα ή ποιος πολιτικός αρχηγός συμφώνησε με την αγορά ή έστω με την «απελευθέρωση» των πατεντών; Στη συνέχεια προστέθηκε η εκτίμηση ότι η δήλωση Μπάϊντεν είναι μια κίνηση εντυπωσιασμού, σαν αυτές που συνηθίζουν μερικοί δικοί μας, γιατί αφορά μια ατελέσφορη διαδικασία.
Παρενθετικά, συμφωνώ με την άποψη ότι η παραγωγή και η διάθεση των εμβολίων κατά του κορονοϊού είναι ανέφικτες χωρίς τις πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρίες. Ειδικά αυτών της τεχνολογίας mRNA. Οχι μόνον στην Ελλάδα, αλλά ακόμη και την Ινδία και στη Νότια Αφρική που πρωτοστατούν ως υπερπαραγωγοί γενόσημων φαρμάκων.
Ο Μπάϊντεν όμως δεν αιφνιδίασε, είχε προειδοποιήσει. Στην ομιλία του για τις 100 πρώτες ημέρες της διακυβέρνησής του είχε συμπεριλάβει το εξής: «Ας δώσουμε στο Medicare (ασφαλιστικό σύστημα υγείας που θέσπισε ο Ομπάμα) τη δύναμη να σώσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια διαπραγματευόμενο χαμηλότερες τιμές στα συνταγογραφούμενα φάρμακα».
Και όχι μόνο. «Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (National Institutes of Health, NIH) θα πρέπει να συστήσει μια υπηρεσία προωθημένων ερευνητικών προγραμμάτων (Advanced Research Projects Agency for Health) αντίστοιχη με τη DARPA των αμυντικών συστημάτων (Defense Advanced Research Projects Agency ) που είναι μια ημι-ανεξάρτητη υπηρεσία υπό το Υπουργείο Αμυνας και μας οδήγησε στα πάντα, από την ανακάλυψη του Internet ως το GPS και πολλά άλλα. Η υπηρεσία της υγείας θα πρέπει να έχει ένα αποκλειστικό σκοπό να αναπτύξει καινοτομίες για την πρόληψη, τη διάγνωση και την θεραπεία ασθενειών όπως ο διαβήτης, η Alzheimer’s και ο καρκίνος».
Πάντοτε έχει σημασία όχι μόνον αυτό που λέγεται, αλλά και αυτός που το λέει. Πόσο μάλλον αν αυτός είναι ο «πλανητάρχης». Είναι προφανές ότι δύο γενεές συντηρητικής ή/και φιλελεύθερης σκέψης που γαλουχήθηκαν από τον Ριγκαν-Θατσερισμό του ελάχιστου κράτους, του ανταγωνισμού χωρίς περιορισμούς και των οικονομικών της μετακύλισης υφίστανται σοκ. Το ίδιο ισχύει για όλες τις γενεές της σοβιετικής σχολής, που τώρα διάγουν τη μετακομμουνιστική τους περίοδο. Είναι αδιανόητη μια αντιμονοπωλιακή πολιτική, όπως και η υπεράσπιση των αδύναμων να προέρχεται από την απόλυτη έδρα του ιμπεριαλισμού. Ακόμη-ακόμη και οι πρώην οπαδοί του Τρίτου Δρόμου των Κλίντον και Μπλερ μπερδευόμαστε. Να ιδρυθεί ένας δημόσιος φορέας κολοσσός για να ανταγωνιστεί πολυεθνικές; Να στερεί το κράτος κεφάλαια από την αγορά;
Το δικό του New Deal
Ο Πρόεδρος Μπάιντεν έχει στον πολιτικό του λόγο, αλλά και την πολιτική του φαρέτρα την κορωνίδα των μέτρων της Νέας Κοινωνικής Συμφωνίας (New Deal) του Franklin Delano Roosevelt, δηλαδή τον έλεγχο των μονοπωλίων. Από την πρακτική των 100 ημερών είναι προφανές ότι εφαρμόζει τα άλλα τρία μέτρα της Συμφωνίας (Επιδότηση ανέργων, Προοδευτική φορολόγηση, Μεγάλα Δημόσια έργα) και δεν χρειάζεται το πέμπτο (Εξασφάλιση καταθέσεων). Εχει επανεφεύρει ή έχει επικαιροποιήσει μια δοκιμασμένη δημοκρατική πολιτική του Μεσοπολέμου που αντιπαρατέθηκε και πολέμησε τα τερατουργήματα του λαϊκισμού ,τον φασισμό και τον ναζισμό, συνέβαλε στην ευημερία των Αμερικανών και την εξέλιξη των ΗΠΑ σε απόλυτη υπερδύναμη.
Η νέα αμερικανική πολιτική ενδέχεται να επηρεάσει και την εσωτερική μας πολιτική, εκτός του αυτονόητου της επίδρασης στην εξωτερική; Είναι προφανές ότι θα συμβεί.
Από τη μια πλευρά στερεί από την ΝΔ την δυνατότητα αναφοράς σε ένα νέο πρότυπο, αφήνοντάς την προσκολλημένη στο προηγούμενο, του οικονομικού φιλελευθερισμού. Με άλλα λόγια, ο Πρωθυπουργός πολιτικά μπορούσε να φτάσει, παρασύροντας το κόμμα του, ως το τετράπτυχο του Μακρόν. Φιλελεύθερος στα οικονομικά. Δεξιός στην Ασφάλεια. Δίκαιος στα κοινωνικά και Δημοκράτης στα Δικαιώματα. Η αφαίρεση της φιλελεύθερης πτυχής διαλύει το DNA του. Οι ευρωπαίοι Συντηρητικοί μετά και την επικείμενη υποχώρηση του γερμανικού CDU, μένουν μόνον με δεξιά λαϊκιστικά πρότυπα. Αν ο κίνδυνος ελλοχεύει για τη ΝΔ , ο ΣΥΡΙΖΑ θα βρεθεί σε άμεσο κίνδυνο κατακερματισμού. Η προσαρμογή του στη νέα πραγματικότητα τον αναγκάζει να επισπεύσει τη στροφή στη μόνη επιλογή που του δίνει ελπίδες επιβίωσης. Τον εκΠΑΣΟΚισμό του. Πώς όμως θα απεκδυθεί τον σύμφυτο λαϊκισμό του; Ενα τέτοιο βήμα εξάλλου, αν γίνει βίαια, χωρίς εσωτερική ωρίμανση, θα τον διαλύσει είτε λόγω διάσπασης , είτε λόγω εσωστρέφειας.
Μένει η απρόβλεπτη μεταβλητή που λέγεται Κέντρο. Σε άλλες συνθήκες ένα κανονικό κόμμα της Δημοκρατικής Παράταξης θα έκανε πάρτι και θα κρέμαγε αφίσες του Μπάιντεν εκεί όπου το ΠΑΣΟΚ κρεμούσε του Μιτεράν. Είναι ασαφές αν το ΚΙΝΑΛ έχει τη δυνατότητα να προσαρμοστεί στο νέο πολιτικό περιβάλλον που ξεκίνησε στις ΗΠΑ και θα επιδράσει την Γερμανία και την Γαλλία μέσω Πρασίνων και Μακρόν ή κάποιοι άλλοι αντιληφθούν το κενό που δημιουργείται και θα σπεύσουν.
Προϋποθέσεις υπέρβασης του δικομματισμού
Τέλος, επειδή η επίδραση αφορά όλο το φάσμα του δημοκρατικού τόξου, αυξάνονται οι αντικειμενικές προϋποθέσεις της υπέρβασης του δικομματισμού και το ενδεχόμενο κυβερνήσεων συνεργασίας αυξάνει. Τα βασικά σημεία του προγράμματος που υλοποιεί η νέα αμερικανική διοίκηση αποτελούν ένα άριστο υπόδειγμα αναφοράς για μια συμφωνία κυβερνητικής συνεργασίας στην Ελλάδα, ειδικά στους τομείς της παιδείας, της έρευνας, του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, της υγείας και της στήριξης των αδύναμων. Απαραίτητη προϋπόθεση να γίνει αντιληπτό ότι όπου ο Μπάιντεν αναφέρεται σε φορολόγηση του πλούτου, εμείς να προσθέσουμε τον «έλεγχο της φοροδιαφυγής, της εισφοροαποφυγής και της παραοικονομίας».
Υστερόγραφο. Προσφάτως, διάβασα ένα κείμενο που με εντυπωσίασε περισσότερο από την ομιλία του Μπάιντεν στο Κογκρέσο. Την έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για το 2020. Από ένα σημείο και μετά νόμιζα ότι διάβαζα ανακοίνωση της Σοσιαλιστικής Διεθνούς! Αναλογιζόμενος δε το τι τράβηξε η Ελλάδα και ο καθένας μας από το φιλελεύθερο δογματισμό αυτών των γραφειοκρατών το 2010-2013 φώναξα το γνωστό «ο tempora, o mores»…