Ενας άστεγος που κοιμάται στο πεζοδρόμιο της Σταδίου στόλισε δίπλα στο στρώμα του ένα μικρό δεντράκι. Οι υπάλληλοι καθαριότητας του δήμου Αθηναίων, σύμφωνα με καταγγελίες του, το απομάκρυναν. Παρακολουθώ τη συζήτηση που ξέσπασε στο Διαδίκτυο, με τη συντριπτική πλειοψηφία των θαμώνων του Facebook να εκφράζει τον αποτροπιασμό της για τον (σκληρό) τρόπο με τον οποίο αντέδρασε ο δήμος, και φοβάμαι πως πάλι κοιτάμε το (χριστουγεννιάτικο, εν προκειμένω) δέντρο και χάνουμε το δάσος.
Τελικά το ζητούμενο είναι να επιτρέπεται σε κάθε άστεγο να στολίζει όπως θέλει τη γωνία που έχει καταλάβει, ή να γίνει εκείνο που πρέπει, από τις κοινωνικές δομές, ώστε να μην υπάρχουν άστεγοι στους δρόμους μας, ή έστω να υπάρχουν όσο το δυνατόν λιγότεροι; Όσο και αν οι περισσότεροι σταθήκαμε με τρυφερότητα και συγκίνηση μπροστά στην εικόνα του στολισμένου έλατου από έναν άνθρωπο που κοιμάται κατάχαμα και ζει από την ελεημοσύνη μας, ας δούμε την κατάσταση στην πραγματική διάστασή της: Τα γιουσουρούμ που στήνουν οι άστεγοι κάτω από στοές, σε εισόδους εγκαταλειμμένων κτιρίων και σε διάφορα σχετικά προφυλαγμένα σημεία των κεντρικών δρόμων μας, δεν είναι η ωραιότερη εικόνα για την πόλη μας και για την κοινωνία μας. Ακόμα και αν αποφασίσουμε πως δεν μας ενδιαφέρει το θέμα της αισθητικής, δεν παύουν να επιβεβαιώνουν πόσο σκληρή είναι η ζωή για ορισμένους ανθρώπους. Το τελευταίο που λείπει από αυτά τα άθλια «παραπήγματα» είναι ο χριστουγεννιάτικος στολισμός.
Δεν εξετάζω ποιοι είναι αυτοί που ζουν στους δρόμους και πώς βρέθηκαν εκεί, αν πράγματι δεν έχουν σπίτι και οικογένεια, αν είναι εθισμένοι σε ουσίες, αν έχουν ψυχολογικά προβλήματα, αν έχουν βρει στη ζητιανιά ένα προσοδοφόρο επάγγελμα, αν πράγματι υποφέρουν ή μας δουλεύουν ψιλό γαζί… Όλα τα είδη ανθρώπων μπορείς να βρεις στις γειτονιές μίας μεγάλης πόλης σαν την Αθήνα. Και για όλους τους ανθρώπους η Πολιτεία πρέπει να μεριμνά. Η εξάλειψη του φαινομένου είναι βεβαίως αδύνατη, δεν υπάρχει στον κόσμο πόλη (από την πιο φτωχή ως την πιο ακμάζουσα) που να μην έχει τους αστέγους της. Όμως, η παρουσία τους πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μείζον κοινωνικό πρόβλημα και όχι ως μια γραφική πινελιά στον αστικό ιστό που γοητεύει δια της παρακμής της, όπως την αντιμετωπίζουμε πολύ συχνά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Το χριστουγεννιάτικο δέντρο του άστεγου (είτε το στόλισε επειδή το ήθελε η ψυχούλα του, είτε αποτελεί ένα τέχνασμα για να εκβιάσει το συναίσθημα και να αποσπάσει πιο γενναιόδωρη εισφορά από τους περαστικούς), στην πραγματικότητα δεν είναι ούτε φολκλόρ, ούτε χαριτωμένο, ούτε εορταστικό. Μια ακόμα εικόνα θλίψης είναι, σε μια θλιβερή πόλη. Μια εικόνα που έρχεται να προστεθεί στις εικόνες των ναρκομανών που κάνουν χρήση μπροστά στα μάτια μας, στις εικόνες των εξαθλιωμένων μεταναστών και προσφύγων που κάθονται στην πλατεία Ομονοίας και στις εικόνες των δεκάδων ζητιάνων (πολλά, ανάμεσά τους, τα παιδιά) που μπαινοβγαίνουν στα βαγόνια του ηλεκτρικού και του μετρό και που στέκονται στις γωνίες των δρόμων με προτεταμένο το χέρι τους.
Σε μια οργανωμένη κοινωνία δεν μπορεί καθένας να στολίζει το πεζοδρόμιο, τον δημόσιο χώρο, με ό,τι γουστάρει και όπως γουστάρει.
Οπότε ορθώς οι υπάλληλοι του δήμου απομάκρυναν το δέντρο — το οποίο αντικαταστάθηκε με ένα μικρότερο.
Κυρίως όμως, σε μια πολιτισμένη κοινωνία, δεν μπορεί να κοιμούνται άνθρωποι στον δρόμο! Αντί λοιπόν να τους αντιμετωπίζουμε ως ατραξιόν, ας σκύψουμε από πάνω τους με πραγματικό ενδιαφέρον και ας αναζητήσουμε τους τρόπους που θα περιορίσουν το αποτρόπαιο φαινόμενο.