Η καραντίνα της περασμένης άνοιξης, ενέτεινε κάτι που, ούτως ή άλλως, συμβαίνει τα τελευταία χρόνια: απογείωσε τις «streaming» και «on-demand» υπηρεσίες. Στην Αμερική, σύμφωνα με στοιχεία του Forbes, η Disney+ τριπλασίασε τους συνδρομητές της μέσα σε δύο μέρες. Κατακόρυφη αύξηση συνδρομητών σημειώθηκε και στις υπόλοιπες σχετικές πλατφόρμες καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας.
Το ίδιο συνέβη και στην Ελλάδα. Πέσαμε με τα μούτρα στη συνδρομητική τηλεόραση. Πλέον, και σύμφωνα με στοιχεία διάφορων ερευνών που διεξάγονται κατά καιρούς, ένας στους δύο τηλεθεατές βλέπει συνδρομητική τηλεόραση κάθε είδους και μορφής, ενώ όλο και περισσότεροι εγκαταλείπουν την παραδοσιακή τηλεόραση. Αρκετοί δεν έχουν ούτε τη συσκευή στο σπίτι τους.
Το μήνυμα της υπόθεσης, ξεκάθαρο: ο πολίτης του 21ου αιώνα αναζητά την ψυχαγωγία και την ενημέρωση στις νέες τεχνολογίες. Είναι με μια φορητή συσκευή στο χέρι, επιλέγει πλατφόρμες «streaming» και «on-demand», χαζεύει στα social media και περνάει ατελείωτες ώρες περπατώντας στα δαιδαλώδη μονοπάτια του Διαδικτύου. Ανοίγει και την τηλεόραση, αλλά την παρακολουθεί όλο και λιγότερο στοχευμένα.
Οι χλιαρές τηλεθεάσεις, οι οποίες πια καθορίζουν πολλά τηλεοπτικά προγράμματα, όπως και τα σκαμπανεβάσματα στην τηλεθέαση, επιβεβαιώνουν την αστάθεια, στην απέναντι όχθη, του τηλεθεατή. Ο οποίος αισθάνεται όλο και περισσότερο ότι αυτό που παρακολουθεί στην παραδοσιακή τηλεόραση του πέφτει λίγο, αδιάφορο, κοινότοπο και παλιακό.
Αρκετά συχνά, ο λόγος που απορρίπτουμε το τηλεοπτικό πρόγραμμα είναι απλώς πρακτικός: δεν συμβαδίζει με το πρόγραμμα της δικής μας καθημερινότητας. Είναι πολύ δύσκολο να παρακολουθήσεις κάτι στην τηλεόραση με συνέπεια, ακόμα κι αν το θες. Αν μη τι άλλο, το ότι πρέπει να στηθείς μια συγκεκριμένη ώρα για να δεις κάτι, ή ότι πρέπει να περιμένεις τις διαφημίσεις για να μπεις για μπάνιο, ή να περιμένεις τις διαφημίσεις να τελειώσουν, σου προκαλεί εκνευρισμό. Και παλιότερα σου δημιουργούσαν εκνευρισμό όλα αυτά, αλλά τώρα είναι πιο έντονος, γιατί έχεις δει και την άλλη επιλογή. Εκείνη που σου επιτρέπει να παρακολουθείς ό,τι θες, την ώρα που το θες.
Από την άλλη, το ότι η συμβατική τηλεόραση δεν επενδύει γενναιόδωρα στην ποιότητα του περιεχομένου της, δεν βοηθά την κατάσταση. Υπάρχουν σαφώς εξαιρέσεις, όπως, για παράδειγμα, η τηλεοπτική μυθοπλασία, που τα τελευταία δύο χρόνια μοιάζει να παίρνει τα πάνω της, αλλά σε γενικές γραμμές τα προγράμματα κινούνται σε έναν κοινό παρονομαστή: δώστε πάνελ και ριάλιτι στον λαό. Κουτσομπολιό και κλειδαρότρυπα.
Η τηλεοπτική ενημέρωση των πρωινών και μεσημεριανών εκπομπών μοιάζει με σκυταλοδρομία: ο ένας δίνει στον επόμενο τις ίδιες ειδήσεις. Ακούς το ίδιο πράγμα να σχολιάζεται δέκα φορές, από τριάντα διαφορετικούς ανθρώπους, με πανομοιότυπο τρόπο. Βλέπεις πάνω-κάτω τα ίδια πρόσωπα ως καλεσμένους, να λένε για πολλοστή φορά πράγματα που έχουν πει σε προηγούμενες συνεντεύξεις. Ακόμα και η αισθητική είναι μία στην τηλεόραση. Είναι σαν να έχουν μπει όλοι στο ίδιο μαγαζί και να έχουν βγει φορώντας το ίδιο σύνολο.
Η καλή μυθοπλασία σπάει τη μονοτονία του κοινότοπου και, συχνά, κάνει τη διαφορά και στην τηλεθέαση. Το ότι στήνεσαι για να δεις «Αγριες Μέλισσες» και να μην τις χάνεις, για παράδειγμα, είναι μια κατάκτηση της παραδοσιακής τηλεόρασης και μια απόδειξη τού πόσο σημαντική είναι η επένδυση σε ποιοτικό περιεχόμενο. Μια μέλισσα, όμως, δεν φέρνει την άνοιξη.
Εξίσου απαραίτητη είναι και η επένδυση στις νέες τεχνολογίες. Τα κανάλια πρέπει να τις αξιοποιήσουν δυναμικά για να ενισχύσουν και να βελτιώσουν την τηλεοπτική εμπειρία. Η πρόσβαση σε «on-demand» υπηρεσίες, η απεριόριστη πρόσβαση στα τηλεοπτικά κανάλια και από φορητές συσκευές χωρίς χρεώσεις ή η αύξηση των θεματικών καναλιών είναι εργαλεία που μπορούν να σώσουν τη συμβατική τηλεόραση από τον αργό θάνατο τον οποίο βιώνει.
Ολα οδηγούν στις νέες τεχνολογίες, στα νέα μέσα, στον ψηφιακό κόσμο. Η συμβατική τηλεόραση περνά μέσα από αυτά, ακόμα και χωρίς να το επιδιώκει. Για παράδειγμα, η επιτυχία ενός τηλεοπτικού προϊόντος διαμορφώνεται πλέον σε μεγάλο βαθμό από την κίνηση που δημιουργεί στα κοινωνικά δίκτυα. Αν γίνεται hastag και συζητείται, παίρνει παράταση ζωής, ακόμα κι αν η τηλεθέαση είναι μικρότερη των προσδοκιών.
Φέτος, η τηλεοπτική σεζόν σήκωσε αυλαία νωρίτερα από ποτέ, με τυμπανοκρουσίες για ένα πλούσιο και ενδιαφέρον μενού. Παρόλα αυτά, ο τηλεθεατής δεν φάνηκε να συμμερίζεται τον ενθουσιασμό της. Αν εξαιρέσουμε ελάχιστα προγράμματα που έκαναν γκελ, τα υπόλοιπα αγκομαχούν για να πετύχουν απλώς μια χρυσή μετριότητα: ένα νούμερο τηλεθέασης, που δεν θα είναι μονοψήφιο.
Οταν όμως ένα κανάλι επενδύει από 20 έως 50 εκατομμύρια στο πρόγραμμα, η χρυσή μετριότητα προφανώς δεν αρκεί για να «αυγατίσει» η επένδυση. Και μέχρι να βρεθεί το εμβόλιο που θα ανακόψει την πανδημία της χρυσής μετριότητας, η συμβατική τηλεόραση θα βαδίζει αργά και επώδυνα προς το τέλος της. Με μικρές αναλαμπές χαράς, που θα ακούγονται περισσότερο σαν επιθανάτιος ρόγχος.
ΥΓ. Ενα παράδειγμα που δείχνει τη δύναμη των νέων μέσων είναι και το ERTFLIX, το οποίο ανέστησε την ΕΡΤ και, ταυτόχρονα, ενίσχυσε το περιεχόμενό της. Και, σίγουρα, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο κόσμος βλέπει τις σειρές μυθοπλασίας της κρατικής τηλεόρασης, κατά κύριο λόγο μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας της.