H καθολική απαγόρευση των smartphones στα σχολεία με βρίσκει αντίθετη. Γενικά με βρίσκει αντίθετη η αυστηροποίηση του πλαισίου συμπεριφοράς και των ποινών για τους μαθητές, διότι πιστεύω ότι ως κοινωνίες και ως κράτη πρέπει να κάνουμε το σχολείο πιο ελκυστικό, όχι πιο τρομακτικό για τα παιδιά μας. Ούτε πιο τιμωρητικό ούτε πιο ασφυκτικό.
Αυτή είναι μια εντελώς προσωπική μου εκτίμηση, με δεδομένο ότι πέρυσι αποφοίτησε και το δεύτερο παιδί μου από την δευτεροβάθμια και το κυρίαρχο συναίσθημα αμφοτέρων ήταν η ανακούφιση. Είναι παράξενο, διότι ακριβώς το ίδιο συναίσθημα είχα κι εγώ όταν αποφοίτησα, τον καιρό της λάσπης.
Μιλώντας, δε, οι ενήλικοι μεταξύ μας, διαπιστώνουμε ότι αυτό που θεωρούσαμε έναν προσωπικό μας εφιάλτη, είναι ίσως ο συχνότερος στη χώρα (πιθανώς και σε άλλες χώρες): oνειρεύεσαι ότι χτυπάει το κουδούνι και έχεις αργήσει να μπεις στην τάξη. Ξυπνάς κάθιδρος και τρομοκρατημένος. Συνειδητοποιείς ότι ήταν απλώς όνειρο. Αναστενάζεις με ανακούφιση.
Δεν μπορώ, φυσικά, να κρίνω ούτε ένα ολόκληρο σύστημα ούτε μια ολόκληρη γενιά, με βάση τα 10-15 παιδιά που ξέρω εγώ. Αυτά, όμως, αποτελούν ένα δείγμα για το πώς μπορεί να είναι τα πράγματα. Παιδιά για τα οποία δεν χρειάζεται βούρδουλας προκειμένου να μη βανδαλίσουν, ούτε εκφοβισμός προκειμένου να μη χρησιμοποιήσουν με παράνομους τρόπους το κινητό τους. Πιστεύω ότι έτσι κι αλλιώς δεν είναι ο κανόνας αυτά τα παιδιά. Υπάρχουν, όμως, και τα άλλα παιδιά, που το κάνουν. Διότι κανείς δεν τα καθοδήγησε προς μια άλλη κατεύθυνση.
Τι έχουμε, λοιπόν; Εχουμε την αδυναμία μας ως κοινωνία (όλα περιλαμβάνονται σε αυτό· κράτος και πολίτες) να περιορίσουμε τα φαινόμενα με εξειδικευμένες πολιτικές που θα στοχεύσουν στη διαπαιδαγώγιση των παιδιών, οπότε εφαρμόζουμε οριζόντια τιμωρητικά μέτρα για χλωρά και ξερά εξίσου. Και εκείνου του παιδιού που δεν θέλει ούτε να βανδαλίσει, ούτε να εκφοβίσει διαδικτυακά ούτε να κάνει το μάθημα μπάχαλο, όχι απλώς δεν του κάνουμε το σχολείο μια πιο ευχάριστη και χαρούμενη διαδικασία, αλλά το πνίγουμε μαζί με τα άλλα σε ένα σύστημα αυστηρότερων και τιμωρητικών κανόνων.
Πριν προχωρήσω στο «διά ταύτα», θα κάνω μια εμπειρική παρατήρηση: οι πιο «αυστηροί» και τυπικοί στους κανόνες και «καθώς πρέπει» γονείς είναι εκείνοι που στρέφουν τα παιδιά τους περισσότερο στις οθόνες. Διότι οι οθόνες είναι το απόλυτο εργαλείο ελέγχου. Δεν λέω ότι το κάνουν συνειδητά, το κάνουν όμως. Είτε για να το κρατήσουν στο σπίτι και να μη «γυρνάει» (να μην κάνει δηλαδή αυτό που κάνουν τα παιδιά της ηλικίας του εδώ και αιώνες) είτε για να το κρατάνε διαρκώς δίπλα τους, όσο και οι ίδιοι είναι χωμένοι σε μια άλλη οθόνη, είτε για να το βάλουν να κάνει ελεγχόμενες «δραστηριότητες» μέσω Ιντερνετ.
Τα παιδιά που έχουν ζωντανές ζωές, που βγαίνουν και γυρνοβολάνε και παίζουν ή κοινωνικοποιούνται, λίγο ασχολούνται με τα κινητά, πλην της μεταξύ τους επικοινωνίας.
Τα smartphones είναι εργαλεία. Και ως τέτοια, μπορούν να γίνουν πολύ χρήσιμα. Και στα σχολεία και παντού. Ενα κράτος που επαίρεται για την ψηφιακή πολιτική του δεν γίνεται να απαγορεύει τη χρήση τους, καθολικά, στους μαθητές τού σήμερα.
Τούτου λεχθέντος, να πάω στο «διά ταύτα». Η πραγματική πρόοδος είναι η εξατομίκευση της φροντίδας. Της κάθε είδους φροντίδας. Οι δικτατορίες αντιμετωπίζουν τον λαό σαν πολτό. Οι δημοκρατίες στέκουν πάνω από τις ανάγκες των επιμέρους ομάδων και ατόμων και προσπαθούν να βελτιώσουν τις συνθήκες και τους κανόνες ώστε να διορθώσουν το –κάθε– επιμέρους πρόβλημα.
Τα προοδευτικά ευρωπαϊκά κράτη, στα οποία ανήκει και η Ελλάδα, θα έπρεπε να χτυπήσουν το πρόβλημα στη ρίζα του· στο γιατί το τάδε ή το δείνα παιδί βανδαλίζει, ή αρνείται το σχολείο, ή είναι κολλημένο στο τηλέφωνό του αντί να κοιτάει το μάθημα. Μήπως, εν τέλει, πέραν των οικογενειακών και κοινωνικών συνθηκών, φταίει και το ίδιο το μάθημα που είναι αυτοκτονικά βαρετό;
Ετσι, με μερικές οριζόντιες απαγορεύσεις θα νίψουμε τα χείρας μας, το παιδί θα συμπεριφέρεται «όπως πρέπει» μέσα στα σχολεία –που είναι η δική μας ευθύνη–, θα πάψουν τα δημοσιεύματα και οι καταγγελίες για τα «τέρατα που γίνονται στις σχολικές μονάδες» και μετά ας βγει έξω κι ας βγάλει τα μάτια του. Να πάει να βανδαλίσει και να κάνει τέρατα παραπέρα, τι με νοιάζει εμένα;
Οχι, κράτος, δεν είναι τα σχολεία η ευθύνη σου. Η ευθύνη σου είναι τα παιδιά. Οι αυριανοί πολίτες σου. Τα παιδιά χρειάζονται όρια, βεβαίως. Αλλά χρειάζονται, κυρίως, καθοδήγηση και εξηγήσεις. Να τα μάθεις πώς να χρησιμοποιούν τα τηλέφωνά τους σωστά, όχι να τους τα παίρνεις για πέντε ώρες, όσο εσύ στα διαλείμματα είσαι κολλημένος στο δικό σου. Και να τους τα δίνεις μετά πάλι, έχοντας δημιουργήσει διά της απαγόρευσης, μεγαλύτερη εξάρτηση αλλά και τον ενθουσιασμό του «παράνομου».
Τα παιδιά πρέπει να βρεις έναν τρόπο να τα κάνεις χαρούμενα που έρχονται στα σχολεία, όχι να τα τιμωρείς επειδή άργησαν. Ούτε, φυσικά, να τα κρατάς παραπάνω, όπως πρότεινε ο ανεκδιήγητος Πέτρος Παππάς του ΣΥΡΙΖΑ, αριστερός κι αυτός από τα καλάθια των εκπτώσεων.
Ολα αυτά όμως, η διαπαιδαγώγηση, η προσαρμογή στα δεδομένα της εποχής, ο εκσυγχρονισμός της παιδείας, η ενασχόληση με τα προσωπικά ή κοινωνικά θέματα των μαθητών, είναι πράγματα που θέλουν πολλή δουλειά.
Η απαγορεύσεις και οι τιμωρίες, αντιθέτως, δεν κοστίζουν τίποτε. Μόνο στα ίδια τα παιδιά.