Είναι από τις εικόνες που δεν χρειάζεται απλώς να δεις, αλλά πρέπει και να μυρίσεις. Μεσάνυχτα στην Πύλη του Βρανδεμβούργου, στο Βερολίνο. Εκατοντάδες άνθρωποι γιορτάζουν την αποποινικοποίηση της χρήσης κάνναβης για ψυχαγωγικούς σκοπούς, ανάβοντας κάτι τσιγάρα σαν λαμπάδες.
Στη Γερμανία επιτρέπεται πλέον να κατέχεις κάνναβη για ψυχαγωγικούς σκοπούς, αλλά και να καλλιεργείς για δική σου χρήση. Μπορείς να κουβαλάς κάνναβη 25 γραμμαρίων για χρήση σε δημόσιο χώρο. Και στο σπίτι να κρατάς άλλα 50, συν τρία φυτά που καλλιεργούνται για ιδία κατανάλωση. Παράλληλα, ετοιμάζονται να ανοίξουν «λέσχες» από όπου θα γίνεται ελεγχόμενη προμήθεια των χρηστών.
Κάτι αντίστοιχο υπάρχει και στην Ισπανία, όπου η πρόσβαση σε αυτούς τους χώρους επιτρέπεται μόνο σε μόνιμους κατοίκους, ώστε να μη δημιουργηθεί και τουριστικό ρεύμα. Μάλτα, Ελβετία, Ολλανδία, Λουξεμβούργο διαθέτουν αντίστοιχο πλαίσιο. Στην Ιταλία το θέμα επρόκειτο να τεθεί σε δημοψήφισμα, αλλά η κυβέρνηση Μελόνι το έβαλε στο συρτάρι.
Για ποιο λόγο νομιμοποιείται η χρήση κάνναβης για ψυχαγωγικούς σκοπούς; Πρώτον, επειδή τη χρησιμοποιούν μεγάλα τμήματα του πληθυσμού που μέχρι πρόσφατα κινδύνευαν με φυλάκιση, πρόστιμα και, φυσικά, διαπόμπευση. Δεύτερον (και σημαντικότερο), επειδή έτσι διαλύονται τα δίκτυα παράνομου εμπορίου που συγκεντρώνουν τεράστιες ποσότητες μαύρου χρήματος.
Στην ουσία οι νομοθέτες σκέφτονται πρακτικά. Αφού έχει χαθεί το παιχνίδι του κατασταλτικού ελέγχου, τουλάχιστον ας κοπούν τα έσοδα των παράνομων δικτύων. Σημειώστε ότι ο ΟΗΕ έχει αφαιρέσει την κάνναβη από τη λίστα των ναρκωτικών που θεωρούνται εθιστικά και επικίνδυνα. Βέβαια, η κάνναβη είναι εξαιρετικά επικίνδυνη όταν κάνεις χρήση και πιάνεις τιμόνι. Οπως συμβαίνει και με το αλκοόλ…
Τι συμβαίνει στην Ελλάδα;
Τα λύματα από την Ψυττάλεια μάς λένε ότι τουλάχιστον το 12%-15% των κατοίκων της πρωτεύουσας κάνει χρήση κάνναβης. Μιλάμε δηλαδή για μια παράνομη αγορά που απευθύνεται σε εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Υπάρχει όμως και η νόμιμη αγορά, με προϊόντα που διατίθενται ακόμα και σε ανηλίκους από περίπτερα. Πρόκειται για προϊόντα κάνναβης που έχουν υποστεί επεξεργασία αφαίρεσης της ουσίας THC (που προκαλεί το high) και προσφέρονται ελεύθερα προς κάπνισμα. Δεν συζητάμε ασφαλώς για τα άλλα υποπροϊόντα κάνναβης με φαρμακευτική χρήση κ.λπ., που δεν αφορούν την παρούσα συζήτηση.
Και εδώ βέβαια υπάρχει ένας αστερίσκος υποκρισίας. Διότι αυτό που προσφέρεται ελεύθερα από το περίπτερο λειτουργεί ως υποκατάστατο του «αληθινού» και στην ουσία καλεί τον χρήστη να αναζητήσει την αυθεντική αίσθηση. Κοινώς, η κουλτούρα της χρήσης δεν παραμένει απλώς ισχυρή, αλλά ενισχύεται.
Ιδιαιτερότητες υπάρχουν και στην ποινική αντιμετώπιση των χρηστών. Αν σας πιάσουν με ένα τσιγάρο που περιέχει κάνναβη ή μια μικρή ποσότητα, η μεταχείρισή σας ξεκινάει από την ευχέρεια του αστυνομικού. Μπορεί να σας αφήσει να συνεχίσετε τον δρόμο σας, αλλά ίσως σας πάρει και στο τμήμα, με τελικό προορισμό το δικαστήριο, όπου η έδρα θα σας κηρύξει ατιμώρητο. Αλλά και αυτό δεν είναι σίγουρο. Αν η ποσότητα είναι λίγο μεγαλύτερη, μπορεί να βρεθείτε με κάτι μήνες φυλάκιση στην πλάτη.
Αναπόφευκτα εδώ εγείρεται το θέμα. Πρέπει και η Ελλάδα να προχωρήσει στην αποποινικοποίηση της χρήσης;
Ας αφήσουμε προς το παρόν στην άκρη τα κοινωνικά ταμπού. Οποιαδήποτε θεσμική κίνηση προς αυτήν την κατεύθυνση θα ξεσήκωνε θύελλα διαμαρτυριών. Ωστόσο εδώ μπαίνουν και δύο ερωτήματα.
Η απαγόρευση της χρήσης περιορίζει την επέκτασή της; Η απάντηση είναι κατηγορηματικά αρνητική. Οχι, η ποινική αντιμετώπιση της χρήσης δεν έχει λειτουργήσει κατασταλτικά.
Το δεύτερο ερώτημα είναι πιο σύνθετο. Αν επέλθει νομιμοποίηση, θα επεκταθεί η χρήση; Αυτό δεν μπορεί να απαντηθεί με ασφάλεια, αλλά ίσως και να μην έχει σημασία ως ερώτημα. Αφού, ούτως ή άλλως, η χρήση αυξάνεται.
Το βέβαιο είναι ότι αν πάμε σε νομιμοποίηση, θα ξηλωθούν αμέσως μεγάλα κομμάτια των εγκληματικών δικτύων που συγκεντρώνουν μαύρο χρήμα από το εμπόριο κάνναβης. Και βέβαια, θα δυσαρεστηθούν και μια σειρά από παράγοντες που μπορεί να έχουν τα «τυχερά» τους. Το πλήγμα θα είναι μεγάλο και για δικηγόρους που ασχολούνται με αυτές τις υποθέσεις.
Οπως και να έχουν τα πράγματα, ακόμα και αν η Γερμανία στρίβει τρίφυλλα αυτήν την ώρα, η συζήτηση για την Ελλάδα φαίνεται πρόωρη. Εκτός και αν δεν είναι, και η κοινωνία το έχει ξεπεράσει και αυτό. Το λένε, άλλωστε, τα λύματα στην Ψυττάλεια.