Είναι να μην μπεις στην τροχιά μιας τάσης. Αν μπεις, επειδή τσίμπησες και σου άνοιξε η όρεξη, θα πρέπει να είσαι έτοιμος για ένα κύμα πληροφορίας που θα πέσει επάνω σου και θα σε πετάξει στον τοίχο.
Η δική μου εμπειρία ξεκίνησε από ένα απλό «να πάρω κανένα συμπλήρωμα για τόνωση». Και κάπως έτσι ξεκίνησα το διαδικτυακό χάζι. Τα προϊόντα, ασφαλώς, ατελείωτα. Αλλά δεν ήταν αυτό που μου έφερε πονοκέφαλο. Αυτός δημιουργήθηκε μόλις το χάζι μου επεκτάθηκε στα κοινωνικά δίκτυα. Εκεί ανοίχτηκε μπρος μου ένας λαβύρινθος. Και, φυσικά, μπήκα.
«Οι βιταμίνες που πρέπει να παίρνετε για να καθυστερήσετε τη γήρανση». «Αυτή η βιταμίνη κάνει καλό στη διάθεση». «Θέλετε υγιή μαλλιά και δέρμα; Εξι βιταμίνες θα κάνουν τη διαφορά». «Βάλτε τα πεπτίδια στη διατροφή σας, όπως η Τζένιφερ Ανιστον». «Δεν κοιμάστε καλά; Να ποια βιταμίνη σάς λείπει».
Οι τίτλοι στα δημοσιεύματα εναλλάσσονται με βίντεο, σε μια αδιάκοπη ροή, στην οποία παίρνουν μέρος από τον άσχετο influencer μέχρι τον ειδικό που συμβουλεύει περί συμπληρωμάτων στο διαδικτυακό κανάλι του. Για την ακρίβεια, δεν ξέρεις καν πόσο ειδικός είναι ο καθένας, αλλά για κάποιον λόγο αφήνεις τον εαυτό σου να απορροφήσει ό,τι ακούει από τον κάθε τυχάρπαστο.
«Οι βιταμίνες που όλοι πρέπει να παίρνουν, σύμφωνα με τον νευροεπιστήμονα Ρόμπερτ Λοβ». Ο κύριος αυτός έχει ένα δημοφιλές προφίλ στο Tik Tok με μερικά εκατομμύρια ακολούθους και δίνει συμβουλές, πολλές από τις οποίες αφορούν συμπληρώματα και βιταμίνες. Τις απόψεις του δεν θα τις δεις μόνο στο κανάλι του, κυκλοφορούν και σε πάμπολλα μέσα ενημέρωσης (και ελληνικά, βεβαίως), που έχουν κοπιάρει ό,τι λέει και το βάζουν κάτω από τίτλους όπως ο παραπάνω.
Αν μπεις στον κόπο να ψάξεις τον Ρόμπερτ, θα διαπιστώσεις ότι δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να εγγυάται τις ιδιότητες που ισχυρίζεται ότι έχει. Θα διαπιστώσεις, επίσης, ότι αληθινοί επιστήμονες σε προειδοποιούν για την αφερεγγυότητά του. Οταν, όμως, κάτι γίνεται viral, καμία λογική δεν μπορεί να το σταματήσει. Τα σκευάσματα συμπληρωμάτων που προτείνει ο Ρόμπερτ Λοβ και πολλοί ακόμα σαν κι αυτόν, που το παίζουν ειδήμονες ενώ δεν είναι, θα βρεθούν στα χέρια χιλιάδων ανθρώπων.
Στο μεταξύ, λίγο να περιηγηθείς στο κεφάλαιο «συμπληρώματα διατροφής», θα διαπιστώσεις ότι υπάρχει ένα χαπάκι για τα πάντα. Ολα έχουν κλειστεί σε ένα μπουκάλι, υπό μορφή κάψουλας, σκόνης, ζελέ, καραμέλας και πόσιμου διαλύματος. Οταν λέμε «όλα» εννοούμε κυριολεκτικά τα πάντα. Μέχρι και κάψουλες γαϊδουράγκαθου μπορείς να βρεις εκεί έξω.
Και αν υποθέσουμε ότι το γαϊδουράγκαθο δεν μπορείς να το φας, υπάρχουν ένα σωρό άλλα που μια χαρά θα μπορούσες να φας και να πάρεις έτσι τα ωφέλιμα συστατικά τους. Ο σύγχρονος άνθρωπος, όμως, προτιμά να έχει μπουκαλάκια στο ντουλάπι του, παρά τα ίδια τα τρόφιμα.
Οπως η φίλη Α. Μια μέρα που πήγα σπίτι της μου έδειξε τον «παράδεισό» της. Ενα ράφι γεμάτο συμπληρώματα. Πόσιμο κολλαγόνο για λαμπερό δέρμα, χάπια για την τριχόπτωση του φθινοπώρου, δισκία προβιοτικών για υγιές εντερικό σύστημα, πολυβιταμίνη για τόνωση, μια ακόμα για τη μνήμη, αναβράζοντα δισκία βιταμίνης C για έξτρα άμυνα του ανοσοποιητικού, χαπάκια βιταμίνης D γιατί τώρα δεν θα βγαίνουμε στον ήλιο, μαγνήσιο γιατί την πιάνουν κράμπες και κάψουλες με σκόνη μορίνγκα που μυρίζει απαίσια, σαν χένα, αλλά εκείνη βάζει στο γιαούρτι της και, παρ’ όλη τη χάλια γεύση, πιέζεται να το φάει, αφού όλοι μιλάνε για τα οφέλη του φυτού μορίνγκα.
«Μπορείς να τα παίρνεις όλα αυτά μαζί;», η εύλογη απορία μου.
«Εχω έναν κύκλο κατανάλωσης, όπως προτείνει μια σύμβουλος ευεξίας που ακολουθώ στο Tik Tok. Δύο μέρες αυτά, τρεις μέρες εκείνα, τις υπόλοιπες τα άλλα» η απάντησή της.
Είναι σίγουρο ότι η πλειοψηφία κάνει του κεφαλιού της. Ακολουθεί τις τάσεις, εμπιστεύεται απρόσωπα προφίλ και αγοράζει από όπου να ’ναι, ό,τι να ’ναι. Δεν ρωτάει γιατρό, ούτε καν φαρμακοποιό. Απλώς καταναλώνει. Μέχρι να βαρεθεί, μέχρι να μην έχει λεφτά, μέχρι να την πιάσουν παρενέργειες. Μέχρι να τρυπήσει το στομάχι της από την αλόγιστη χρήση του «ωφέλιμου».
Ε, τότε, όλο και κάποιον γιατρό θα συμβουλευτεί, επιτέλους.