Καθαριότητα, φωτισμός, οδοποιία.
Οποιοσδήποτε κληθεί να αποτυπώσει επιγραμματικά τις βασικές υποχρεώσεις ενός Δήμου και τις αντίστοιχες προσδοκίες που έχει ένας δημότης από αυτόν, θα χρησιμοποιήσει τις τρεις αυτές λέξεις.
Τόσο λίγες, τόσο απλές στη θεωρία, τόσο αμφίβολες στην υλοποίηση.
Γιατί ο πρώτος βαθμός της Αυτοδιοίκησης, είναι και αυτός που βρίσκεται πιο κοντά απ’ όλους στα βασικά στοιχεία της τοπικής καθημερινότητας.
Είναι αυτός που έρχεται αντιμέτωπος με τα πλέον λειτουργικά θέματα που την επηρεάζουν και αυτά καλείται να διαχειριστεί.
Και αυτό έχει να κάνει με όλους.
Τελεία, παράγραφος.
Οσο απλό είναι να το αποτυπώνεις, τόσο δύσκολο αποδεικνύεται ότι είναι για να γίνει πράξη.
Γιατί άραγε; Εξάλλου αυτά τα απλά ζητήματα, μιας λειτουργικής καθημερινότητας, δεν κρύβονται. Προκύπτουν, διαπιστώνονται και λύνονται ή δεν λύνονται. Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον.
Παράλληλα, εμπλουτίζονται και με άλλα στοιχεία, πιο οραματικά, πιο πολιτικά ενδεχομένως.
Όταν όλα τα παραπάνω συνυπάρχουν, τότε έχουμε να κάνουμε με λαμπρά παραδείγματα. Ή μάλλον, με εξαιρέσεις.
Δεν είναι τυχαίο το παράδειγμα των Τρικάλων. Ενας Δήμος που ξεχώρισε σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ένα σύγχρονο μοντέλο πόλης, που διαμορφώθηκε «κάτω από το ραντάρ» άλλων πιο προβεβλημένων τόπων. Μια μεσαία σε πληθυσμό επαρχιακή πόλη, η οποία εξελίχθηκε έξω από την πεπατημένη. Χάρη σε μια εμπνευσμένη δημοτική αρχή, που διεύρυνε και ανανέωσε την ταυτότητα των Τρικάλων, με σεβασμό στον χώρο και στους κατοίκους. Τους οποίους ενέπνευσε για την πόλη τους, στη συνέχεια. Και κατ’ επέκταση, η πόλη γοήτευσε και μύησε τους επισκέπτες στην κουλτούρα αυτή. Του σεβασμού και της ποιότητας στην καθημερινότητά της.
Αυτά συνέβησαν την τελευταία δεκαετία σχεδόν πιλοτικά. Με τα εργαλεία και το υλικό που είχε ο Δήμαρχος Τρικκαίων Δημήτρης Παπαστεργίου και σήμερα Πρόεδρος και της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδος. Κυρίως με στοχοπροσήλωση και συλλογική δουλειά που απέδωσε.
Σήμερα τα εργαλεία στην Αυτοδιοίκηση είναι περισσότερα. Για όλους. Τα κονδύλια που έχουν στη διάθεσή τους οι Δήμοι και οι Περιφέρειες, η διάθεση του κράτους να τους εκχωρήσει μεγαλύτερη αυτονομία, οι θεσμικές παρεμβάσεις. Πόσο έτοιμη είναι όμως η Αυτοδιοίκηση να τα αξιοποιήσει;
Πόσο κατάλληλη επίσης είναι μια αρχή πρώτου βαθμού να διαχειριστεί εξεζητημένα ζητήματα που συνεπάγονται σημαντική χρηματοδότηση, όταν δεν έχει απτά αποτελέσματα στο τρίπτυχο: καθαριότητα, φωτισμός, οδοποιία;
Γιατί τελικά είναι τόσο απλό. Δεν μπορείς να διαχειριστείς ζητήματα «υψηλής» στρατηγικής, αν δεν έχεις δώσει λύσεις στα βασικά.
Είναι σαν να δίνεις σ’ ένα μικρό παιδί που έχει άγνοια (και κινδύνου), ένα γρήγορο αυτοκίνητο.
Ειδικά όταν η αυτοδιοικητική βαθμίδα, σε γενικές γραμμές, κινείται μεταξύ γραφειοκρατίας, απευθείας αναθέσεων και ελλιπούς στελέχωσης. Και περιβάλλεται από ένα ερωτηματικό για τον απολογισμό του αποτελέσματος.
«Να προσέχουμε ποιους ψηφίζουμε», είπε κορυφαίος υπουργός της κυβέρνησης αναφερόμενος στους εκπροσώπους των Δημοτικών και Περιφερειακών αρχών της επικράτειας, μιλώντας στο συνέδριο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) τον Δεκέμβριο. Με τον πρόεδρο του ΣΕΤΕ Γιάννη Ρέτσο να στέκεται σε αυτή τη δήλωση και να την υπερθεματίζει.
Ο λόγος για το Πρόγραμμα «Εξυπνες Πόλεις» και τη χρηματοδότηση στους 332 Δήμους της χώρας με προϋπολογισμό ύψους 320 εκατ. ευρώ, για καινοτόμες δράσεις της επιλογής τους. Η τελευταία λέξη είναι το «κλειδί». Το εύρος των επιλογών και οι τελικές αποφάσεις ανήκουν στους Δήμους. Μόνο που άλλοι επιλέγουν να καινοτομήσουν με ηλεκτρικά πατίνια και άλλοι με ηλεκτρονική στάθμευση.
Σήμερα οι προκλήσεις ενισχύονται παράλληλα με τα μεγέθη. Η ελκυστικότητα της Ελλάδας στη διεθνή τουριστική ζήτηση είναι εμφανής και αποτυπώνεται στην αύξηση της εισερχόμενης κίνησης, κυρίως κατά τους θερινούς μήνες. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις αντοχές των παραθεριστικών προορισμών, των φυσικών πόρων, των κατοίκων, των εργαζομένων. Αλλά και την εντύπωση που αυτό αφήνει στον σύγχρονο ταξιδιώτη, ο οποίος νοιάζεται περισσότερο για τον πλανήτη, την κλιματική αλλαγή, τη ζωή στο παρόν και το άμεσο μέλλον και πώς αυτή επηρεάζεται από κάθε δραστηριότητα. Ακόμα και αυτή της αναψυχής.
Ο τουρισμός είναι ένα πεδίο πολλών επιλογών και δράσεων. Μεγάλο μερίδιο αφορά στην Αυτοδιοίκηση. Η οποία έχει να διαχειριστεί τον τόπο και την καθημερινότητά του. Πριν και πάνω απ’ όλα.
Σε ό,τι αφορά την προβολή του, αυτή η βαθμίδα διαθέτει τα κονδύλια επίσης.
Με επίκαιρη την παρουσίαση του πλαισίου λειτουργίας των Οργανισμών Διαχείρισης και Προώθησης Προορισμών από την ηγεσία του υπουργείου Τουρισμού, η λέξη «Διαχείριση» είναι το ζητούμενο.
Γιατί αυτό το «νέο εργαλείο» προώθησης και διαχείρισης είναι χρήσιμο, εφόσον ο χρήστης είναι σε θέση να το αξιοποιήσει.
Για να το κάνει αυτό ο πρώτος βαθμός της Αυτοδιοίκησης θα πρέπει να έχει δώσει δείγμα γραφής από το βασικό «τρίπτυχο» των υποχρεώσεών του. Αυτών που έχουν να κάνουν με τη λειτουργική καθημερινότητα του κάθε τόπου.
Αλλά και στη στρατηγική προώθησης, διαχείριση χρειάζονται τα μέσα, τα εργαλεία, οι δράσεις. Όπως και απολογισμό. Διότι δεν αρκεί – ή μάλλον δεν ενδείκνυται πλέον – μια αποστολή (ολιγομελής ή πολυμελής) σε τουριστική έκθεση του εξωτερικού, ένας μεζές και μερικά φυλλάδια.
Όμως ποια είναι η κουλτούρα της Αυτοδιοίκησης στον τουρισμό και τις σύγχρονες απαιτήσεις; Ποια είναι τα εργαλεία για τη χάραξη της στρατηγικής και τα αντανακλαστικά της σε ό,τι αφορά την αλλοίωση της τοπικής ταυτότητας, τη διαφύλαξη της αυθεντικότητας, των φυσικών πόρων, την ανάδειξη των συγκριτικών πλεονεκτημάτων και την ισόρροπη ανάπτυξη και ευημερία ενός τόπου;
Εξάλλου τι θεωρείται επιτυχία στον τουρισμό σήμερα; Η ένταση των αριθμών;
Τα υπόλοιπα, σβήνουν μαζί με τα φώτα, όταν κλείνει η σεζόν.
Ελάχιστες τοπικές αρχές έχουν ευαισθητοποιηθεί σε αυτό το πεδίο, καθώς οποιαδήποτε παρέμβαση, μπορεί να τις φέρει αντιμέτωπες με το εκλογικό τους σώμα. Την τοπική κοινωνία. Η οποία είναι ποια, εν προκειμένω; Οι λιγοστοί μόνιμοι κάτοικοι στους παραθεριστικούς τόπους, οι οποίοι εξαρτώνται από τον τουρισμό και «σβήνουν τα φώτα» τον Νοέμβριο, οι επιτηδευματίες που ζουν και δραστηριοποιούνται εποχικά, ή οι επίσης εποχικοί εργαζόμενοι;
Και τελικά, αυτό που είναι καλό για τον τόπο είναι το οικονομικό όφελος uber alles ή η βιωσιμότητά του;
Κάποια στιγμή θα πρέπει να διαλέξουμε. Και η Αυτοδιοίκηση, το ίδιο.
Γιατί όσο αυτό δεν γίνεται, είναι σαν να δίνεις σ’ ένα μικρό παιδί ένα γρήγορο αυτοκίνητο.