Το Αρθρο 3 του Συντάγματος που ορίζει τις σχέσεις Κράτους και Εκκλησίας ψηφίστηκε από τη Βουλή ως αναθεωρητέο. Αυτό σε πρώτη ανάγνωση εκλαμβάνεται ως νίκη του Πρωθυπουργού. Σωστό. Αλλά και ως μία σημαντική νίκη στη μάχη για ένα κοσμικό κράτος. Αν θέλετε, είναι και μία υπερβατική πρόκληση για τον φιλελεύθερο Κυριάκο Μητσοτάκη.
Το προς αναθεώρηση Αρθρο ορίζει ότι «επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι η θρησκεία της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Χριστού». Η προτεινόμενη από τον ΣΥΡΙΖΑ τροποποίηση προβλέπει την εξής διατύπωση: «Η Ελληνική Πολιτεία είναι θρησκευτικά ουδέτερη. Επικρατούσα θρησκεία στην Ελλάδα είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία… κλπ».
Το άρθρο, πάντα κατά την πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ, συμπληρώνεται από την εξής ερμηνευτική δήλωση: «Ο όρος επικρατούσα θρησκεία δεν αποτελεί αναγνώριση επίσημης κρατικής θρησκείας και δεν επιφέρει καμία δυσμενή συνέπεια σε βάρος άλλων θρησκευμάτων και γενικότερα στην απόλαυση του δικαιώματος της θρησκευτικής ελευθερίας».
Ασφαλώς δεν αλλάζει το προοίμιο του Συντάγματος -άλλωστε τέτοιο θέμα δεν ετέθη από κανέναν. Παραμένει ίδιο: «Εις το Όνομα της Αγίας και της Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος». Οχι στο όνομα του ελληνικού λαού, όπως δηλαδή εκδίδονται και οι αποφάσεις των δικαστηρίων. Δηλαδή το προοίμιο του Συντάγματος δεν εκφράζει το σύνολο το σύνολο του ελληνικού λαού. Η ελληνική Πολιτεία δεν αποτελείται στο σύνολο της από ορθοδόξους χριστιανούς και, εν τέλει, η έννοια της θρησκευτικής λατρείας διακρίνεται από μεγάλο βαθμό υποκειμενικότητας που ουσιαστικά δεν έχει θέση στο κείμενο ενός καταστατικού χάρτη.
Εννοείται ότι κατά τη διάρκεια της συζήτησης δεν ετέθη καν θέμα πραγματικής θρησκευτικής ουδετερότητας, πέραν της διατύπωσης του Αρθρου 3 και του πολιτικού όρκου. Τα θρησκευτικά σύμβολα παραμένουν σε δικαστήρια και δημόσιες υπηρεσίες και κάθε Σεπτέμβριο η Βουλή θα μυρίζει λιβάνι. Ωστόσο με την ένταξη του Αρθρου στα αναθεωρητέα έγινε ένα βήμα που, όπως φαίνεται, θα μείνει μετέωρο, δεν θα βρει έδαφος να πατήσει στην επόμενη Βουλή, εκτός και αν ο Μητσοτάκης προκαλέσει έκπληξη στο λαϊκό ακροατήριο και αποπληξία στην Εκκλησία. Δύσκολο.
Τι άλλο μάθαμε από τη συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος; Οχι πολλά. Οι εμμονές περί Εκκλησίας και μη κρατικών ΑΕΙ παραμένουν ισχυρές, οι κυβερνήσεις θα έχουν και πάλι τον πρώτο λόγο στην εξέλιξη των δικαστικών ενώ, μη μπορώντας να κάνει αλλιώς, η κάστα των πολιτικών διορθώνει το καθεστώς λογοδοσίας της στην τακτική Δικαιοσύνη.
Επίσης αποκλείεται, πολιτικά και θεσμικά, να έχουμε εκ νέου εκλογές το 2020 για Πρόεδρο της Δημοκρατίας, ενώ κάτι χαριτωμένα (και συνάμα επικίνδυνα) περί δημοψηφισμάτων με συγκέντρωση υπογραφών από τους πολίτες, λογικά η επόμενη Βουλή θα τα στείλει στον κάλαθο των αχρήστων.