Οι εικόνες μοιάζει να είναι περισσότερο βγαλμένες από ταινία δράσης με θέμα τη Μέση Ανατολή. Ακόμα, όμως, και για fiction, είναι τραβηγμένες από τα μαλλιά. Γίνεται να εισβάλλουν μαχητές της Χαμάς σε φεστιβάλ μουσικής, να σκοτώνουν αδιακρίτως και να παίρνουν όμηρο όποιον βρουν μπροστά τους;
Οχι απλώς γίνεται, αλλά συνέβη στο έδαφος του κράτους του Ισραήλ. Του κράτους που έως χθες γνωρίζαμε ότι οι Αρχές του έχουν τη δυνατότητα να εντοπίζουν μέσα λίγα δευτερόλεπτα οποιονδήποτε. Οπουδήποτε. Που πριν ταξιδέψεις –είτε από είτε προς τα εκεί–, περνάς σχεδόν από ανάκριση. Αν, δε, στο διαβατήριό σου υπάρχει σφραγίδα μουσουλμανικής χώρας της πέριξ περιοχής, τότε μάλλον δύσκολα θα φθάσεις.
Μπαίνοντας στο τρίτο 24ωρο του πολέμου, τόσο στο Ισραήλ όσο και στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο, δεν μπορούν να πιστέψουν ότι η Χαμάς κινήθηκε τόσο μαζικά και στοχευμένα, αλλά κάτω από τα ραντάρ των αρχών ασφαλείας – Μοσάντ και στρατού. Καταλαμβάνοντας ουσιαστικά ισραηλινό έδαφος και σκορπώντας τον θάνατο σε απλούς πολίτες.
Οι Ισραηλινοί βιώνουν σε ζωντανή μετάδοση το μεγαλύτερο συλλογικό τραύμα τους μετά το Ολοκαύτωμα. Ο προηγούμενος αιφνιδιασμός τους, πάλι στη γιορτή του Γιομ Κιπούρ, το 1973, δεν είναι τίποτα μπροστά στην τρέχουσα εθνική τραγωδία.
Το καμάρι του Ισραήλ, το δαιδαλώδες σύστημα ασφαλείας και πληροφοριών, μια από τις πλέον στιβαρές παγκόσμιες σταθερές και κεντρομόλος δύναμη για την ισορροπία της Μέσης Ανατολής, χάνει το κύρος του. Οι πρώτες αναλύσεις αποδίδουν το φιάσκο στην εσωτερική αστάθεια και την επιμονή του Νετανιάχου να μεταρρυθμίσει τη χώρα –θεσμικά, πολιτικά και κοινωνικά– προς τα ούλτρα δεξιά.
Μια πολιτική που συνάντησε ραγδαία αντίδραση και προκάλεσε διαιρέσεις και διχασμούς, ακόμα και εντός των βασικών δομών του κράτους. Γεγονός που ενδεχομένως οδήγησε σε χαλάρωση, άρα και αποπροσανατολισμό, με βαθύ αποτύπωμα στην αδυναμία αποτροπής του εφιάλτη της «Πλημμύρας του Αλ Ακσά». Ετσι ονομάστηκε η πρωτοφανής και σφοδρότατη επίθεση της Χαμάς κατά του Ισραήλ – εννιά μήνες μετά την επίσκεψη του ακροδεξιού υπουργού Ασφαλείας της χώρας στο Ορος του Ναού της Ιερουσαλήμ, εκεί όπου δεσπόζει το πλέον ιερό για τους μουσουλμάνους τέμενος του Αλ Ακσά. Μια ενέργεια που χαρακτηρίστηκε, τότε, από τους Παλαιστίνιους ως «εισβολή».
Ολους αυτούς τους μήνες, ο Νετανιάχου, πότε κατά μόνας, πότε σε σύμπραξη με τους σκληρούς του κυβερνητικού συνασπισμού του, επιχείρησε συστηματικά να χαλυβδώσει τους Ισραηλινούς πίσω από ένα επιθετικό αφήγημα, σκληραίνοντας τη στάση του στη Λωρίδα της Γάζας και τη Δυτική Οχθη. Εξαπολύοντας, ξανά, ύστερα από πολλά χρόνια, επιδρομές στην Τζενίν και τη Ναμπλούς και προωθώντας έτι περαιτέρω την πολιτική των εποικισμών.
Τελικά, η δράση των Ισραηλινών προκάλεσε μια απρόσμενη αντίδραση. Μια αντίδραση, όμως, που δεν περιορίζεται όπως παλαιότερα σε έναν πόλεμο με σφεντόνες εναντίον αρμάτων. Η Χαμάς προκάλεσε συλλογικό σοκ με τις νέες δυνατότητές της. Δεν γνωρίζουμε ακόμα το βάθος αυτών των δυνατοτήτων, αλλά τα αποτελέσματα της επίθεσης, τόσο στο επίπεδο του υβριδικού πολέμου όσο και στο αμιγώς επιχειρησιακό, συνδιαμορφώνουν με μια νέα πραγματικότητα στη Μέση Ανατολή.
Αφενός αποδεικνύεται ότι υπάρχει ενεργός δίαυλος επικοινωνίας και μεταφοράς οπλισμού από το Ιράν στη Λωρίδα της Γάζας – χιλιάδες ρουκέτες και αμέτρητα drones έπληξαν το νότιο Ισραήλ. Αφετέρου, ότι οι μαχητές της Χαμάς είναι πλέον εκπαιδευμένοι σε τέτοιο βαθμό που μπορούν να διασπάσουν τη γραμμή άμυνας των Ισραηλινών, χρησιμοποιώντας ακόμα και ανεμόπτερα. Η πολεμική αποτελεσματικότητα των Παλαιστινίων ανατρέπει τα έως σήμερα δεδομένα.
Πλέον, όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στις επόμενες κινήσεις του Ισραήλ. Στο μέγεθος, τα μέσα και τους τελικούς στόχους της μεγάλης αντεπίθεσης. Θέλει ο Νετανιάχου να ισοπεδώσει μέρος ή ολόκληρη τη Λωρίδα της Γάζας; Θα κινηθεί ξανά και προς τη Δυτική Oχθη; Υπάρχει περίπτωση να δούμε την ανάπτυξη δυνάμεων κατοχής, όπως συνέβαινε έως τα μέσα της πρώτης δεκαετίας του 20ού αιώνα; Και σε ποιο βαθμό οι κινήσεις των Ισραηλινών θα προκαλέσουν μια επιπλέον συσπείρωση των μουσουλμανικών και των αραβικών κρατών;
Αντιλαμβάνεται κανείς ότι αν η εμπλοκή του Ιράν κατά του Ισραήλ καταστεί πιο ενεργή, τότε οι πιθανότητες γενικευμένης ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή θα αυξηθούν δραματικά. Οι Αμερικανοί ήδη στέλνουν σημαντική δύναμη πυρός στην Ανατολική Μεσόγειο, προκειμένου να υπερασπιστούν τον ισχυρότερο και πλέον σταθερό σύμμαχό τους στην πιο επικίνδυνη περιοχή του κόσμου.
Και ξαφνικά βρισκόμαστε εν μέσω εξελίξεων που ανατρέπουν μονομιάς όλες τις ισορροπίες που με δυσκολία τηρούνται τα τελευταία χρόνια στο δύσβατο σταυροδρόμι της Δύσης με την Ανατολή. Οι Συμφωνίες του Αβραάμ τελούν πια εν κενώ –ενώ δύσκολα μπορεί να φανταστεί ότι οι προσπάθειες σύγκλισης μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας θα συνεχιστούν. Μαζί βυθίζονται και οι όποιες συζητήσεις –αν υπήρχαν επί της ουσίας– για δύο κράτη σε Ισραήλ και Παλαιστίνη.
Πρώτα ήταν η πανδημία του κορονοϊού. Ακολούθησε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Και τώρα βιώνουμε την πλέον σκληρή ένοπλη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή της σύγχρονης εποχής. Oλα αυτά μέσα σε τρία χρόνια. Ο κόσμος μοιράστηκε ξανά σε δύο στρατόπεδα, με νέα, σκληρά, ψυχροπολεμικά χαρακτηριστικά. Η κυριαρχία της Δύσης αμφισβητείται, με προεξάρχουσες αντίπαλες δυνάμεις τη Ρωσία και το Ιράν. Η αμφισβήτηση, όμως, δεν περιορίζεται σε διπλωματικό επίπεδο – έχει περάσει επί του πεδίου.
Οι παγκόσμιες σταθερές λιώνουν και το ζητούμενο της ασφάλειας καθίσταται ξανά το κυρίαρχο επίδικο. Η Ανατολική Μεσόγειος, ειδικότερα, έρχεται ξανά στο επίκεντρο του γεωπολιτικού ενδιαφέροντος. Γίνεται η μήτρα των εξελίξεων και σημαίνουσα παράμετρος στη διαμόρφωση των ισορροπιών, ενώ οι διμερείς και πολυμερείς σχέσεις, καθώς και τα σχήματα συνεργασίας αξιολογούνται και επανατοποθετούνται.
Φαίνεται ότι στις μέρες μας δεν υπάρχει τίποτα σταθερό και δεδομένο. Μόνη βεβαιότητα είναι η αβεβαιότητα –και αυτό πρέπει να το αντιληφθούμε τόσο στην Ελλάδα– όσο κυρίως στην Ευρώπη. Οταν γράφεται η Ιστορία, δεν υπάρχει χρόνος για χάσιμο, ατέρμονες συζητήσεις και καταστροφική εσωστρέφεια.