Υπάρχει ένα ροζ συννεφάκι, πάνω του κάθομαι και εγώ καμιά φορά, από το οποίο βλέπεις τα πράγματα με μια ματιά που μπορεί να τη λες φιλελεύθερη, προοδευτική, πλην όμως δεν έχει καμία σχέση με την πραγματική ζωή.
Πέσαμε να κατασπαράξουμε την υπουργό Παιδείας επειδή είπε ότι το μάθημα της Ιστορίας πρέπει να καλλιεργεί την εθνική συνείδηση. Γράφτηκαν πολλές γραμμές για τόσο λίγες λέξεις. Οι περισσότερες έλεγαν ότι εκπαιδεύεις καλύτερους πολίτες όταν τους θέτεις ενώπιον της αλήθειας. Θα ήθελα να τους δω όλους αυτούς σε μία παράδοση μαθήματος με θέμα τον ελληνικό εμφύλιο. Η εθνική παιδεία πάντα θα δουλεύει με μύθους και σμιλευμένα ψέματα. Ενίοτε και με λήθη.
Ωστόσο το πρόβλημα δεν είναι οι δηλώσεις του υπουργού. Τα μεγάλα debate που απασχόλησαν τα τελευταία χρόνια τη δημόσια συζήτηση για την Παιδεία, είχαν να κάνουν με θέματα όπως η διδασκαλία της Ιστορίας, το μάθημα της Κοινωνιολογίας και τα βιβλία των Θρησκευτικών. Παίρνεις αυτή τη συζήτηση, την προσαρμόζεις στην καθαρεύουσα και την τοποθετείς έναν αιώνα πίσω. Δεν αλλάζουν και πολλά. Ίσως να μην αλλάζει και τίποτα.
Ο λόγος είναι προφανής. Αντιμετωπίζουμε τα εκπαιδευτικά θέματα με βάση τις ιδεοληψίες μας και όχι τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας και των μαθητών. Προβάλλουμε τις αναχρονιστικές εμμονές των παλαιότερων γενεών πάνω στο μαθησιακό αντικείμενο των σύγχρονων καιρών. Αυτό ενδεχομένως να εξηγείται και ψυχολογικά. Στην πατρίδα μας ένας από τους βασικούς σκοπούς της εκπαίδευσης είναι να διατηρήσει στεγανά, να μεταλαμπαδεύσει στα παιδιά εκείνο που αφομοίωσαν και οι γονείς τους. Θα πείτε ότι αυτό είναι ένα μέσο απαραίτητο για την εθνική και κοινωνική συνοχή. Σήμερα, όμως, δεν είναι αρκετό.
Σύμφωνα με την αξιολόγηση του ΟΟΣΑ, το επίπεδο των ελλήνων μαθητών είναι από τα χαμηλότερα σε σύγκριση με τους αντίστοιχους δείκτες στις άλλες χώρες του Οργανισμού. Για να φτάσει ένας δεκαπεντάχρονος Έλληνας το επίπεδο ενός συνομηλίκου του από τη Σιγκαπούρη, πρέπει να κάτσει στο θρανίο άλλα 2,5 χρόνια. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην ομάδα των χωρών με χαμηλότερη επίδοση από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ και με στατιστικά σημαντική διαφορά. Η Σλοβακία, η Χιλή και η Βουλγαρία είναι οι χώρες που βρίσκονται περίπου στο ίδιο επίπεδο με την Ελλάδα. Μία αντίστοιχη αξιολόγηση μπορεί να μην είχε μεγάλη σημασία στο παρελθόν. Όμως σε ένα παγκοσμιοποιημένο, ανταγωνιστικό περιβάλλον, περιγράφει και τη σκληρή αλήθεια.
Η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση είναι προ των πυλών, αλλά το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα δεν κάνει ούτε νύξη επί του θέματος. Λογικό. Ο προηγούμενος υπουργός Παιδείας έλεγε ότι «η Τέταρτη Βιομηχανική Επανάσταση φέρνει και ιδεολογικό πακέτο με πρόθεση να μετατρέψει σε μαθηματικές όλες τις κοινωνικές επιστήμες». Ενδεχομένως να έχει δίκαιο. Και αυτό είναι δυσάρεστο. Μπορεί να μαζέψει εθελοντές για να κάνουν αντίσταση -στα δικά μου φοιτητικά χρόνια η Αριστερά κατήγγειλε τη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών επειδή αφαιρούν δύναμη από τα εργατικά χέρια. Ωστόσο όλοι οι υπόλοιποι οφείλουν να κάνουν κάτι.
Μπορεί να χαμογελάσετε αν σας πουν ότι η σύνταξη κώδικα θα έπρεπε να διδάσκεται από τις μικρές ηλικίες, μαζί με τα βασικά, τουλάχιστον, που θα επιτρέψουν στα παιδιά να κατανοήσουν τον κόσμο που έρχεται. Ναι, το ξέρω, δεν υπάρχει και εκπαιδευτικό προσωπικό για να τα διδάξει όλα αυτά. Ούτε εξοπλισμός. Ας πάει το παιδί κάπου έξω, αν μπορεί να πληρώσει ο γονιός, για να τα μάθει όλα αυτά.
Τα σχολεία ανοίγουν αύριο και, ως συνήθως, συζητάμε για βιβλία, το βάρος της τσάντας και άλλα γραφικά. Επίσης οι γονείς, ειδικά των μικρών μαθητών, σχεδιάζουν το περιβάλλον υποστήριξης των παιδιών. Θα αρχίσουν ξένες γλώσσες, χορό, σπορ. Αν τους πεις ότι θα ήταν καλό να πάει το παιδί να μάθει να γράφει κώδικα ή να διερευνήσουν το ταλέντο του στη μηχανική, θα σε κοιτάξουν με μισό μάτι. Το άλλο μισό θα κοιμάται.