Υπάρχει κόσμος, που στο άκουσμα του ονόματος «Γιώργος Λάνθιμος», λέει «όχι, ευχαριστώ». Του είχε πέσει πολύ βαρύς ο «Κυνόδοντας» το 2009 και από τότε συνδύασε το όνομα του έλληνα σκηνοθέτη με ένα σινεμά πολύ απόκοσμο, πνιγηρό και ακαταλαβίστικο.
Υπάρχει κόσμος που δεν είδε ποτέ τον «Κυνόδοντα», αλλά κάνει πλακίτσα στα εγχώρια social media κάθε φορά που αναφέρεται το όνομα του Λάνθιμου με αφορμή -καλή ώρα-, μία ακόμη διεθνή του διάκριση, όπως το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής και το βραβείο γυναικείας ερμηνείας στην Ολίβια Κόλμαν για τη νέα του ταινία «The Favourite» στο Φεστιβάλ της Βενετίας.
Υπάρχει και κόσμος που αγαπά πολύ αυτή την προσωπική σφραγίδα του Λάνθιμου, αυτό ακριβώς το απόκοσμο σύμπαν, τη βία που φωλιάζει πίσω από κλειστές πόρτες, τον εντοπισμό των πιο σκοτεινών ενστίκτων του ανθρώπου.
Σε όποια από τις τρεις παραπάνω κατηγορίες κι αν ανήκετε, δεν έχει καμία σημασία. Κουβέντα να γίνεται στο Twitter και στο Facebook. Αλλωστε, η τέχνη είναι σαν τον έρωτα. Είτε σου αρέσει κάτι από την πρώτη στιγμή, είτε πας παρακάτω.
Υπάρχει όμως ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός: ο Λάνθιμος βρίσκεται εδώ και μία δεκαετία σε τροχιά επιτυχίας, κάνοντας διεθνή καριέρα χωρίς εισαγωγικά και έχοντας μία πρωτοφανή φεστιβαλική ρέντα, όχι μόνο για τα ελληνικά, αλλά και για τα εκτός Ελλάδας δεδομένα.
Είναι από τους καλλιτέχνες, που μαζί με τον στενό του συνεργάτη και σεναριογράφο Ευθύμη Φιλίππου, υπήρξαν παραγωγικότατοι στην καρδιά της ελληνικής κρίσης.
Το 2009 έγινε το μπαμ στις Κάννες με τον «Κυνόδοντα» που έφτασε μέχρι και στην υποψηφιότητα για Οσκαρ καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Το 2011 έκαναν και πάλι αισθητή την παρουσία τους στη Βενετία με τις «Αλπεις».
Ο ξένος τύπος άρχισε να δείχνει ενδιαφέρον. Επινόησε ακόμη και ειδικό όρο, σε μία προσπάθεια κατηγοριοποίησης τέτοιου είδους ταινιών: «greek weird cinema» (το ελληνικό αλλόκοτο σινεμά). Αναλύσεις επί αναλύσεων στα διεθνή μέσα, έχοντας την Ελλάδα της κρίσης στο μικροσκόπιο: είναι τόσο ψυχολογικά πιεσμένοι οι Ελληνες λόγω του οικονομικού αδιεξόδου τους; Ξεσπούν στα παιδιά τους; Δεν βγαίνουν απ’ το σπίτι τους; Μιλούν με παράξενο τρόπο λόγω κατάθλιψης; Ακούστηκαν τα πάντα.
Οσο όμως μεγάλωνε ο μύθος γύρω από την ιδιαίτερη κινηματογραφική ματιά και γραφή του Λάνθιμου, τόσο αυξάνονταν και οι μετοχές του στο κινηματογραφικό χρηματιστήριο. Και φυσικά, υπήρξαν και άπειροι μιμητές που προσπάθησαν να κάνουν ανάλογου ύφους ταινίες, έχοντας λιγουρευτεί μία αντίστοιχη διεθνή καριέρα. Και στη συντριπτική τους πλειοψηφία, απέτυχαν παταγωδώς.
Και ύστερα, ήρθαν οι «διάσημοι». Ο εξαιρετικός «Αστακός» του 2015 περιελάμβανε στο καστ του ονόματα όπως της Ολίβια Κόλμαν, της Ρέιτσελ Βάις, αλλά και του Κόλιν Φάρελ. Ο διάσημος ηθοποιός κάποτε λοιδορήθηκε από το ελληνικό κοινό επειδή δεν ήταν ο «Αλέξανδρος» (2005) που όλοι ονειρεύονταν στην ταινία του Ολιβερ Στόουν, για να ανακαλύψει έντεκα χρόνια αργότερα, ότι το αρχαιοελληνικό δράμα μπορεί να παιχτεί πολύ καλύτερα χωρίς σανδάλια και μανδύες.
Κατά την προσωπική μου άποψη, ο «Αστακός» είναι μία από τις πιο ενδιαφέρουσες ταινίες για τις ανθρώπινες σχέσεις. Για το παράδοξο του «για πάντα μαζί» και το βασανιστήριο του «για πάντα μόνοι». Θα σας πρότεινα να τον δείτε, ακόμη κι αν μετά σας αρέσει τόσο, που θα ντρέπεστε να το παραδεχτείτε στους φίλους σας.
Η συνεργασία του Φάρελ με τον Λάνθιμο συνεχίστηκε και το 2017 με τον «Θάνατο του ιερού ελαφιού» και συμπρωταγωνίστριά του, την Νικόλ Κίντμαν. Οι ειδήσεις που κατέφθαναν για τα ηχηρά ονόματα που είχαν πει το ναι στον έλληνα σκηνοθέτη, έμοιαζαν με fake news. Ομως δεν ήταν.
Και προτού προλάβουν κάποιοι να σχολιάσουν ότι μόνο σ’ αυτό είναι καλός ο Λάνθιμος, στην εσωστρέφεια των προβληματικών σπιτιών και στα ψυχολογικά θρίλερ δωματίου, να σου και κάτι εντελώς διαφορετικό που απέσπασε διθυραμβικές κριτικές στην βενετσιάνικη πρεμιέρα του.
Το «The Favourite» σε σενάριο αυτή τη φορά όχι του διδύμου Λάνθιμος-Φιλίππου αλλά των Ντέμπορα Ντέιβις και Τόνι ΜακΝαμάρα, είναι μία μαύρη κωμωδία εποχής με πρωταγωνίστριες τις παλιές γνώριμες του σκηνοθέτη Ολίβια Κόλμαν και Ρέιτσελ Βάις, ενώ η θηλυκή τριάδα συμπληρώνεται με την οσκαρική Εμα Στόουν.
Η Εμα Στόουν που βραβεύτηκε για το «La La Land», είναι σα να κοιτάζει τον «La La Lanthimos» με εκείνο το χαρακτηριστικό συνωμοτικό της βλέμμα και να τον παίρνει μαζί της στην Αμερική. Στις ΗΠΑ άλλωστε θα πραγματοποιηθεί η πρεμιέρα της ταινίας για το ευρύ κοινό, στις 23 Νοεμβρίου 2018.
Στρατηγική ημερομηνία, ώστε να μπει στην τροχιά των Οσκαρ-λένε οι ειδικοί.
Οπως αποδεικνύεται λοιπόν, ο Λάνθιμος ξέρει να κάνει σινεμά και εκτός ομπρέλας του «Greek weird cinema». Μέσα σε μία δεκαετία που όλοι παραπονιούνταν πως τα πάντα κατέρρεαν, εκείνος κατάφερε να χτίσει τη διεθνών προδιαγραφών καριέρα του. Κι αυτό είναι σίγουρα κάτι καλό που βγήκε από την κρίση.
Πλέον, ο έλληνας σκηνοθέτης έχει αποφασίσει να το κάνει από έξω προς τα μέσα. Λεφτά στην Ελλάδα για σινεμά σχεδόν ποτέ δεν υπήρχαν και το σινεμά είναι πολύ ακριβό σπορ. Εχοντας καταφέρει τους «ξένους» να προφέρουν σωστά το όνομά του και να προσφέρουν γενναιόδωρα τη χρηματοδότησή τους, ο Λάνθιμος επιστρέφει σχεδόν κάθε χρόνο στην πατρίδα του σαν θείος από την Αμερική με ένα καινούριο δώρο.
Δεν είναι κρίμα να το παίζουμε τόσο ακατάδεκτοι;