Εχει πολιτική διάσταση το οργανωμένο έγκλημα; Ασφαλώς. Oχι στο επίπεδο της αφελούς, λαϊκίστικης κριτικής για τον Χρυσοχοϊδη που κυνηγάει τους νέους και αφήνει τους μαφιόζους να σκοτώνονται. Oμως οι προσβάσεις που διαθέτει το οργανωμένο έγκλημα στη θεσμική συγκρότηση της χώρας είναι ένα μείζον πολιτικό θέμα. Ίσως μάλιστα να ακουμπάει στην ουσία της πολιτικής.
Μία εγκληματική οργάνωση έχει πολλά κοινά χαρακτηριστικά με κανονική επιχείρηση. Διαθέτει διαχειριστές των χρημάτων που κερδίζει, λειτουργικό σύστημα ξεπλύματος, ευέλικτους μηχανισμούς που κινούνται στα γρανάζια της γραφειοκρατίας, συχνά δε και τμήμα δημοσίων σχέσεων. Διότι πετυχημένη εγκληματική οργάνωση είναι αυτή που από ένα σημείο και μετά οι παράνομες δραστηριότητες δεν ξεχωρίζουν εύκολα από τις νόμιμες. Αφήστε στην άκρη τους μπουκαδόρους και όσους επιδίδονται σε ένοπλες ληστείες. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα πράγματα είναι απλά. Πολλοί απ’ αυτούς πιάνονται στη φάκα από το πρώτο τραπέζι-πίστα, όταν εμφανίζονται από το πουθενά και γλεντάνε τα λάφυρα. Δείτε κάτι πιο σύνθετο. Οργανώσεις που είναι στημένες πάνω στην πορνεία, στη διακίνηση ναρκωτικών και στο λαθρεμπόριο. Μιλάμε για ροές χρημάτων που δεν κρύβονται κάτω από το στρώμα. Χρήματα που χρειάζονται ξέπλυμα και επένδυση σε νόμιμες δραστηριότητες ώστε να αγοράσουν βίλες, σκάφη και πολυτελή αυτοκίνητα. Και κάπου εκεί αρχίζει και σχηματίζεται το κουβάρι που απέδωσε πολύ ωραία ο Κόπολα περιγράφοντας τις σχέσεις του δον Κορλεόνε με το σύστημα θεσμικής εξουσίας.
Από ένα σημείο και μετά, το οργανωμένο έγκλημα πατάει στη μερική ή μεθοδευμένη ανεπάρκεια των ελεγκτικών μηχανισμών και στην ισχύ που αποκτά με τη νομιμοποίηση των δραστηριοτήτων του. Ο τύπος δεν είναι πλέον νονός, αλλά επιχειρηματίας με ευρύ δίκτυο καθόλα νόμιμο. Ασφαλώς και είναι εντάξει με την Εφορία. Και κανένας εφοριακός δεν θα πάει να ρωτήσει πώς γίνεται ένα κέντρο διασκέδασης που είναι κάθε βράδυ άδειο να έχει ταμειακή μηχανή σε οργασμό λειτουργίας -έσοδα δηλώνει η επιχείρηση, φόρους πληρώνει. Ε, μετά ο τοπικός άρχοντας θα κάνει τη συνεστίαση στο μαγαζί που παραχωρείται δωρεάν, ο υποψήφιος βουλευτής θα ενισχυθεί για τον ωραίο αγώνα του, ενδεχομένως και ο υπουργός που εκλέγεται στην περιοχή να επιδείξει προσωπικό ενδιαφέρον για μία ρύθμιση που, αν μη τι άλλο, ευνοεί την επιχειρηματικότητα. Υπάρχουν επίσης υπηρεσιακοί παράγοντες που είναι είτε πρόθυμοι είτε αρκετά φοβισμένοι.
Συζητάμε, λοιπόν, για πόλεμο κατά του οργανωμένου εγκλήματος και φανταζόμαστε γενναίους αστυνομικούς να παίζουν πιστολίδι με μπράβους και να κυνηγιούνται στην παραλιακή σε συνθήκες Fast and Furious. Δεν είναι τόσο απλό, ούτε τόσο επιφανειακό. Είναι πιο βαθύ. Και για να είμαστε ειλικρινείς, δεν είναι τόσο βαθύ και μεταστατικό, όσο ήταν στο παρελθόν. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί έχουν βελτιωθεί, όχι επειδή άλλαξαν οι άνθρωποι, αλλά επειδή αναβαθμίστηκαν τα τεχνολογικά μέσα ελέγχου. Ωστόσο αν πράγματι υπάρχει η βούληση για πόλεμο κατά του οργανωμένου εγκλήματος (αλήθεια, για ποιο λόγο μας ανακοινώνουν το αυτονόητο;), τότε θα πρέπει να δούμε να σπάνε και πολλά μικρά αποστήματα με θεσμική πρόσβαση. Κοινώς να ακούσουμε για πολλούς που θα κρεμαστούν από τις γραβάτες τους.