Οι χαμένες μας βεβαιότητες. Ο κόσμος όπως τον ξέραμε. Ο άνθρωπος γυμνός και εκτεθειμένος μπροστά στο άγνωστο. Το δέος του μπροστά στην απώλεια των «δεδομένων». Ως επαγγελματίες ψυχικής υγείας έχουμε συστηθεί με αυτόν τον άνθρωπο. Τον έχουμε γνωρίσει.
Μας ρώτησε τι νόημα έχει να δρούμε, να υπάρχουμε, αφού ως θνητοί, μοίρα μας είναι η φθορά. Και στην αγωνία του αυτή αντιτάξαμε ότι εκτός από φθαρτά, είμαστε και έμψυχα όντα, κινούμενα από επιθυμία για Ζωή.
Ωστόσο, αυτές τις ώρες, καταγράφουμε καθημερινά την υπαρξιακή αυτή αγωνία να γιγαντώνεται. Και να έρχεται στην επιφάνεια με έναν ανυπόφορο –για όποιον τη βιώνει— τρόπο…
Στις γραμμές τηλεφωνικής στήριξης των συμπολιτών μας που υλοποιεί η Α’ Ψυχιατρική Κλινική του Αιγινήτειου Νοσοκομείου, σε συνεργασία με το ΕΚΠΑ, διαχειριζόμαστε ένα πρωτοφανές κύμα πανικού, μπροστά στο αδόκητο. Ακούμε τις ιστορίες των ανθρώπων που αισθάνονται ότι η πραγματικότητα τους ξεπέρασε.
«Φοβάμαι μήπως νοσήσω και κολλήσω την 70χρονη μητέρα μου». «Δεν έχω νοιώσει τον αέρα στο πρόσωπό μου εδώ και 12 ημέρες». «Ο αδελφός μου κάνει χρήση ουσιών και αντιμετωπίζει στερητικά σύνδρομα». «Ο αυτιστικός μου γιος δε μπορεί να διαχειριστεί την αλλαγή της ρουτίνας του». «Ακουσα στην τηλεόραση ότι θα μείνουμε κλεισμένοι για έναν χρόνο. Δε μπορώ να το αντέξω, η σκέψη και μόνο με παραλύει». «Από εκεί που είχαμε τις δουλειές μας και τη ζωή μας έξω από το σπίτι βρεθήκαμε ξαφνικά κλεισμένοι στο σπίτι με τον άντρα μου. Τσακωνόμαστε συνέχεια, οι συγκρούσεις είναι ασταμάτητες, όλες μας οι αντιθέσεις έχουν βγει στην επιφάνεια. Νοιώθω ότι τρελαίνομαι». Λυγίσαμε, αλλά επικοινωνήσαμε. Παγώσαμε, αλλά συστηνόμαστε από την αρχή.
Η επιδημία, λέει ο Φουκό, «ως συλλογικό φαινόμενο απαιτεί πολλαπλό βλέμμα. Ως μοναδική διαδικασία πρέπει να περιγραφεί με βάση ό,τι ενικό, τυχαίο και απρόσμενο έχει». Αυτά τα ενικά, τα τυχαία, τα απρόσμενα είναι όσα καταθέτουν οι πολίτες στις κλήσεις τους ανώνυμα και εμπιστευτικά σε δεκάδες επαγγελματίες ψυχικής υγείας/επιστημονικό προσωπικό της Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής του Αιγινήτειου και -δεν μπορεί παρά να- συγκροτούν ένα είδος ιστορικής ατομικότητας, σε μια σε ιστορία που τώρα γράφεται.
Είναι απολύτως εύλογο γεγονότα σεισμικής σημασίας όπως τα πρωτοφανή που βιώνουμε να προκαλούν φόβο, αυξημένες αντιδράσεις άγχους, θυμό, ακόμα και πανικό. Όμως η αρχέγονη μάχη ανάμεσα στο δίπολο ζωής – θανάτου καθορίζει και περιγράφει, κυρίως σε περιόδους κρίσεων, την ποιότητα της ατομικότητας και της συλλογικότητας μας. Ο τρόπος που θα δώσουμε αυτή τη μάχη, καθορίζει ποιοι θα είμαστε την επόμενη μέρα, μέσα και έξω από το σπίτι μας.
Η αποδοχή και η παραδοχή της αδυναμίας μας και κυρίως το μοίρασμά της με τον Άλλο είναι μια απόφαση και ένα δώρο που μπορεί να κάνει κανείς στον εαυτό του τώρα. Είμαστε τρωτοί. Και δεν πειράζει. Είμαστε άνθρωποι.Kαι το επικοινωνούμε. Ξαναγνωριζόμαστε και συστήνουμε σε μας και στους οικείους μας τους ευγνώμονες, τους δοτικούς, τους απελπισμένους, τους αδύναμους εαυτούς μας.
Κατοικούμε μια νόσο. Αλλά δεν μας κατοικεί. Ενεργούμε πάνω της, μέσω της κοινωνικής απόστασης.
Κατοικούμε μια νόσο. Αλλά είμαστε συγκάτοικοι. Αρα και αλληλέγγυοι.
Κατοικούμε μια νόσο. Και πάμε πέρα από αυτήν. Ως έμψυχα όντα κινούμαστε προς την επιθυμία και τη ζωή.
Κατοικούμε μια νόσο. Αλλά δεν σταματάμε να ονειρευόμαστε τη μέρα μετά. Και μέσα στο σπίτι μας, μαζί με τον εαυτό μας και τους οικείους μας, φτιάχνουμε ιστορίες που θα διηγηθούμε όταν όλα θα είναι παρελθόν.
«Τη μέρα που ο πλανήτης στάθηκε ακίνητος, τη μέρα που όλες μας οι ματαιοδοξίες πυρπολήθηκαν, σταθήκαμε όρθιοι και πήραμε πολλές βαθιές ανάσες». Είναι μια ιστορία που μπορούμε να διηγηθούμε κάποιον καιρό αργότερα.
Μέχρι τότε, ας μην ξεχάσουμε τις ανάσες μας. Και ας μιλήσουμε ειλικρινά. Σε μας και για μας.
ΥΓ. H γραμμή τηλεφωνικής στήριξης του ΕΚΠΑ και της Α΄ Ψυχιατρικής Κλινικής 210- 7297957 λειτουργεί καθημερινές και Σαββατοκύριακα από τις 10:00 έως και τις 20:00
* Η Μίνα Μαρούγκα, MSc, είναι Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας/Ψυχοθεραπεύτρια, συνεργάτης Ειδικού Ιατρείου Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης και Οικογενειακών Παρεμβάσεων Α’ Ψυχιατρικής Κλινικής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, Αιγινήτειο Νοσοκομείο