Θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι κάποια στιγμή στη ζωή μας είδαμε την άμαξα με το άλογο να στέκεται σε ένα πλακόστρωτο ξέφωτο και μπήκαμε στον πειρασμό να πάμε μια βόλτα. Στις Κυκλάδες, στην Κρήτη, στα νησιά του Αργοσαρωνικού και σε πολλά ακόμα μέρη της ελληνικής επαρχίας, ο αμαξάς είναι μια κλασική τουριστική ατραξιόν.
Κι εμείς, παραδομένοι στη γλυκιά αφασία των διακοπών, συνήθως δεν σκεφτόμαστε τα δεύτερα και τρίτα επίπεδα μιας συνθήκης που είναι κοινός τόπος του ελληνικού καλοκαιριού. Ανεβαίνουμε στην άμαξα ελαφρά τη καρδία και αφήνουμε τα μαντίλια να ανεμίσουν, τραγουδώντας τον «Καροτσέρη» σαν την Αλίκη Βουγιουκλάκη στην ταινία.
Μόνο τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια μεγαλύτερη ευαισθητοποίηση για τα ιπποειδή και την εκμετάλλευσή τους. Τα κοινωνικά δίκτυα έπαιξαν καθοριστικό ρόλο, δείχνοντας το βρώμικο παρασκήνιο μιας χαριτωμένα γραφικής βιτρίνας. Τα γαϊδουράκια της Σαντορίνης που ανεβοκατεβαίνουν όλο το καλοκαίρι σκαλοπάτια, φορτωμένα μπαγκάζια και τουρίστες, πρωτοστάτησαν σε αυτήν τη δυσάρεστη ροή πληροφορίας.
Η Daily Mail τα χαρακτήρισε «ένοχο μυστικό» και η παγκόσμια κατακραυγή άνοιξε τον ασκό της αντίδρασης. Τώρα δεν φωνάζουν μόνο οι φιλοζωικές οργανώσεις, τώρα φωνάζουν όλοι. Τουλάχιστον όσοι συναντιούνται στα timeline τους με τις εικόνες ντροπής και έχουν την αντίληψη να τις επεξεργαστούν, δεν έχουν καμία διάθεση να ανέβουν σε κανένα γαϊδούρι και σε καμία άμαξα πια.
Φυσικά δεν είναι όλοι οι ιδιοκτήτες ιπποειδών ίδιοι. Υπάρχουν άνθρωποι που φροντίζουν τα ζώα τους υποδειγματικά. Υπάρχουν, όμως, και οι άλλοι. Οι ασυνείδητοι. Οι αχρείοι. Πού ξέρεις ποια από τις δύο κατηγορίες ιδιοκτητών κρύβεται πίσω από την άμαξα και το σαμαρωμένο γαϊδουράκι που βλέπεις μπροστά σου; Δεν ξέρεις, και η αλήθεια είναι ότι δύσκολα ο κακός θα ξεχωρίσει από τον καλό, επειδή οι κανονισμοί παραμένουν ελλιπείς και, το βασικότερο, ο έλεγχός τους είναι ανεπαρκής. Ειδικά στα σημεία τουριστικής αιχμής, η μπάλα είναι βέβαιο ότι χάνεται.
Η κοινωνική κατακραυγή μπορεί να έστρεψε τον προβολέα στα ζώα εργασίας, αλλά οι κανονισμοί που τα προστατεύουν είναι απαρχαιωμένοι, μιας και στηρίζονται σε νόμο του 1981 που αναφέρεται αόριστα στις βασικές ανάγκες των ζώων. Τον Αύγουστο του 2021, μια εγκύκλιος με τίτλο «Προστασία των ιπποειδών εργασίας και των ζώων που μεταφέρονται κατά τη διάρκεια των θερινών διακοπών υπό ακραίες καιρικές συνθήκες» ανέφερε ότι τα ζώα δεν θα έπρεπε να εργάζονται από τη μία το μεσημέρι μέχρι τις πέντε το απόγευμα, σε 35°C και άνω, υπό σκιάν. Αλλά, ας είμαστε ειλικρινείς, από ποιον ελέγχεται αυτό;
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι και αυτές τις ώρες, θα δεις ιπποειδή να αγκομαχούν κάτω από τον καυτό ήλιο για να βγάλουν το τουριστικό μεροκάματο του ιδιοκτήτη τους ή για να εκτελέσουν κάποια άλλη εργασία. Ας μην ξεχνάμε ότι πολλά από αυτά τα ζώα χρησιμοποιούνται και για μεταφορά φορτίων και υλικών υλοτομίας, σε μέρη όπου δεν υπάρχει μηχανική πρόσβαση. Το μόνο που θα τα προστάτευε θα ήταν μια επικαιροποιημένη νομοθεσία, στην οποία ο έλεγχος θα ήταν συνεχής και ο παραβάτης δεν θα είχε περιθώρια να τη γλιτώσει.
Ξέρω ότι γελάτε. Εδώ δεν υπάρχει αλλού γι’ αλλού αυστηρός έλεγχος των νόμων, εδώ θα υπάρξει; Θα στηθεί ελεγκτής στα σκαλοπάτια της Σαντορίνης να βλέπει ποιος βασανίζει το γαϊδούρι του μεσημεριάτικα με ντάλα ήλιο; Εδώ δεν ξέρουμε καλά-καλά ποιος έχει και ποιος δεν έχει γαϊδούρι και άλογο. Και πάλι από την ενημέρωση των οργανώσεων που ασχολούνται με το θέμα, μαθαίνουμε ότι δεν υπάρχει ακόμα μια σαφής βάση δεδομένων. Πολλά ζώα εργασίας είναι αδήλωτα, πράγμα που σημαίνει ότι αν πάθουν κάτι, κανείς δεν έχει την ευθύνη τους.
Το μόνο τυχερό που θα μπορούσε να τους συμβεί, την ώρα της ατυχίας τους, είναι να βρεθεί μια οθόνη που θα καταγράψει το δράμα τους. Το άδοξο φινάλε τους. Και θα το μεταδώσει στον διαδικτυακό ιστό, σαν ύστατο χαίρε απελπισίας. Ενα άλογο πεσμένο σε ένα κερκυραϊκό πεζοδρόμιο, σκεπασμένο με ένα σεντόνι. Εσερνε κάθε καλοκαίρι την κακή του μοίρα, αλλά κανένας επιβάτης δεν το είχε προσέξει. Ολοι έβλεπαν τη θάλασσα και τα γραφικά ηλιοβασιλέματα.
ΥΓ. Και γιατί να υπάρχουν ζώα εργασίας εν έτει 2023, θα έλεγε κάποιος. Ας το συζητήσουμε κάποια στιγμή και αυτό.