Πότε θα καλούσαμε κόσμο να μείνει στο σπίτι μας;
Όταν θα είχαμε την πεποίθηση ότι ο χώρος μας θα ήταν φροντισμένος, καθαρός, έτοιμος. Και εφόσον θα είχαμε διαθέσιμο χώρο και το περιθώριο να δεχθούμε επισκέπτες.
Πέρα από το να περιγράφουμε πόσο ωραίο σπίτι έχουμε, θα λέγαμε «ανοίξαμε και σας περιμένουμε» ή θα σκεφτόμαστε με πόσους καλεσμένους θα ήταν ευχάριστη η ατμόσφαιρα;
Αν κάποια στιγμή δεν είχαμε τι να κάνουμε τα σκουπίδια, θα εξακολουθούσαμε να καλούμε κόσμο;
Σε κάθε περίπτωση, θα μας ένοιαζε τα μέλη της οικογένειάς μας να αισθάνονται άνετα και να συνυπάρχουν με τους καλεσμένους μας;
Και, στο τέλος, θα σκεφτόμασταν «τι ωραία που ήταν», επειδή από το σπίτι μας πέρασαν μερικές δεκάδες; Θα μπορούσαμε να το επαναλάβουμε; Κι εκείνοι θα ήθελαν να έρθουν ξανά;
Τα ερωτήματα είναι προφανώς απλοϊκά. Και σαφώς αλληγορικά. Γιατί το τι θα κάνει κανείς στο σπίτι του είναι δικός του λογαριασμός. Απλά, η λέξη «σπίτι» εμπεριέχει και έννοιες όπως η φροντίδα και η ευθύνη για έναν χώρο στον οποίο κατοικούμε.
Έναν χώρο που καλούμαστε να διαχειριστούμε.
Κάτι σαν τους τόπους που δέχονται (δεκάδες έως και εκατοντάδες) χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο στη χώρα. Αυτούς που αθροίζουν τα εκατομμύρια των τουριστών στο τέλος της σεζόν. Στην πλειονότητά τους, σε πέντε περιφέρειες της χώρας και σε πέντε εαρινούς μήνες.
Οι Κυκλάδες πρωταγωνιστούν στις καμπάνιες και στις προωθητικές εικόνες για το εμβληματικό καλοκαίρι της Ελλάδας. Μικροί τόποι, γραφικές γωνιές, ερημικές παραλίες, αγνά προϊόντα.
Ιδανικοί προορισμοί για απόδραση από την αστική καθημερινότητα.
Και μετά, η εικονική συναντά την απτή πραγματικότητα. Συνωστισμός στη Σαντορίνη από τις αφίξεις κρουαζιερόπλοιων (117 τον Ιούνιο), κυκλοφοριακό έμφραγμα στον περιφερειακό της Παροικιάς, το αδιαχώρητο στους δρόμους της Μυκόνου. Και σκουπίδια. Χιλιάδες τόνοι. Οι ημερήσιες ποσότητες απορριμμάτων στην Πάρο την εβδομάδα 6-17 Αυγούστου 2022 υπολογίστηκαν έως 76 τόνους. Ο ΧΥΤΑ του νησιού έχει από καιρό ξεπεράσει τα όριά του. Ομοίως ο ΧΑΔΑ στη Σαντορίνη. Χωματερές – κάποιες παράνομες – κορεσμένες που με το ζόρι λειτουργούν, κύτταρα με ημερομηνία λήξης εδώ και χρόνια, χωρίς να έχει προετοιμαστεί εγκαίρως το επόμενο στάδιο.
Όλα αυτά συμβαίνουν παράλληλα με ενέργειες προβολής μιας ιδανικής εικόνας. Ενός τόπου λουσμένου στο φως, περιστοιχισμένου από κρυστάλλινα νερά, που χαίρεται τη φύση και τους καρπούς της. Τι πιο ζηλευτό για τον κόσμο της πόλης.
Ενέργειες προβολής με στόχο να προσελκύσουν περισσότερους επισκέπτες. Οι οποίοι έρχονται. Τόποι μικροί, οι οποίοι πέρα από την ενίσχυση της προσφοράς και με τη βραχυχρόνια μίσθωση να εντείνεται, παράλληλα με τη ζήτηση, τα τελευταία χρόνια μόνο στρεσάρονται και στρεσάρουν. Πετυχαίνοντας όλο και μεγαλύτερα νούμερα επισκεπτών. Στον ίδιο μικρό τόπο.
Αυτό ονομάζεται «επιτυχία». Ισως με λίγες δεύτερες σκέψεις και τη λέξη «βιωσιμότητα» να ψελλίζεται. Με τη «διαχείριση προορισμού» να αποτελεί διακαή στόχο την τελευταία δεκαετία. Όχι στην πράξη από τους αρμόδιους και τους εμπλεκόμενους. Τήλος, Χάλκη και Αστυπάλαια, είναι οι εξαιρέσεις. Αλλά εξαρχής είχαν διαφορετική αφετηρία.
Ομως το μέλλον ενός τόπου αφορά και επηρεάζει άμεσα όλους όσοι ζουν και επενδύουν σε αυτόν. Εκείνους που έχουν τουλάχιστον έναν μεσοπρόθεσμο ορίζοντα. Και επένδυσαν εξαρχής σε ό,τι έκριναν πως έχει αξία. Εν προκειμένω, στους τόπους που πρωταγωνιστούν ως ιδανικοί προορισμοί στα διεθνή ταξιδιωτικά έντυπα.
Το άμεσο κέρδος είναι ζηλευτό. Προορισμοί, οι οποίοι δεν υφίστανται την ίδια φόρτιση, καθώς αναπτύσσονται με διαφορά φάσης, φαίνεται να ακολουθούν το ίδιο μονοπάτι. Η βαβούρα ως ένδειξη επιτυχίας. Χωρίς έγνοια για το μετά. Αφού το τώρα φέρνει κέρδη.
Ακόμα και αν η ζήτηση δεν μπορεί να εξυπηρετηθεί, με τις ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό να είναι η μεγαλύτερη αγωνία της σεζόν. Μεγαλύτερη και από τα κενά της.
Ακόμα και αν το δίκτυο ηλεκτρισμού ή αποχέτευσης μερικές φορές δεν αντέχει, ακόμα και αν η πίεση του νερού είναι πεσμένη από την κατανάλωση.
Ακόμα και αν τα καλά της γης δεν είναι από τον τόπο, γιατί δεν επαρκούν ή γιατί κοστίζουν περισσότερο και αντικαθίστανται από την τυποποιημένη τροφή της πόλης.
Είναι οι υποδομές η λύση; Εν μέρει. Σε λειτουργικό επίπεδο. Οχι αξιακό, σε σχέση με το ποιο είναι το ζητούμενο, πέρα από τον τουρισμό – για τον τόπο.
Οι μήνες του καλοκαιριού θα του δώσουν τα έσοδα της χρονιάς. Ο κόσμος φεύγει, τα φώτα κλείνουν. Τόποι μαθαίνουν να ζουν σε χειμερία νάρκη. Οι κατοικίες αγγίζουν δυσανάλογα μισθώματα και τον Μάιο πρέπει να αδειάσουν για τουριστική εκμετάλλευση. Η δυσκολία εύρεσης μόνιμης στέγης έχει συνέπειες: ελλείψεις σε ιατρική στελέχωση, διδακτικό προσωπικό, διοικητικό δυναμικό. Αγγίζει μόνο όσους είναι ή αισθάνονται κάτοικοι;
Και οι καμπάνιες προβολής συνεχίζονται. Με την ίδια, ιδανική εικόνα. Για να έρθουν οι επόμενες χιλιάδες. Αναζητώντας την εικόνα που τους έκανε να οραματίζονται τις διακοπές τους. Με την απόμερη παραλία. Την αυθεντικότητα. Μπορεί όμως να βρουν στη θέση της σειρές με ντιβάνια και κατασκευές πάνω στην άμμο, γούφερ με μπιτ και δίσκους που περιφέρουν sushi rolls και mixology cocktails. Γιατί, κακό είναι; Προφανώς αρέσει.
Είναι όμως διαφορετικό από την Ελλάδα που φιγουράρει στις ιδανικές εικόνες. Υπάρχει αυτή η Ελλάδα; Ακόμα κάπου σώζεται. Αλλά χρειάζεται προστασία, για να διατηρηθεί όχι μόνο στην εικόνα. Στην πράξη.
Χρειάζεται φροντίδα.
(Σαν να) είναι το σπίτι μας.