Φαντάζομαι τους/τις απανταχού influencers να ποστάρουν φωτογραφίες στο Instagram από τις 14 Ιανουαρίου και μετά που η εφαρμογή θα καταργήσει, όπως ανακοίνωσε, τα φίλτρα ομορφιάς. Οχι όλα, εκείνα της επαυξημένης πραγματικότητας που δημιουργούνται από τρίτους μέσω της πλατφόρμας Meta Spark. Το πιθανότερο είναι ότι ο χρήστης που τα χρησιμοποιούσε θα καταφύγει σε άλλες εφαρμογές για να ρετουσάρει τις φωτογραφίες του, έτσι κι αλλιώς υπάρχουν ένα σωρό για να κάνουν τη δουλειά, εξίσου καλά ή και καλύτερα.
Υστερα θα ανεβάζει τις φωτογραφίες στο Instagram γράφοντας, ίσως, από κάτω «χωρίς φίλτρο», υπερτονίζοντας σε ένα κρεσέντο υποκρισίας ότι δεν έχει πρόβλημα που καταργήθηκαν τα φίλτρα από το Μέσο. Κάποιοι από αυτούς τους διαδικτυακούς υποκριτές μπορεί να μιλάνε και για μια χρήσιμη απόφαση, επιτακτική στην εποχή που η αλγοριθμική παραμόρφωση έχει σαρώσει την εικόνα που έχουμε για την εμφάνισή μας αφήνοντας ένα παραπλανητικό αποτύπωμα στους άλλους, αλλά κυρίως στον εαυτό μας.
Αλλωστε, ένας βασικός λόγος πίσω από την κατάργηση ήταν η ψυχική υγεία μας και οι έρευνες που διαπιστώνουν ότι έχει υποστεί ζημιά. Οι ειδικοί λένε ότι η διαγραφή φίλτρων που δημιουργούν αφύσικα πρότυπα ομορφιάς με αψεγάδιαστα πρόσωπα και έντονα χρωματισμένα μάτια, και η προώθηση καινοτόμων τεχνολογιών στη θέση τους, που θα περιστρέφονται γύρω από μια πιο υπεύθυνη φιλοσοφία, μπορεί να συμβάλουν στην προστασία της ψυχικής υγείας, ειδικά στους νέους. Η Meta, βέβαια, στην επίσημη ανακοίνωσή της, μιλάει για ιεράρχηση των προϊόντων της με σκοπό την καλύτερη εξυπηρέτηση των μελλοντικών αναγκών των καταναλωτών της.
Ισως πρόκειται για ένα θετικό βήμα, θα πει κανείς. Από την άλλη, δεν μπορείς να μη σκεφτείς πόσο δραστική θα είναι, τελικά, η κατάργηση αυτών των φίλτρων από ένα μέσο όταν υπάρχουν τόσες εναλλακτικές. Δεν είναι μόνο οι άπειρες εφαρμογές που σου δίνουν τη δυνατότητα ενός εξωπραγματικού ρετουσαρίσματος, είναι και τα υπόλοιπα κοινωνικά δίκτυα στα οποία τα φίλτρα παραμένουν. Το Tik Tok, που αυτή τη στιγμή είναι πρωταγωνιστής στον κόσμο κοινωνικής δικτύωσης, προσφέρει μια απίστευτη γκάμα επιλογών για να γίνεσαι ένας άλλος, όχι μόνο στις φωτογραφίες, αλλά και στα βίντεο.
Η ομορφιά κυριαρχεί σε αυτό το παιχνίδι εικονικού φτιασιδώματος που αγγίζει τα όρια της τρέλας. Κάποιοι χρήστες δεν έχουν εμφανιστεί ούτε μία φορά με το πραγματικό τους πρόσωπο στο διαδικτυακό σύμπαν δικτύωσης. Τους βλέπεις πάντα υπό την αλλοίωση ενός φίλτρου, που για αυτούς δεν είναι αλλοίωση φυσικά, είναι το ιδεατό τους καθρέφτισμα σε έναν κόσμο που τους επιτρέπει να το έχουν. Φαντάζεσαι ότι με όση αυτοπεποίθηση μιλούν στον άγνωστο κάτω από τη μάσκα τους και μπροστά στον φακό, με τόσο κόμπλεξ θα στέκονται χωρίς την κάλυψη της απέναντι στους ανθρώπους, στην πραγματική ζωή.
Μια θλιβερή ύπαρξη εθισμένη στο μαγικό ραβδάκι της τεχνολογίας, που με ένα κλικ σε κάνει σαν την Κιμ Καρντάσιαν ή σαν την Αντζελίνα Τζολί ή σαν εσένα σε μια καλύτερη εκδοχή σου, με φίλτρα που σου πλασάρει με τον τίτλο «φυσική ομορφιά», γελώντας υποχθόνια μαζί σου που παίζεις με τόση αφοσίωση το παιχνίδι της. Το ξέρεις ότι πρόκειται για ένα ψέμα, αλλά υποκύπτεις στη ναρκωτική επιθυμία μιας ευφορίας να σε δεις ομορφότερο, έστω και στην οθόνη μόνο.
Γιατί αυτό θέλεις, να σε δεις ομορφότερο. Η κυριαρχία των φίλτρων εκεί πατάει και σε κάνει δέσμιό της, τσιράκι των φαντασιώσεών σου για μια εικόνα που μόνο, ίσως, με πολλά νυστέρια και επεμβάσεις χειρουργικής ιατρικής μπορείς να αποκτήσεις και πάλι, όχι στον βαθμό που η τεχνολογία σού δίνει τη δυνατότητα. Για παράδειγμα, αν έχεις ακμή, μόνο ένα φίλτρο μπορεί να σου την αφαιρέσει επιτόπου και ολοκληρωτικά. Και μόνο ένα φίλτρο μπορεί να σε κάνει να μοιάζεις με εικοσάχρονο, ενώ είσαι πενήντα χρόνων και παραδομένος στη βαρύτητα.
Η κατάργηση των φίλτρων έρχεται σε μια στιγμή που η Meta βρίσκεται στο στόχαστρο και για κάποιες άλλες αλλαγές που παρουσιάζονται ως «προτεραιότητα στην ελευθερία του λόγου», αλλά στην ουσία θα επιτρέπουν στη ρητορική μίσους και στις ψευδείς ειδήσεις να κάνουν επέλαση στα δίκτυά της. Ενα σύστημα κοινοτικής εποπτείας που θα αντικαταστήσει το έλεγχο fact cheking, το οποίο ακολουθεί τις πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ.
Οταν, μετά τις αλλαγές αυτές, κάποιος μπορεί να αποκαλέσει ελεύθερα ψυχασθενή ένα άτομο ΛΟΑΤΚΙ+ και αντικείμενο του σπιτιού μια γυναίκα, ο περιορισμός στο ρετουσάρισμα της εικόνας του χρήστη, διαμέσου των φίλτρων, η οποία βαφτίζεται ως υπεύθυνη και ευεργετική για την ψυχική του υγεία, δεν μοιάζει κάπως με κακόγουστο αστείο;