Στο κείμενο του προηγούμενου Σαββάτου αναφέρθηκα στην «Πρωτοβουλία για τον χρυσό» που τέθηκε σε ψήφιση στο δημοψήφισμα της τελευταίας Κυριακής του Νοεμβρίου στην Ελβετία. Η αναφορά αυτή έγινε με σκοπό να δείξει πώς μπορεί να αποφασίζονται δημοκρατικά οι κατευθύνσεις της πολιτικής ακόμα και σε πιο τεχνικά ζητήματα, όπως είναι το ποσοστό των αποθεμάτων σε χρυσό που πρέπει να διατηρεί η Κεντρική Τράπεζα της χώρας. Ενδιαφέρον έχει όμως να δει κανείς και ποια άλλα θέματα τέθηκαν την ίδια αυτή μέρα προς ψήφιση, καθώς αυτά είναι ενδεικτικά του προβληματισμού που εμφανίζεται σε ένα τουλάχιστον μέρος του πληθυσμού σε μία προηγμένη χώρα.
Στο δημοψήφισμα λοιπόν της 30ής Νοεμβρίου οι Ελβετοί είπαν ένα καθαρό τριπλό «όχι» σε τρεις Πρωτοβουλίες διαφορετικής προέλευσης: Όχι στην υποχρεωτική τήρηση μεγαλύτερων αποθεμάτων χρυσού από την Ελβετική Κεντρική Τράπεζα, όχι στην αύξηση της φορολόγησης των ξένων πλουσίων (μέσω της άρσης κάποιων φορολογικών τους προνομίων) και όχι στην επιβολή μεγαλύτερων περιορισμών στη μετανάστευση.
Ενδιαφέρον έχει η προέλευση αυτών των προτάσεων, που, με βάση την ελβετική νομοθεσία, αρκεί να συγκεντρώσουν 100.000 υπογραφές για να τεθούν σε εθνική ψηφοφορία. Η Πρωτοβουλία για τον χρυσό προήλθε από μια ομάδα δεξιάς απόκλισης διχάζοντας το δεξιό Λαϊκό κόμμα SVP. Αντίθετα, η Πρωτοβουλία για αύξηση της φορολογίας των πλούσιων ξένων που ζουν στην Ελβετία προήλθε από μια μικρή αριστερή ομάδα (και είναι αυτή που απορρίφθηκε με το μικρότερο ποσοστό 59%, σε σχέση με την απόρριψη των άλλων δύο από τα τρία τέταρτα των ψηφοφόρων).
Η πιο σημαντική περίπτωση όμως (η οποία μεταξύ των άλλων έρχεται σε αντίθεση με τα στερεότυπα που έχουν δημιουργηθεί στη χώρα μας σχετικά με την πολιτική οικολογία) αφορά την Πρωτοβουλία Ecopop – από τα αρχικά των γαλλικών λέξεων για την Οικολογία και τον Πληθυσμό. Η υπερψήφιση της Πρωτοβουλίας αυτής θα σήμαινε την επιβολή ενός αυστηρού περιορισμού στη μετανάστευση προς τη χώρα, στο 0,2% του πληθυσμού, δηλαδή περίπου 16.000 μετανάστες ανά έτος (ποσό πολύ μικρότερο από αυτό που ψηφίσθηκε τον Φεβρουάριο του ίδιου έτους και δημιούργησε πολλά προβλήματα στις σχέσεις της Ελβετίας με την ΕΕ, καθώς έθεσε σε αμφισβήτηση έναν από τους βασικούς πυλώνες της ΕΕ δηλαδή την ελευθερία μετακίνησης των πολιτών στο εσωτερικό της), ενώ παράλληλα θα υποχρέωνε την Ελβετία να διαθέτει ένα μέρος της βοήθειάς της προς τις αναπτυσσόμενες χώρες (το 10%) για την ενίσχυση μέτρων ελέγχου της πληθυσμιακής αύξησης των χωρών αυτών, όπως με αντισυλληπτικά χάπια και προφυλακτικά! Η λογική ήταν πως με τον περιορισμό των γεννήσεων στις χώρες αυτές θα μειωνόταν η μεταναστευτική πίεση προς την Ευρώπη, άρα και προς την Ελβετία.
Οι προτάσεις αυτές είναι ενδεικτικές των δρόμων τις οποίες μπορεί να ακολουθήσει η πολιτική οικολογία. Πράγματι, η Ένωση Ecopop δημιουργήθηκε λίγο μετά από το περίφημο κείμενο της Λέσχης της Ρώμης (τέλος της δεκαετίας του ‘70) που έθεσε επί τάπητος τους κινδύνους από την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη και αύξηση της ενεργειακής κατανάλωσης. Σ’ αυτό το πλαίσιο ενώθηκαν αριστεροί οικολόγοι και δεξιοί πολέμιοι της μετανάστευσης, θέτοντας το ζήτημα της υποβάθμισης του περιβάλλοντος από τη συνεχή πληθυσμιακή αύξηση στην Ελβετία και την εξάπλωση των αστικών περιοχών εις βάρος της φύσης.
Απέναντι σ’ αυτές τις πρωτοβουλίες πήρε αντίθετη θέση η κυβέρνηση, εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου και μέλη πολλών κομμάτων, υποδεικνύοντας ότι, με τις επιλογές αυτές η Ελβετία έμπαινε σε τροχιά ρήξης με την ΕΕ, πράγμα ολέθριο για την ευημερία της, την οποία υποτίθεται ότι επιχειρούσαν οι πρωτοβουλίες αυτές να διαφυλάξουν, δείχνοντας ταυτόχρονα με σειρές αναλύσεων, ότι η Ελβετία είχε ανάγκη κι άλλους μετανάστες υψηλής ειδίκευσης, όπως π.χ. στην υγεία. Αντίστοιχα, τέθηκαν ο κίνδυνοι από τον περιορισμό της ελευθερίας κινήσεων της ελβετικής κεντρικής τράπεζας που θα επέφερε η υιοθέτηση της πρωτοβουλίας για τον χρυσό. Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος έδειξε ότι ο λαός μπορεί να ακούει και να σταθμίζει επιχειρήματα και να αντιλαμβάνεται τα προβλήματα που θα μπορούσε να επιφέρει η υιοθέτηση υπερβολικών δεσμεύσεων στο χώρο της οικονομικής, τραπεζικής και μεταναστευτικής πολιτικής.