Οι ειδήσεις, φτιαγμένες από γράμματα και λέξεις, κυλάνε πάνω στην κόκκινη λωρίδα, στη βάση της οθόνης. Ερχονται με κατεύθυνση προς τα αριστερά, από τη μία άκρη της επιφάνειας των πίξελς προς την άλλη. Και μετά χάνονται. Γράμμα προς γράμμα, όπως οι κόκκοι της άμμου στην κλεψύδρα.
Κάποιες από αυτές, επιστρέφουν μετά από λίγο, λες και έκαναν έναν κύκλο πίσω από την τηλεόραση. Άλλες, όμως, έπεσαν στη χωματερή μίας μνήμης που έχει γεμίσει εδώ και καιρό. Το επίκαιρο δεν έχει μνήμη. Δεν μπορεί να έχει μνήμη. Όταν αποκτά μνήμη, γίνεται παρελθόν. Και όμως ζούμε επάνω του. Πάνω σε κάτι που δεν έχει μνήμη και σβήνει με τη στιγμή που μόλις πέρασε. Το λατρεύουμε. Το αποθεώνουμε. Του εκχωρούμε το δικαίωμα να διαπραγματεύεται το νόημα της ζωής. «Ζήσε το σήμερα». «Μέρα με τη μέρα». «Απόλαυσε τη στιγμή». «Άδραξε τη μέρα».
Προσωπικά δεν το βρίσκω κακό. Από τη στιγμή που μετράμε τη ζωή μας με αναπνοές, είναι θεμιτό. Και αφού οι παλμοί της καρδιάς αντιστοιχούν στους κτύπους του ρολογιού, δικαιολογημένα προβάλουμε τη ζωή πάνω στη στιγμή. Το παρελθόν έφυγε και το μέλλον δεν ξέρουμε αν θα έρθει. Είμαστε πλάσματα του επίκαιρου. Κάθε μέρα γεννιόμαστε καινούργιοι από το ζευγάρωμα του παρελθόντος με τις αναμνήσεις μας.
Ωστόσο διαβάζοντας το «Μανιφέστο κατά του Επίκαιρου» που έγραψε ο Λευτέρης Κουσούλης, οι πεποιθήσεις μου ποτίστηκαν με αμφιβολία. Ο Κουσούλης, που λέτε, είναι μία ιδιαίτερη περίπτωση ανθρώπου. Και από τότε που εγκατέλειψε τον κόσμο της Επικοινωνίας, απελευθερώθηκε ως διεισδυτικός σημειολόγος, ως δημοσιολόγος που φιλοσοφεί πολιτικά, έχοντας το χάρισμα ενός λόγου που χρησιμοποιεί ποιητικές φόρμες για να περιγράψει την πολιτική και κοινωνική μηχανική.
Το «μανιφέστο», λοιπόν, είναι ένα μικρό βιβλιαράκι, σχεδόν φυλλάδιο, που φτιάχτηκε από πέντε κείμενα κατά του Επίκαιρου, τα οποία δημοσιεύθηκαν στην Athens Voice.
Γράφει ο Κουσούλης: «Μια φιλοσοφία επικαιρισμού έχει εγκατασταθεί. Κάτι σαν ιδεολογία του επίκαιρου. Με το επίκαιρο αρχίζουν όλα, με το επίκαιρο τελειώνουν όλα. Είναι σαν να κλείνει το επίκαιρο εντός του το άπειρο του χρόνου».
Φταίει, κατά τον συγγραφέα, η δημοσιογραφική λειτουργία που μας λέει ότι ο κόσμος γεννιέται και πεθαίνει μέσα στο 24ωρο: «Κάθε στιγμή αναγγέλλεται η συντέλεια του κόσμου. Η διάσταση της διάρκειας έχει χαθεί, ο μακρύς χρόνος μοιάζει με επινόηση, η ιδέα ότι υπάρχει αύριο που κυοφορεί τον δικό του κόσμο, διαγράφεται. Όλα εδώ και τώρα».
Δεν έχει άδικο. Αλλά δεν έχει και όλο το δίκαιο. Ο συλλογισμός δικαιώνεται από τη διαχείριση του παρελθόντος. Ξεχνάμε πιο εύκολα, αυτό που σήμερα μας συγκλονίζει, αύριο θα χάσει την ένταση και την οσμή του, συχνά δε περιέρχεται στη σφαίρα του γελοίου. «Όταν το υπερφίαλο ολοκληρώσει ήδη την θριαμβευτική του παρέλαση, ζητάει τόπο οριστικής εγκατάστασης. Εκεί, αναποτελεσματικό πια, εξαντλημένο από την ένταση του τίποτε, ηττημένο, παραχωρεί οριστικά τη θέση του στο γελοίο» γράφει ο Κουσούλης. Ορθόν. Αλλά συχνά αυτή η διαπίστωση αφορά ολόκληρο το παρελθόν μας, όταν δείχνει άσκοπο, άγαρμπο, κακότεχνο, ενίοτε και γελοίο. Και ναι, ο κόσμος πεθαίνει κάθε μέρα. Και ξαναγεννιέται από τις στάχτες του. Είναι ο αέναος κύκλος της ζωής. Σκοπός του Επίκαιρου είναι να επιβεβαιώνει αυτήν την αρχή.
Ο Κουσούλης κάνει μία ενδιαφέρουσα παρατήρηση για τα δελτία ειδήσεων: «Κάθε δελτίο ειδήσεων είναι η θραύση της συνοχής. Είναι η άρνηση της ενότητας του κόσμου. Είναι η αδυναμία ανάδειξής του, μέσα από το μικρό η μεγάλο συμβάν, ως οντότητα μακράς διάρκειας. Ως διάσταση που νοείται μόνο στον μακρύ χρόνο. Ως κίνηση, ως διαδρομή και ως δοκιμασία». Σωστό και αυτό. Έτσι είναι. Όμως η κατάτμηση είναι, τελικά, ο μόνος τρόπος για να αντιληφθούμε την πραγματικότητα. Δεν έχουμε τα αισθητήρια όργανα, το εύρος της ματιάς, για να αντιληφθούμε τον κόσμο στην ολότητά του. Παρακολουθούμε treiler μίας ταινίας για την οποία δεν υπάρχει διαθέσιμη αίθουσα.
Με το «Μανιφέστο κατά του Επίκαιρου» ο Κουσούλης μας ζητεί να ρίξουμε μία προσωπική, εσωτερική ματιά στο μέλλον. «Βλέποντας να θαμπώνει η φωταγωγημένη εποχή του παρόντος, το μέλλον παρέχει όλη την ελευθερία περιγραφής του στη φαντασία. Και αρχίζει η ολοκληρωτική σύλληψη του κόσμου».
Όμορφη παρότρυνση. Το μέλλον. Αλλά τι είναι το μέλλον εκτός από τον ανθό της σποράς του επίκαιρου;
*Το «Μανιφέστο κατά του Επίκαιρου» κυκλοφορεί από τις «Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις»