Το ελληνικό παρελθόν μονοπωλεί το παρόν. Τουλάχιστον το 2023 το μονοπώλησε εντελώς. Ο 20ός αιώνας πρωτοστάτησε σε αυτό το μοτίβο μυθοπλασίας εποχής. Οι περισσότερες σειρές της ελληνικής τηλεόρασης μας γύρισαν στις δεκαετίες του 1950 και 1960, κάποιες μας πήγαν λίγο πιο πίσω ή λίγο πιο μπροστά, αλλά η πυξίδα έλεγε σταθερά στον τηλεθεατή: κοιτάξτε τα περασμένα.
Η «Μάγισσα», στον ΑΝΤ1, μας κάλεσε να δούμε ακόμα πιο πίσω, στα χρόνια λίγο πριν από την Επανάσταση του 1821. Ηταν η πρώτη φορά που μια τηλεοπτική σειρά έθεσε ως χωροχρόνο της την προεπαναστατική χώρα, επιχειρώντας να δείξει την ηθογραφία της εποχής μέσα από ένα σκηνικό που στην αρχή όλοι παρομοίαζαν με το «Game of Thrones».
Η ηθογραφία μιας άλλης Ελλάδας μπήκε στα σαλόνια μας μέσω της μικρής οθόνης, που φέτος, περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά, θύμιζε μάθημα Ιστορίας. Μάθαμε τι ήταν οι ψυχοκόρες στην ομώνυμη σειρά του ΑΝΤ1, είδαμε στο «Προξενιό της Ιουλίας» (Alpha) γάμους από συνοικέσιο, παρακολουθήσαμε στο «Ναυάγιο» (Mega) τη στενόχωρη ιστορία του «Φοίνικα», ήρθαν μπροστά μας οι χίπηδες στα Μάταλα της δεκαετίας του 1970, στην «Παραλία» (ΕΡΤ). Η ρετρομανία μεταφράστηκε και σε καθημερινές σαπουνόπερες εποχής, όπως ο «Ερωτας φυγάς» (Open Beyond) και «Ο Παράδεισος των κυριών» (Alpha).
Βέβαια, οι περισσότερες σειρές εποχής, αν και επιχείρησαν να αποκρυπτογραφήσουν την ηθογραφία της παρελθοντικής Ελλάδας, την έφεραν μπροστά στον τηλεθεατή περισσότερο με έναν επιφανειακό τρόπο. Στηρίχτηκαν σε κοινοτοπίες και σε αναμνήσεις στερεοτύπων και σκιαγράφησαν τις κοινωνίες τού τότε, χωρίς όμως να καταφέρουν να εμβαθύνουν ιδιαίτερα στην καρδιά τους.
Η μανία για σειρές εποχής σκόνταφτε πάντα σε ένα μειονέκτημα. Το μικρό μπάτζετ. Μικρότερο από όσο χρειάζεται μια παραγωγή εποχής για να αποτυπώσει τις ατμόσφαιρες και τις δονήσεις. Εβλεπες από πίσω την προσπάθεια των ανθρώπων, αλλά δεν έβλεπες το αποτέλεσμα που προσδοκούσες, εκείνο που σου υπόσχονταν ότι θα δεις.
Οι «Πανθέοι» (ΣΚΑΪ) ήταν μάλλον το μεγάλο φιάσκο της χρονιάς. Μια παραγωγή πολυδιαφημισμένη ως το κορυφαίο θέαμα της σεζόν, η οποία ήθελε να αναβιώσει τη θρυλική σειρά του 1977, κατέληξε να κερδίσει το Χρυσό Βατόμουρο. Η σκηνοθεσία, είπαν οι πιο έμπειροι, ήταν το βασικό στοιχείο που την κατακρήμνισε στον γκρεμό της αδιαφορίας – το οποίο μεταφράζεται σε χαμηλά νούμερα στον πίνακα μετρήσεων τηλεθέασης. Πραγματικά κρίμα, γιατί το καστ των ηθοποιών ήταν αξιόλογο.
Την περιστροφή της τηλεόρασης γύρω από το παρελθόν έσπασε το «Milky Way» (Mega), μια σύγχρονη σειρά του Βασίλη Κεκάτου, που έβαλε στο πλάνο την ελληνική επαρχία και τις αγκυλώσεις της, μέσα από τις ιστορίες νέων ανθρώπων. Καλογυρισμένο, με δομημένο σενάριο και ξεκάθαρη τοποθέτηση, και με την ιδιαίτερη ματιά του Κεκάτου, ήταν η τηλεοπτική σειρά που ξεχώρισε και που θα μπορούσες άνετα να την παρακολουθήσεις και σε μια πλατφόρμα.
Εξίσου καλή ήταν η ψυχολογική σειρά μυστηρίου, σε σενάριο του Γιάννη Σκαραγκά, «Κάνε ότι κοιμάσαι», στην ΕΡΤ, η οποία τα τελευταία χρόνια επενδύει δυνατά στη μυθοπλασία. Για κάποιους αυτή είναι η καλύτερη σεζόν της. Μάλιστα, κέρδισε το βραβείο καλύτερης τηλεοπτικής σειράς στον 18ο Διεθνή Διαγωνισμό Drama Awards στη Σεούλ, ενώ είχε και ρεκόρ επισκέψεων στο ERTflix.
Εκείνο που μας έλειψε, και λείπει γενικώς τα τελευταία χρόνια, είναι η κωμωδία. Οι κωμικές σειρές μετρούνται πλέον στα δάχτυλα και μοιάζει να μην μπορούν να κρατηθούν για πολύ. Ο «Τρίτος όροφος» (ΕΡΤ), με ένα πολύ δυνατό δίδυμο στο καστ, τον Αντώνη Καφετζόπουλο και τη Λυδία Κονιόρδου, έδωσε μια απολαυστική συνύπαρξη δυο συνταξιούχων σε μια πολυκατοικία μέσα από 15λεπτα επεισόδια.
Ωστόσο, καμία κωμική σειρά δεν κέρδισε φέτος τον τηλεθεατή. Στην τριάδα των επιλογών του, από πλευράς τηλεθέασης τουλάχιστον, βρέθηκαν η «Γη της Ελιάς» (Mega), ο «Σασμός» (Alpha) και η «Μάγισσα» (AΝΤ1). Εξίσου καλά νούμερα έκαναν σταθερά και ο «Ερωτας φυγάς» (Open Beyond), ο «Παράδεισος των κυριών» (Alpha) και το «Ναυάγιο» ((Mega).
Φαίνεται ότι ο έλληνας τηλεθεατής αρέσκεται να βλέπει ιστορίες γύρω από το παρελθόν. Δεν είναι παράλογο, μιας και ο μέσος όρος ηλικίας που έχει το κοινό της τηλεόρασης δικαιολογεί αυτή τη ροπή σε μια Ελλάδα που δεν υπάρχει πια, αλλά μεταφέρεται μέσω της μικρής οθόνης κάπως πιο ωραιοποιημένη, απαλλαγμένη από τα άπλυτά της και φωτισμένη με τον προβολέα της νοσταλγίας.