Είναι πολλοί αυτοί που εκτιμούν ότι οι πρόσφατες εξελίξεις στην υπόθεση της Novartis ξεφτίζουν, θαμπώνουν έστω, τον θεσμό της Δικαιοσύνης, διασύρουν τους εισαγγελείς που εμπλέκονται, κάνουν δικαστικές ενέργειες να μοιάζουν με πολιτικά τερτίπια. Η δημοσιοποίηση της αναφοράς του Ιωάννη Αγγελή, αντεισαγγελέα του Αρείου Πάγου, με πρωταγωνιστή τον «Ρασπούτιν» της εγχώριας πολιτικής σκηνής, τον κοσμοκαλόγερο της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ με την ακόλαστη δραστηριότητα στα της Θέμιδος, δίνουν την αίσθηση σε ακόμη περισσότερους ότι ο διασυρμός δεν περιορίζεται εντός συνόρων.
Σε μια περίοδο κατά την οποία το έγκλημα έχει αλλάξει modus operandi και σαφώς εκσυγχρονίζεται (ιδίως το οικονομικό παρουσιάζει πρωτόγνωρα ευφυείς εκφάνσεις), σε μια χρονική στιγμή, κατά την οποία σοβαρές υποθέσεις διαφθοράς έχουν πλέον διασυνοριακό χαρακτήρα, και για τη διερεύνησή τους απαιτείται συσπείρωση πλείστων όσων εθνικών δικαστικών αρχών, η τροπή που έχει λάβει η υπόθεση Novartis δεν εκθέτει απλώς, ξεδοντιάζει διεθνώς την ελληνική Δικαιοσύνη.
Οι Αμερικανοί παρακολουθούν ήδη άναυδοι – όπως μαρτυρούν, ευσχήμως, πηγές στο Protagon – το «πανηγύρι». Είναι καιρός τώρα (κατά την πιο σοβαρή εκδοχή, μετά τη συνάντηση των Ελλήνων εισαγγελέων με εκπροσώπους της Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, στη Βιέννη), που έχουν διακόψει τη συνεργασία με τις ελληνικές αρχές. Μιας συνεργασίας, στο πλαίσιο της οποίας, το FBI αποφάσισε να εγκαταστήσει κλιμάκιο στην Αθήνα… Η επικοινωνία με την Εισαγγελία Διαφθοράς είναι πλέον τυπική, ορμώμενη περισσότερο από την τήρηση μιας «διπλωματικής» σχέσης ανάμεσα στις δυο πλευρές, παρά από την επιθυμία συνεργασίας με στόχο την παραγωγή αποτελεσμάτων. Βεβαίως, οι Αμερικανοί ήταν υποψιασμένοι, από την εποχή ακόμη που ο Πολάκης έβγαζε ανακοινώσεις για την ταυτότητα των προστατευομένων μαρτύρων, και η δικογραφία διαβιβαζόταν αμελλητί στη Βουλή, έχοντας σκοντάψει σε ονόματα πρώην υπουργών και Πρωθυπουργών · παράμετρος «αστεία» για το δικό τους νομικό σύστημα, αφού εκτός όλων των άλλων ήταν σίγουρο ότι θα δυναμίτιζε και τη μυστικότητα της έρευνας.
Δυσφορούσαν από τότε. Αλλά ποιος περίμενε έρευνες για τις διαρροές και πόλεμο γιατί ο Αγγελής έφτιαξε «στικάκι» με δικογραφίες;
Γεγονός πάντως είναι ότι επέλεξαν να διαχωρίσουν τη θέση τους, εστιάζοντας στη δική τους έρευνα που σύντομα – σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πηγές – θα αποδώσει καρπούς.
Και να ‘ταν μόνο οι Αμερικανοί… Λειτουργοί που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο συμμετέχουν σε συναντήσεις διεθνούς χαρακτήρα, όπως αυτές υπό την αιγίδα της Eurojust, που αιτώνται δικαστικές συνδρομές αναζητώντας λογαριασμούς και στοιχεία, και έρχονται σε επαφή με τον κόσμο της Δικαιοσύνης εκτός συνόρων, εκτιμούν ότι η ζημιά που τους γίνεται εξ αντανακλάσεως είναι μεγάλη.
Όταν σε μια εμβληματική υπόθεση, όπως αυτή της Novartis, γίνεται λόγος για «fast track διώξεις», «επιλεκτική» έρευνα, και επαγγελματική «ανεπάρκεια» των βασικών προσώπων της ποινικής προδικασίας, όταν λειτουργοί εμφανίζονται να διατηρούν ύποπτους διαύλους επικοινωνίας με την εκτελεστική εξουσία, σε γνώση, πλην όμως απραξία, της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, και με συμμετοχή-έκπληξη του υπουργείου Δικαιοσύνης, επιτρέπονται εικασίες και σενάρια, τα χειρότερα ίσως, για το τι συμβαίνει σε άλλες δικογραφίες, λιγότερο προβεβλημένες. Κοινώς, δικαστές και εισαγγελείς έχουν να παλέψουν άνισα σε διεθνείς, απαιτητικές συναντήσεις, υψηλού κύρους (στις οποίες μάλιστα διαβαθμίζονται οι έρευνες, ευθέως αναλόγως προς τη βαρύτητα τους), με την καχυποψία των «άλλων». Εμφανίζονται κάθε άλλο παρά θωρακισμένοι, εκπρόσωποι μιας χώρας που σε πολλές περιπτώσεις αδυνατεί να επιδείξει την απαιτούμενη θεσμική σοβαρότητα.
Πόσο θεσμικά σοβαρή μπορεί να νοείται μια χώρα που αξιοποιεί ως προστατευόμενους μάρτυρες, πρόσωπα που δε θα ‘πρεπε καν να είναι μάρτυρες, με έωλες καταθέσεις, χωρίς ατράνταχτα στοιχεία που να δένουν την υπόθεση; Μην απορείτε γιατί εδώ τους αποκαλούν κουκουλοφόρους, ενώ στην υπόλοιπη Ευρωπαϊκή Ένωση ισχυροποιείται (ναι, μόλις πριν από δυο μήνες) το καθεστώς προστασίας τους. Ενόσω ψηφιζόταν η ενίσχυσή του, «εντός» ήταν σε πλήρη εξέλιξη η καταρράκωση του θεσμού με τον έναν μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος να μηνύει τους υπόλοιπους, βγάζοντας στη φόρα διευθύνσεις και ονόματα…
Και προπαντός μην ενοχληθείτε, αν κάποιο ξένο δημοσίευμα μας σούρει τα σχολιανά της Θέμιδος, ή κάποια έρευνα με βούλα ευρωπαϊκή τη «φωτογραφίσει» να κολυμπάει σε βαλτόνερα. Θα είναι αλήθεια – για τα απόνερα της Novartis, πρόκειται. Το πόσο μακροπρόθεσμη και ανεξίτηλη θα είναι η ζημιά, εξαρτάται αποκλειστικά από τους ίδιους τους δικαστές και εισαγγελείς – η Δικαιοσύνη δε μπορεί να πυροβολεί τα πόδια της.
Οι λειτουργοί έχουν στο εξής μια και μοναδική ευκαιρία, αν θέλουν να βγάλουν την προσωρινή ετικέτα της παράγκας ποδοσφαίρου από έναν θεσμό – καταφύγιο για τους πολίτες. Να κλείσουν τις πόρτες σε επίδοξους Ρασπούτιν. Τόσο ερμητικά ώστε ο όποιος – αν ήθελε υπάρξει – σκοτεινός υπουργός να μη διανοηθεί καν να τις χτυπήσει. Αν κάνουν το λάθος να μην το πράξουν, να ολιγωρήσουν ή να αδιαφορήσουν, η έκβαση είναι προδιαγεγραμμένη: ο μεθεπόμενος Ρασπούτιν, απλώς δε θα τους χρειάζεται.