Η Χειμάρρα είναι η μοναδική πόλη της Ευρώπης που, έναν χρόνο και δύο μήνες μετά τις αυτοδιοικητικές εκλογές, δεν έχει εκλεγμένο δήμαρχο. Ή καλύτερα: έχει δήμαρχο, τον Φρέντι Μπελέρη, στον οποίο όμως δεν επετράπη να αναλάβει τα νόμιμα καθήκοντά του. Καθώς δε καταδικάστηκε και σε δεύτερο βαθμό, με την κατηγορία εξαγοράς ψήφων, τελικά εξέπεσε του αξιώματός του, χάνοντας παραλλήλως τα πολιτικά δικαιώματά του.
Την ερχόμενη Κυριακή 4 Αυγούστου πέφτει η αυλαία του εκλογικού δράματος στην όμορφη παραλιακή πόλη της Αλβανίας. Κρίνεται, όμως, και το μέλλον της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας στην περιοχή. Πιθανή επικράτηση του Εντι Ράμα, διά του εκλεκτού του υποψηφίου δημάρχου Βαγγέλη Τάβου, θα επιβεβαιώσει ότι η καταπιεστική κυριαρχία του αλβανικού καθεστώτος αναπαράγεται από τις ίδιες τις σάρκες της. Αντίπαλος του Τάβου είναι ο Πέτρος Γκιγκουρίας, ο οποίος αφότου επέστρεψε από τις Ηνωμένες Πολιτείες όπου ζούσε τα τελευταία χρόνια, πήρε το χρίσμα του μειονοτικού κόμματος της «Ομόνοιας».
«Οι εκλογές αυτές διεξάγονται επειδή ο Έντι Ράμα δεν μπόρεσε ποτέ να αποδεχθεί το αποτέλεσμα της περυσινής αναμέτρησης», λέει στο protagon μέσα από τις φυλακές του Φιέρι ο Φρέντι Μπελέρης, λίγες ώρες πριν από τις κομβικές εκλογές. Και καλεί τους Χειμαρριώτες να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων: «Είμαι βέβαιος ότι οι συμπολίτες μου θα δείξουν το σθένος που χρειάζεται για να προστατεύουν τα συμφέροντά τους, το μέλλον του τόπου μας και του Ελληνισμού της Αλβανίας».
«Πλέον, αν βγει ο Τάβος, φοβόμαστε ότι θα έχουμε άμεσο πρόβλημα με τους τίτλους ιδιοκτησίας μας. Δεκατρία χρόνια είναι αυτοί στην εξουσία, ο χρόνος τελειώνει», μας λένε κάτοικοι της Χειμάρρας, αναδεικνύοντας το περιουσιακό ως το υπ’ αριθμόν ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν. Πράγματι, η εμμονική προσπάθεια του Εντι Ράμα να απαλλοτριώσει μέρος των ελληνικών περιουσιών ώστε να προχωρήσει το σχέδιο ανάπλασης της πόλης, αποτέλεσε τη βασική αιτία τριβής και τελικά ρήξης μεταξύ του Αλβανού πρωθυπουργού και του Φρέντι Μπελέρη.
Ουδέποτε πέρασε από το μυαλό του Ράμα το ενδεχόμενο να χάσει τον έλεγχο της Χειμάρρας. Απλώς, τον Μάιο του 2023, υποτίμησε τη δυναμική της υποψηφιότητας Μπελέρη. Τελικά έχασε τις εκλογές και αναγκάστηκε να μετέλθει τις γνωστές, παρακρατικές μεθόδους, ώστε ο εκλεγμένος δήμαρχος να παραμείνει, πάση θυσία, έγκλειστος. Ευρωβουλευτής πλέον, ο Μπελέρης μιλά για «δικαστικές μεθοδεύσεις που δεν αρμόζουν σε μια χώρα που θέλει να γίνει μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας». Διαβεβαιώνει δε ότι θα προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων».
Την Κυριακή τα πράγματα θα είναι διαφορετικά — τίποτα δεν θα θυμίζει τις προηγούμενες κάλπες. Εδώ και πολλές εβδομάδες –και καθώς η Αλβανία βρίσκεται εν μέσω μιας άτυπης, μακράς προεκλογικής περιόδου– ο Αλβανός πρωθυπουργός έχει επικεντρωθεί στη Χειμάρρα, σχεδιάζοντας κάθε λεπτομέρεια προκειμένου να μη βρεθεί ξανά προ εκπλήξεως. «Ο Εντι Ράμα και ο κρατικός μηχανισμός κάνουν τα πάντα για να μην εκλεγεί ο Πέτρος Γκικουρίας. Το πραξικόπημα σε βάρος μου έδειξε ότι δεν έχει ηθικές ή πολιτικές αναστολές», επισημαίνει ο Μπελέρης.
Οπως λέει στο Protagon έμπειρο πολιτικό στέλεχος που γνωρίζει άριστα τόσο τις ελληνοαλβανικές σχέσεις, όσο και ειδικότερα τα τεκταινόμενα πέριξ της Χειμάρρας και της μειονότητας, «το παιχνίδι έχει γίνει πάρα πολύ σκληρό. Εχει κατέβει όλος ο κρατικός μηχανισμός στην περιοχή, γίνονται ακόμα και στοχευμένοι φορολογικοί έλεγχοι». Ο Μπελέρης, πάντως, υπενθυμίζει ότι οι Χειμαρριώτες ουδέποτε έκαναν πίσω στους εκβιασμούς του Ράμα: «Δεν τον φοβηθήκαμε ποτέ και φυσικά δεν θα τον φοβηθούμε ούτε τώρα. Γι’ αυτό και ζητώ από κάθε Χειμαρριώτη, όπου και αν βρίσκεται, να κάνει το καθήκον του απέναντι στον τόπο μας και να πάει να ψηφίσει. Να στείλει ένα ακόμα μήνυμα δημοκρατίας και περηφάνιας και να αποκαταστήσουμε μια ιστορική αδικία».
Μόνο τις τελευταίες ημέρες δύο περιστατικά αποτυπώνουν τους όρους λειτουργίας του αλβανικού κράτους, όχι μόνο σε σχέση με τις επερχόμενες εκλογές, αλλά και γενικότερα. Στις 29 Ιουλίου συνελήφθη από το Ειδικό Δικαστήριο κατά της Διαφθοράς –το SPAK που δίκασε και τον Μπελέρη– ο προϊστάμενος της Εισαγγελίας Αυλώνα Αουερέλ Ζάρκα, ο οποίος πρωταγωνίστησε στη δίωξη κατά του εκλεγμένου δημάρχου Χειμάρρας. Ο Ζάρκα κατηγορείται, πλέον, ο ίδιος για… διαφθορά. Παραλλήλως, σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές της μειονότητας, από πέρσι τον Μάιο έως και πρότινος στους εκλογικούς καταλόγους της Χειμάρρας έχουν εγγραφεί 310 νέοι ψηφοφόροι. Το γεγονός ότι με βάση τις αρχές του κράτους δικαίου οι επαναληπτικές εκλογές διεξάγονται με τους ίδιους εκλογικούς καταλόγους δεν φαίνεται να βαραίνει ιδιαιτέρως στην Αλβανία.
Παρά τα αντικειμενικά στοιχεία, στην πλευρά της μειονότητας, αλλά και στο στενό περιβάλλον του Μπελέρη υπάρχει αισιοδοξία. «Πολλά θα κριθούν από τη συμμετοχή», μας τονίζουν, επισημαίνοντας ότι κάθε Αύγουστο βρίσκονται στη Χειμάρρα περισσότεροι ομογενείς από ότι την άνοιξη. Ο Μπελέρης, δε, αναδεικνύει τον Γκικουρία ως έναν άνθρωπο που άφησε τις δουλειές και την οικογένειά του στις Ηνωμένες Πολιτείες ακριβώς επειδή αγαπά τη Χειμάρρα και θέλει να προσφέρει στη μειονότητα. «Ο Πέτρος θα διεκδικήσει για όλους τους κατοίκους της περιοχής, θα διασφαλίσει τα συμφέροντα όλων των πολιτών που βλέπουν τις περιουσίες τους να καταπατώνται και θα εφαρμόσει το πρόγραμμά μας για την ανάπτυξη της Χειμάρρας και των χωριών της», μας λέει χαρακτηριστικά.
- Ρωτήσαμε τον Πέτρο Γκικουρία, ο οποίος θα συνεχίσει να περιοδεύει στην περιοχή μέχρι και λίγες ώρες πριν από το άνοιγμα της κάλπης, γιατί αποφάσισε να εμπλακεί σε μια δύσκολη αναμέτρηση, που πλέον μοιάζει περισσότερο με σκληρή, εθνική εκλογή, έμπλεη με στοιχεία βαλκανικού εθνικισμού παλαιάς κοπής. «Διότι παρακολουθώ όλα αυτά τα χρόνια τι γίνεται, αλλά και τι δεν γίνεται στον τόπο όπου γεννήθηκα», μας απαντά. «Παρακολούθησα την προσπάθεια του Φρέντι Μπελέρη και των συνεργατών του όλα αυτά τα χρόνια να υπερασπιστούν τις πατρογονικές μας περιουσίες» λέει και προσθέτει: «Οι αντίπαλοί μας κάνουν παράνομες μεταδημοτεύσεις-εξπρές και δίνουν μάχη για να βγάλουν τα ελληνικά από τη Χειμάρρα και για να πάρουν τις πατρογονικές περιουσίες των Χειμαρριωτών για να τις δώσουν σε επενδυτές από άλλες περιοχές. Για μας η αναμέτρηση είναι πρωτίστως αυτοδιοικητική γιατί αγαπάμε τον τόπο μας».
Ο κ. Γκικουρίας δεν παραλείπει να καταγγείλει τον αντίπαλό του ως εκπρόσωπο του διεφθαρμένου συστήματος που θα επιχειρήσει να κρατήσει τον δήμο δέσμιο στα πεπραγμένα των τελευταίων 13 ετών. «Γι’ αυτό άλλωστε επελέγη από τον κ. Ράμα», εκτιμά και επισημαίνει ότι μετά τη διεθνοποίηση του ζητήματος από τον Μπελέρη, «ήρθε η ώρα να το πάρει απόφαση ο αλβανός πρωθυπουργός και να πάψει να λειτουργεί όπως λειτουργούσε και να συνεργαστεί για το καλό του τόπου». Οσο δε για το μείζον, δηλαδή τους τίτλους ιδιοκτησίας, ο Πέτρος Γκικουρίας είναι ξεκάθαρος: «Θα δώσουμε τίτλους ιδιοκτησίας σε όσους δικαιούνται και μαζί με τους πολίτες θα διεκδικήσουμε όσα δικαιούται ο Δήμος και μέχρι σήμερα μας στερούσαν. Και στο ιδιοκτησιακό και τις υποδομές. Ολα περνούν από την κάλπη της 4ης Αυγούστου».
Στην Αθήνα θα παρακολουθήσουν με ενδιαφέρον τα αποτελέσματα της 4ης Αυγούστου. Εχοντας απολέσει διπλωματικό κεφάλαιο, αλλά και έχοντας ακολουθήσει τον Εντι Ράμα στις αλλεπάλληλες παλινωδίες του, άνευ απτού αποτελέσματος, το υπουργείο Εξωτερικών καλείται μέχρι σήμερα να διαχειριστεί μια κατά γενική ομολογία δύσκολη υπόθεση, υποκείμενο μάλιστα ανά τακτά χρονικά διαστήματα στην πίεση σχεδόν όλων των συμμαχικών δυνάμεων, οι οποίες ουδέποτε εκτίμησαν τη βαρύτητα του ζητήματος,
Ο Γιώργος Γεραπετρίτης ανέδειξε το γεγονός ότι αμφότεροι οι υποψήφιοι δήμαρχοι είναι ελληνικής καταγωγής, ενώ διαμήνυσε πολλάκις ότι η κυβέρνηση απαιτεί «ελεύθερες και δίκαιες εκλογές». Κάτι που, όπως αποδεικνύεται από τα στοιχεία του ρεπορτάζ, ήδη διακυβεύεται. Δεν είναι νέο, αλλά εν μέσω του ευρύτερου περιβάλλοντος αστάθειας και της ανάγκης για ειρήνη και ευημερία στα Δυτικά Βαλκάνια, η ελληνική διπλωματία θα επιθυμούσε διακαώς μια ταχεία αποκλιμάκωση της έντασης στις ελληνο-αλβανικές σχέσεις. Ανεξαρτήτως, όμως, της έκβασης που θα λάβει η τελευταία μάχη της Χειμάρρας, η μπάλα θα είναι και πάλι στην πλευρά του κ. Ράμα. Οπως συνέβαινε, άλλωστε, από την αρχή αυτής της κρίσης. Αν ο αλβανός πρωθυπουργός επιμείνει στις συνήθεις πρακτικές του, τότε τα περιθώρια της Ελλάδας θα στενέψουν ακόμα περισσότερο.