Ενα βασικό στοιχείο των κοινών ευρωπαϊκών αξιών είναι ο σεβασμός στην πίστη των άλλων. Είναι ένα ερώτημα κατά πόσον αυτός ο σεβασμός είναι αυτονόητος σήμερα στη χώρα μας, ανεξάρτητα από τη στάση μας στο Μεταναστευτικό-Προσφυγικό ή οποιοδήποτε άλλο πρόβλημα. Το επισημαίνουμε κάθε Μεγάλη Παρασκευή όταν οργανώνονται τα λεγόμενα «δείπνα κρεατοφαγίας», με μια προκλητική περιφρόνηση του θρησκευτικού συναισθήματος εκατομμυρίων ελλήνων ορθοδόξων χριστιανών. Οφείλουμε να το επισημάνουμε και τώρα, με το κάλεσμα για κατανάλωση χοιρινού και αλκοόλ έξω από τη δομή μεταναστών και προσφύγων σε ένα πρώην στρατόπεδο στα Διαβατά. Με τον επιπλέον επιβαρυντικό παράγοντα ότι στην προκείμενη περίπτωση δεν βάλλεται μια ισχυρή κοινωνική πλειοψηφία, όπως η δική μας, αλλά άνθρωποι ταλαιπωρημένοι και ξεριζωμένοι.
Πώς μπορεί εν τέλει κανείς να αντιδράσει σε μια τέτοια ακραία περιφρόνηση των πραγμάτων που είναι ιερά για μια ομάδα ανθρώπων; Αρκεί ίσως η μελέτη όσων οι ίδιοι οι προσβάλλοντες θεωρούν ότι πρεσβεύουν. Στο επίπεδο αυτό, είναι τουλάχιστον οξύμωρο ότι η ομάδα που απευθύνει το κάλεσμα για την εν λόγω συγκέντρωση χρησιμοποιεί το όνομα «Ενωμένοι Μακεδόνες»: πώς είναι δυνατόν να διαπράττονται πράξεις μισαλλοδοξίας στο όνομα του πιο ανεκτικού και αφομοιωτικού πολιτιστικά υποκειμένου της παγκόσμιας Iστορίας; Χρήση του ονόματος των Μακεδόνων σε ένα τέτοιο περιβάλλον προκλητικής έλλειψης ανεκτικότητας δεν μπορεί παρά να αποτελεί σφετερισμό ή να συνυποδηλώνει πλήρη άγνοια της Ιστορίας μας.
Κοντολογίς, δεν θα μπορούσα να βρω μια πιο ολόπλευρη προσβολή αυτού που ονομάζουμε «ελληνικότητα» από αυτό που συμβαίνει στα Διαβατά: η ψυχική αντίδραση προς τη σαδιστική επιβολή του δυνατού πάνω στον αδύναμο, χωρίς κανένα σεβασμό προς την πίστη του, αποτέλεσε την πνευματική βάση του απελευθερωτικού μας αγώνα και της πορείας μας στους νεότερους χρόνους. Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στη σύλληψη του εθνικού μας ποιητή στους «Ελεύθερους Πολιορκημένους». Εκεί αντιπαραθέτει τους πεινασμένους και περιορισμένους χωρικά εντός των τειχών Μεσολογγίτες προς την «περιπαίχτρα σάλπιγγα» του «χορτάτου», «δυνατού κι όλο ψυχές γιομάτου» στήθους των πολιορκητών.
Υπάρχει όμως και μια επιπλέον θλιβερή διάσταση σε όλη αυτή την ιστορία: ότι μια μικρή ομάδα ακραίων προσώπων καθορίζει την ατζέντα του δημοσίου διαλόγου. Με αυτή την έννοια, καθώς γράφω αυτές τις καταδικαστικές γραμμές, σκέφτομαι πως παίζω ίσως το παιχνίδι όσων κάλεσαν σε αυτή τη μάζωξη των Διαβατών. Το περιεχόμενο και το επίπεδο του δημοσίου διαλόγου πρέπει να έχει στοιχεία ποιότητας αλλά και μια αίσθηση της σοβαρότητας των προκλήσεων. Το Μεταναστευτικό-Προσφυγικό είναι ένα δύσκολο θέμα και όλα τα μεγάλα ζητήματά του είναι ανοιχτά.
Ευτυχώς για την Ελλάδα, δεν έχουμε να διαλέξουμε μεταξύ των ακραίων των Διαβατών και του δήθεν ανθρωπισμού που οδήγησε σε καταστάσεις τύπου Μόριας. Ακόμα όμως κι έτσι, τα δύσκολα είναι μπροστά μας. Και πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε με νηφαλιότητα, αίσθηση σοβαρότητας και χωρίς να χάνουμε τις αξίες μας.