Δεν σε νοιάζει ποσώς που θα σε θερμομετρήσουν στην είσοδο ή που θα φοράς μάσκα. Η προσμονή του να δεις κάτι ξανά «ζωντανά», σε κάνει να νιώθεις ότι ζεις ξανά μετά από καιρό.
«Μου αρέσει που είστε εκδηλωτικοί από τις θέσεις σας! Μπορείτε και καθιστοί να κουνάτε έναν έναν τους ώμους σας. Να, έτσι!». Bρίσκομαι στο «Αλσος» και παρακολουθώ, κατόπιν απαίτησης ανήλικου μέλους της οικογενείας μου, μια συναυλία του Κωστή Μαραβέγια. Παρότι ο αισθηματίας performer με το αυτοϋπονομευτικό χιούμορ και τα παρδαλά πουκάμισα μου είναι λίαν συμπαθής, δεν θα ήταν, το ομολογώ, η δική μου πρώτη επιλογή μετά από τόση συναυλιακή χειμερία νάρκη.
Και όμως η υπερχειλίζουσα χαρά του καλλιτέχνη πάνω στη σκηνή είναι μεταδοτική. Δεν έχει περάσει πολλή ώρα και χορεύω ολόκληρη πάνω στην καρέκλα μου, πίνοντας τη μπύρα μου και τραγουδώντας ανερυθρίαστα «Ασε να μπω, μέρες τώρα στην πόρτα σου λιώνω». Κάθε τόσο σηκώνω το βλέμμα μου και το αφήνω να ξεκουραστεί λίγο στον καλοκαιρινό ουρανό ή αριστερά μου στον υπέρλαμπρο απόψε Λυκαβηττό, ρουφώντας μαζί με τη μπύρα μου αυτές τις απροσδόκητες στιγμές ξενοιασιάς, φευγιού, λύτρωσης. Οι δε καλοκαιρινές σκηνές από φιλμ του Ερικ Ρομέρ που προβάλλονται σε λίγο σε οθόνη πάνω στη σκηνή– συνοδεύουν το τραγούδι «Κυριακάτικο πρωινό»– ούτε παραγγελία να ήταν.
Ολα τα άλλα σα να έχουν ως δια μαγείας ξεχαστεί. Ο στατικός χορός (δεν μπορείς να σηκωθείς όρθιος). Οι μάσκες κατά την είσοδο (ελάχιστοι τις φορούν και στη διάρκεια της παράστασης). Η θερμομέτρηση. Οι στοιχισμένες σε δύο τριάδες καρέκλες ανά τραπέζι (ευτυχώς που οι ακριβώς από πίσω μας δεν ήρθαν). Το αντισηπτικό πάνω στο τραπέζι. Τα λοξά βλέμματα που ρίχνω στην αρχή (π.χ πόσο κοντά κάθεται η κυρία από το διπλανό τραπέζι). Το σχόλιο του σερβιτόρου: «Εμένα καλό μου έκανε ο κορονοϊός. Τώρα που δεν είναι θέατρο και έχει τραπέζια, έχω και εγώ μεροκάματο». Εχει ξεχαστεί ακόμα και η μίνι κρίση υποχονδρίας μου όταν βλέπω τη φέτα από λεμόνι στο στόμιο της μπύρας.
Ξανακερδίζοντας τη χαρά του «ζωντανού»
Είναι αυτό το «Αρκεί που είμαστε μαζί» (πάντα με τα κατάλληλα μέτρα ασφαλείας) που λέει και ξαναλέει από σκηνής ο Μαραβέγιας. Αυτό συμπυκνώνει, υποθέτω, όλη τη συσσωρευμένη λαχτάρα που πυροδότησε «η μεγαλύτερη πρόκληση στην πολιτιστική ζωή του τόπου από το ξέσπασμα του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου» (το έγραφαν οι Financial Times για τη Βρετανία αλλά και εδώ μας ταιριάζει γάντι). Συμπυκνώνει τη ζωτική ανάγκη για τη συνάντηση, για την αλληλοενεργοποίηση, για την ενέργεια από και προς τον καλλιτέχνη, για αυτό το ανεπανάληπτο ψυχικό ζύμωμα, κάθε βράδυ άλλο.
Οι ειδικοί λένε ότι μετά από την την παρατεταμένη αποχή και αν δεν υπάρξουν (χμ) αιφνίδια ζοφερά σενάρια , ο περισσότερος κόσμος θα επιστρέψει στο «ζωντανό» (πολιτιστικά γεγονότα, θεματικά πάρκα κοκ) με την ίδια ορμή που είχε στα Roaring ’20ς. Προσωπικώς, ακόμα και σε μια θεόρατη ροζ πλαστική φούσκα θα έμπαινα, προκειμένου να απολαύσω μια ροκ συναυλία με χιλιάδες αγνώστους (δεν είναι δική μου ιδέα, οι Flaming Lips το έκαναν προ πανδημίας και το έχουν πλέον καθιερώσει).
«Ηδη έχουμε ενδείξεις υπέρ αυτού» λέει ο καθηγητής στο Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολομβίας Στίβεν Τέιλορ. «Είδαμε την επιστροφή μετά την πανδημία του 1918 αλλά και στη Γουχάν. Εγινε ένα μεγάλο κονσέρτο στη Βαρκελώνη. Η εικόνα πραγματικά σε καθήλωνε. Πέντε χιλιάδες άνθρωποι μέσα σε ένα συναυλιακό χώρο, όλοι με μάσκες. Είχαν κάνει τεστ και ήταν εκεί για να περάσουν καλά. Ηταν απίστευτο». H πρόσφατη έρευνα του Τέιλορ (ανατεθείσα από την Epson) μιλάει για ένα 80% πλήρως αναρρωσάντων και ένα 20% εκείνων που θα δυσκολευτούν να διασκεδάσουν ξανά μαζικά (και από τους τελευταίους, είναι η αλήθεια, έχω συναντήσει κάμποσους).
Σα να μην υπάρχει η μάσκα
«Είναι το αντάμωμα, το ότι μπαίνεις μέσα σε θεατρικό χώρο μετά από ενάμιση χρόνο…» μου λέει συγκινημένη μια φίλη για την πρώτη της φορά… σε ζωντανή θεατρική παράσταση. «Θυμάμαι τη χαρά και την προσμονή μου όταν άφησα το αυτοκίνητο και άρχισα να ανεβαίνω τις ανηφορίτσες για να φτάσω στο Βεάκειο. Τα μέτρα, ούτε που τα θυμάμαι. Η μάσκα, ναι, με ενοχλούσε αλλά με συνεπήρε το θέαμα με θέα τη θάλασσα και τα καράβια. Είχες την αίσθηση ότι έχεις πάει μια υπέροχη εκδρομή και απολαμβάνεις ταυτόχρονα και τέχνη».
«Σήμερα πέρασα σε PDF στην οθόνη του κινητού το πιστοποιητικό του εμβολιασμού μου» μου λέει έτερος θιασώτης του επανασυσκευασμένου live. «Θα πάω ξανά στην Επίδαυρο. Στο κάτω κάτω όλο τον χειμώνα δεν ξόδεψα τίποτα». Ποια στιγμή θυμάται περισσότερο από την παρθενική επίσκεψη στο αρχαίο θεάτρο; «Τη στιγμή της ησυχίας πριν από την παράσταση. Μόνο με τα τζιτζίκια, τις μυρωδιές της φύσης και τη γεύση της προσδοκίας αυτού που θα δεις».
Λευτεριά από το «live streaming»
«Μόλις πάτησα το πόδι μου για πρώτη φορά στο θέατρο αισθάνθηκα ότι φεύγει αυτό το πράγμα πάνω από το κεφάλι μας, ότι ξαναβρίσκουμε τη ζωή μας» μου εξομολογείται άλλη θεατρόφιλη (προ πανδημίας έβλεπε 60 με 80 παραστάσεις τον χρόνο, χωρίς δημοσιογραφικές προσκλήσεις ή «ατέλειες»). «Εγώ ζω για το θέατρο, μου είχε λείψει τρομερά να το βλέπω ζωντανά. Είδα μαγνητοσκοπημένες παραστάσεις και τις στηρίζω, γιατί αντιλαμβάνομαι τους λόγους για τους οποίους γίνονται. Πιστεύω, όμως, ότι πούλησαν κυρίως σε αυτούς που δεν πάνε στο θέατρο. Ο άνθρωπος που το αγαπάει, δεν μπορεί χωρίς τη μαγεία του live».
Οσο μου τα λέει αυτά σκέφτομαι τον άλλο μεγάλο «χαμένο» της πανδημίας: τον χορό. Ανακαλώ τη δική μου live streaming απομάγευση όταν είδα εν μέσω λοκντάουν τη «Ζιζέλ» του Ακράμ Καν (με το Εθνικό Μπαλέτο της Αγγλίας). Είχα βάλει τα καλά μου, είχα σβήσει φώτα και κινητά, είχα επιβάλει στους υπόλοιπους θεατές της οικογενείας αυστηρή ώρα έναρξης. Η έξαψη από το live streaming μου φάνηκε σύντομη και τεχνητή. Η μυσταγωγία που δημιούργησαν τα φλεγόμενα κορμιά στην οθόνη μας άγγιξαν λίγο μέσα στο σπίτι, αλλά δεν μας ταρακούνησαν από τον πολιτιστικό μαρασμό μας.
Kαι δεν είναι μόνο τα καλλιτεχνικά γεγονότα. Τι να τις κάνεις δηλαδή τις βελτιστοποιημένες γωνίες κάμερας με νεκρές εξέδρες; «Το ποδόσφαιρο είναι τίποτα χωρίς τους φιλάθλους» είχε πει και η Αυτού Μεγαλειότητα ο Μάτ Μπάσμπι. Θα απολαμβάναμε το ίδιο χορταστικό Εuro 2020 (που λαμβάνει χώρα το 2021) χωρίς τις πολύχρωμες «ορδές» Δανών, Ισπανών, Αγγλων, Γάλλων, Πορτογάλων;
Συμπάσχω πλήρως με τους αθλητές που παίρνουν μέρος στους Ολυμπιακούς του Τόκιο, τους πρώτους στην Ιστορία χωρίς θεατές. Τα ηχογραφημένα ποδοβολητά και οι ηχογραφημένες επευφημίες που άκουσα ότι ετοιμάζουν οι Ιάπωνες θυμίζουν κακόγουστο τέχνασμα του Υπουργείου Αλήθειας στο «1984» του Οργουελ.
Ναι, στο ζωντανό καλοκαίρι
Συνεχίζω να χορεύω ξέφρενα αγκιστρωμένη στην καρέκλα μου στο live του Κωστή Μαραβέγια (το αφιερώνει, δικαίως, στους άλλους μεγάλους πληγέντες, τους μουσικούς). Χαίρομαι αφάνταστα που πήγα στο Γκαλά Βέρντι στο Καλλιμάρμαρο με την Αννα Νετρέμπκο και δεν με ενοχλεί ποσώς που δεν φαινόταν το κόκκινο κραγιόν μου πίσω από τη μάσκα. Προ ημερών πήγα σε θερινό σινεμά (και αυτό στα… live συγκαταλέγεται πλέον) και θα ξαναπάω. Είμαι αποφασισμένη να απολαύσω το «ζωντανό» καλοκαίρι, όσο γίνεται.
Ναι, ο Μαραβέγιας στον αποχαιρετισμό του εδώ στο κατάμεστο «Αλσος» έχει δίκιο. Η νεκραναστημένη χαρά του «ξανά μαζί» είναι πιθανότατα το πιο ισχυρό αντίδοτο στην πόλωση των ημερών.