Στις ταινίες του Χόλιγουντ οι προστατευόμενοι μάρτυρες φυλάσσονται από «ντουλάπες» του FBI σε κάτι σπίτια στις ερημιές και όταν τελειώσει η δουλειά αναχωρούν προς άγνωστο, μακρινό προορισμό, για να ξεκινήσουν μία καινούργια ζωή με νέο όνομα. Και τους βλέπουμε να φεύγουν με τζετ από την Καλιφόρνια για το μαγικό Βερμόντ, όπου θα βάλουν το μαγιό τους σε κορνίζα για να θυμούνται τις ηλιόλουστες μέρες που το χρησιμοποιούσαν.
Εδώ, όπως είναι γνωστό, συχνά παρακολουθούμε στην πραγματική ζωή μία παρωδία αμερικανικής ταινίας. Συχνά, δε, με τραγικές πινελιές. Αυτό, δηλαδή, που έχει συμβεί τις περισσότερες φορές, κατά τις οποίες κάποιοι μάρτυρες έχουν τεθεί υπό καθεστώς προστασίας.
Ελάτε να θυμηθούμε μερικά περιστατικά.
Στη δίκη της Χρυσής Αυγής κατέθεσαν πέντε προστατευμένοι μάρτυρες. Προσήλθαν στη ΓΑΔΑ και, παρουσία δικαστικού λειτουργού, κατέθεσαν με αλλοιωμένη τη φωνή τους. Προηγουμένως, όμως, η εφημερίδα της Χρυσής Αυγής δημοσίευσε τα ονόματα και τις φωτογραφίες τους. «Τους ξέρουμε με ονόματα και διευθύνσεις» είπε η υπεράσπιση. Η πολιτική αγωγή απείχε από την εξέτασή τους.
Στη δίκη της «17 Νοέμβρη» το ακροατήριο παρακολούθησε κανονική κωμωδία. Υπήρχαν δύο προστατευόμενοι μάρτυρες με τις κωδικές ονομασίες «Α1» και «Β1». Στην έναρξη της διαδικασίας και οι δύο μάρτυρες ήταν στην αίθουσα του δικαστηρίου. Ο εισαγγελέας, μάλλον από λάθος, ανέφερε τα ονόματά τους. Και οι δύο σήκωσαν το χέρι και δήλωσαν παρόντες. Ούτε σε ανέκδοτο…
Το 2009 η «Σέχτα Επαναστατών» δολοφόνησε τον υπαρχιφύλακα Νεκτάριο Σάββα κάτω από το σπίτι της πρώην συζύγου κατηγορουμένου για τον «ΕΛΑ», η οποία είχε ενταχθεί σε καθεστώς προστασίας. «Δεν θα επιτρέψουμε σε καμία φαντασιόπληκτη κυράτσα να προσβάλει την τιμή και την ιστορία του “ΕΛΑ”». Η ταυτότητά της δεν ήταν κρυφή, αλλά η προστασία της απεδείχθη αστεία, με τραγικά αποτελέσματα.
Στην υπόθεση της Novartis υπήρχαν αρχικά τρεις προστατευόμενοι μάρτυρες. Ο ένας, ο Νίκος Μανιαδάκης, αποχαρακτηρίστηκε αυτοβούλως και δήλωσε ότι δέχθηκε πιέσεις για να ενοχοποιήσει πολιτικούς, ενώ του ειπώθηκε ότι δεν πρέπει να ανησυχεί, γιατί ο ΣΥΡΙΖΑ θα κερδίσει τις εκλογές. Εμειναν άλλοι δύο, ο «Σαράφης» και η «Κελέση». Tους είδαμε και στο γνωστό ντοκιμαντέρ της ελβετικής τηλεόρασης με αμφίεση βγαλμένη από το «Μάτια ερμητικά κλειστά». Το ντοκιμαντέρ θύμιζε κάτι που πολλοί παριστάνουν ότι λησμονούν: και οι δύο μάρτυρες προσδοκούν να λάβουν αρκετά εκατομμύρια δολάρια από τις αμερικανικές αρχές, ως «προμήθεια» από το πρόστιμο στη Novartis. Σημειώνεται, δε, ότι η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που η δικαστική έρευνα για τη Novartis στρέφεται εναντίον πολιτικών και δεν ασχολήθηκε με την υιοθέτηση αθέμιτων πρακτικών από την εταιρεία για την προώθηση των προϊόντων της από τους γιατρούς. Και όπως, σωστά, υπενθύμισε η πρώην επικεφαλής της, εισαγγελέας κατά της Διαφθοράς Ελένη Ράικου, η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα που δεν πέτυχε μία συμφωνία «αποζημίωσης» από τη Novartis.
Η υπόθεση προστατευόμενων μαρτύρων της Novartis απέκτησε, φυσικά, την επίστρωση της απαραίτητης εγχώριας φαιδρότητας. Ολοι οι εμπλεκόμενοι –και όχι μόνο– γνωρίζουν την ταυτότητα των μαρτύρων και τη σχέση τους με την αγορά του φαρμάκου. Ο λόγος για τον οποίο δεν έχουν κατατεθεί μηνύσεις εναντίον τους, από τους πολιτικούς, είναι επειδή, τυπικά, η ταυτότητά τους παραμένει άγνωστη και προστατευμένη. Μήνυση εναντίον δύο προσώπων, στους οποίους αποδίδει την ιδιότητα του προστατευμένου μάρτυρα, έχει καταθέσει ο Νίκος Μανιαδάκης – το πρωί της Τετάρτης ο Αδωνις Γεωργιάδης ανέφερε τα ονόματά τους σε τηλεοπτική εκπομπή.
Το θέμα, λοιπόν, αποκτά εξωφρενικές διαστάσεις και δημιουργεί εύλογα ερωτήματα.
Γιατί οι δύο μάρτυρες δεν προσέρχονται να καταθέσουν στην Προανακριτική; Το επιχείρημα περί φόβου αποκάλυψης της ταυτότητάς τους είναι πλέον αστείο. Αλλωστε, από τη στιγμή που αναζητούνται από την Αστυνομία (που τυπικά δεν γνωρίζει τα στοιχεία τους!), διασπορά των στοιχείων τους γίνεται με τον πλέον επίσημο τρόπο. Επίσης, απορίας άξιον είναι η στάση του ΣΥΡΙΖΑ και μάλιστα του προέδρου του. Πώς επικαλείται την προστασία των μαρτύρων, όταν όλοι γνωρίζουν ποιοι είναι; Η στάση του ΣΥΡΙΖΑ επιτρέπει στους κακόπιστους, που δεν αναγνωρίζουν το ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς, να σκεφτούν ότι έχει λόγους να φοβάται για την κατάθεση αυτών των ανθρώπων στην Προανακριτική.