Θα το ζήσουμε και αυτό. Ξεκίνησε από εφέτος, έχοντας από καιρό προφανώς επινοηθεί και σχεδιαστεί, η έκδοση σχολικών βιβλίων στην Τουρκία με τον όρο-έννοια-μήνυμα «Γαλάζια Πατρίδα» (Mavi Vatan) – προφανώς θα ακολουθήσει και η «Θάλασσα των Νησιών» (Adalar Denisi). Τα επινόησε εντέχνως και τα δύο τo 2006 ο τούρκος ναύαρχος Cem Gurdeniz («The Blue Homeland Doctrine»).
Στην πονηρή φαντασιακή σύλληψη της «Γαλάζιας Πατρίδας» και στα εξίσου πονηρά φαντασιακά «όρια της καρδιάς» της τουρκικής ηγεσίας χωρούν πολλά ελληνικά νησιά, μέσα σε ένα κλίμα προκλητικού και ανιστόρητου νεο-οθωμανικού αναθεωρητισμού. Τώρα το προαιώνιο Αιγαίο, που οι ίδιοι από τα ελληνικά έμαθαν να το λένε επί αιώνες Ege, τείνει να μετασχηματισθεί σε έναν πονηρό και αμφίσημο στη σύλληψη του νεολογισμό, σε… «Θάλασσα των Νησιών». Πρόκειται για ένα εθνικιστικό προπαγανδιστικό διά της εκπαίδευσης παιχνίδι με πονηρούς νεολογισμούς, οι οποίοι θα εξελιχθούν σε καθιερωμένους γεωγραφικούς και ιστορικούς τουρκικούς όρους.
Τα πανάρχαια ελληνικά νησιά, με ελληνικά και προελληνικά ακόμη ονόματα, τα οποία έχουν ιστορική διαδρομή τουλάχιστον 40 αιώνων, όσο και η ελληνική Ιστορία –και που έτσι τα γνωρίζουν η Ευρώπη και όλος ο πολιτισμένος κόσμος–, έρχονται κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου και της εθνικής ταυτότητας των γεωγραφικών τόπων να διεκδικηθούν από τους επιγόνους των τούρκων κατακτητών, που έκαναν την εμφάνισή τους μόλις στους βυζαντινούς χρόνους (11ος αιώνας).
Πρόκειται για νομαδικές ληστρικές φυλές Τουρκομάνων (Turkmenler) που συνέπρατταν με τους Σελτζούκους Τούρκους [Selcuklural]), οι οποίοι μετά τη νίκη τους στην ατυχή για τους Βυζαντινούς μάχη του Ματζικέρτ (το 1071) εγκαταστάθηκαν στη Μικρά Ασία. Στις αρχές του 14ου αιώνα, επί της ηγεμονίας του τουρκομάνου ηγέτη Οσμάν Α’ (1258-1326), ιδρύθηκε η δυναστεία των Οθωμανών.
Αρχισε, λοιπόν, να εμφανίζεται στα τουρκικά σχολικά βιβλία και θα γαλουχούνται τα 18.000.000 αθώα Τουρκόπουλα από μια αήθη εθνική προπαγάνδα ότι τα ελληνικά νησιά βρίσκονται δήθεν εντός του ευρύτερου χώρου της «Γαλάζιας Πατρίδας» και της «Θάλασσας των Νησιών», που ανήκουν, αν όχι αποκλειστικά, τουλάχιστον από κοινού στην Τουρκία.
Δεν θα διδαχθούν δηλαδή τα παιδιά αυτά την ιστορική αλήθεια ότι πρόκειται για νησιωτικές περιοχές που πολύ όψιμα (σε σχέση με τους μακρούς αιώνες του ιστορικού βίου τους από την Αρχαιότητα) κατακτήθηκαν από ξένους εισβολείς, τους Οθωμανούς. Αυτών των ξένων κατακτητών ο ζυγός αποτινάχτηκε ύστερα από μακρούς και σκληρούς αγώνες των Ελλήνων εναντίον των τούρκων κατακτητών τους το 1821.
Με αυτή την αλλοίωση της Ιστορίας, τα Τουρκόπουλα θα μεγαλώσουν με την αντίληψη ότι τα ελληνικά νησιά τού Αιγαίου (που ήταν κάποτε, υποτίθεται, «τουρκικά») βρίσκονται ούτε λίγο ούτε πολύ… υπό ελληνικό ζυγό και πρέπει κάποτε να απελευθερωθούν! Σκέτος αλυτρωτισμός και τουρκική «μεγάλη ιδέα». Αλλά δεν παίζεις με την Εκπαίδευση. Εκεί κτίζονται όλα∙ στις αγνές παιδικές ψυχές∙ με το κύρος της αυθεντίας που έχει πάντα το σχολικό βιβλίο.
Η πονηρία και οι σκοποί των εισηγητών του ιστορικού και πολιτιστικού αυτού ανοσιουργήματος είναι προϊόν βαθύτερης και μακρόπνοης εθνικιστικής πολιτικής. Από άλλη σκοπιά, οι εκπαιδευτικές αυτές ενέργειες συμβαδίζουν με τις πρόσφατες μετατροπές δύο ιστορικών εκκλησιών, ευρύτατα γνωστών χριστιανικών μνημείων, σε τζαμιά για εθνικιστικούς πάλι λόγους (όχι από θρησκευτικές ανάγκες, γιατί δεν τους λείπουν τα πολυπληθή τεμένη ισλαμικής λατρείας).
Ερώτημα: Αν αυτά επιχειρούν οι Τούρκοι, εντάσσοντας με περισσό θράσος στις διεκδικήσεις τους την καλλιέργεια εθνικού φρονήματος των νέων στον καίριο χώρο τής Εκπαίδευσης και των σχολικών βιβλίων για τα δήθεν όρια της πατρίδας τους, που γίνονται πλέον τα «γεωγραφικά όριά» τους και όχι τα ρομαντικά «όρια της καρδιάς» τού Ερντογάν, τι πρέπει να κάνουμε στην Ελλάδα και στην ελληνική εκπαίδευση για το συγκεκριμένο αυτό θέμα;
Το ελάχιστο που υποχρεούμεθα να κάνουμε (αφού δούμε πρώτα τι γράφουν ακριβώς τα τουρκικά σχολικά βιβλία) είναι –χωρίς αναφορά στα τουρκικά βιβλία– να εξηγήσουμε κατάλληλα και πειστικά, με επιχειρήματα και επιμονή, την ιστορία των νησιών μας, την ιστορία του Αιγαίου Πελάγους, την προέλευση των ονομάτων ελληνικών και ξένων (από τα ελληνικά) και γενικότερα την ελληνικότητα των νησιών στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο. Την αλήθεια∙ χωρίς καμία διάθεση προπαγάνδας, που εμείς δεν τη χρειαζόμαστε.
Ιστορικοί, αρχαιολόγοι, γεωγράφοι κ.ά. μπορούν να εξηγήσουν στα παιδιά μας την ιστορική πορεία των όρων που συζητούμε. Προσωπικά θα δώσω μερικά γλωσσικά στοιχεία που φωτίζουν την προέλευση των λέξεων. Να πούμε στα παιδιά μας από πού πήρε το όνομά του το Αιγαίο Πέλαγος∙ ότι σημαίνει «κυματιστό», γιατί προέχεται από την αρχαία λέξη αἶγες, που σήμαινε «κύματα», όπως μαρτυρά ο λεξικογράφος Ησύχιος («Αἶγες∙ τὰ κύματα. Δωριεῖς») και ο συγγραφέας Αρτεμίδωρος του 2ου μ.Χ. αιώνα: «Καὶ γὰρ τὰ μεγάλα κύματα αἶγας ἐν τῇ συνηθείᾳ λέγομεν».
Ομόρριζη και σημασιολογικά συγγενής είναι η γνωστή, αρχαία ήδη, λέξη αἰγιαλός, από αἶγες + ἅλς, ἁλός, δηλαδή «θάλασσα» (από το αιγιαλός προήλθε προφανώς το γιαλός). Δεν αποκλείεται μάλιστα η σημασία «κύματα» τού αἶγες να αποτελεί –όπως έχει παρατηρηθεί ετυμολογικά– μεταφορική χρήση τής λέξης αἴξ, δηλαδή «αίγα, κατσίκα». Ομόρριζα προς το Αιγαίο είναι τα αρχαία επίσης τοπωνύμια Αἰγαί, Αἴγιο και Αἴγινα.
Περνώντας στη Μεσόγειο μπορούμε να δώσουμε άλλες χρήσιμες και πολύ σημαντικές πληροφορίες. Είναι πολύ χαρακτηριστικό ότι οι αρχαίοι Ελληνες την αιθάνονταν βιωματικά ως δική τους θάλασσα. Ο Στράβων (ο γεωγράφος τού 1ου π.Χ. αιώνα) την αναφέρει ως «η ημετέρα θάλασσα» και ως «η καθ’ ημάς θάλασσα», από όπου και η λατινική ονομασία της Mare Nostrum. Παλαιότερα (τον 2ο π.Χ. αιώνα), ο ιστορικός Πολύβιος την αισθάνεται τόσο οικεία ώστε την αναφέρει ως «η Θάλασσα». Πιο σημαντικό από όλα είναι ότι οι ίδιοι οι Τούρκοι τον 16ο και 17ο αιώνα την αποκαλούν «η Θάλασσα των Ελλήνων»!
Οι ίδιοι την ονομάζουν και «Λευκή Θάλασσα», σε αντίθεση προς την Ερυθρά και Μαύρη θάλασσα. Ποιος να το πίστευε ότι μερικούς αιώνες μετά, στις μέρες μας, ο πρόεδρος Ερντογάν την «ημετέρα θάλασσα» θα την ιδιοποιείτο αποκαλώντας την «η θάλασσά μας»! Και ότι μάλιστα θα το επεξέτεινε ρομαντικά (βλ. αναθεωρητικά/επεκτατικά) στον χαρακτηρισμό «Γαλάζια Πατρίδα». Και ότι θα το περνούσε στα σχολικά βιβλία, ώστε να διδάσκονται τα παιδιά στην Τουρκία εφεξής ότι πατρίδα τους είναι… «η Γαλάζια Πατρίδα», που περιλαμβάνει και τα ελληνικά νησιά!
* Ο Γ. Μπαμπινιώτης είναι ομότιμος Καθηγητής Γλωσσολογίας και πρώην Πρύτανης τού ΕΚΠΑ