Θυμάται άραγε κανείς το πολιτικό κλίμα πριν από οκτώ χρόνια; Ηταν η κορύφωση μιας φορτισμένης περιόδου που άρχιζε με το πρώτο Μνημόνιο. Το περίφημο καλοκαίρι του δημοψηφίσματος. Τα πάντα έκαιγαν και η ένταση ήταν στα ύψη. Πόσο διαφορετικό είναι αλήθεια από το φετινό;
Ευρύτερα, η υπερδεκαετής περίοδος από το 2010 έφερε στο επίκεντρο της πολιτικής ζωής τη δημαγωγία και τις ψεύτικες υποσχέσεις. Η στοχοποίηση και οι απειλές έγιναν τελικά και κυβερνητική εξουσία. Αυτός ο νέου τύπου «αυριανισμός» που μας παρουσιάστηκε με το φωτοστέφανο της Αριστεράς αποτέλεσε μια σταθερή δύναμη στα πολιτικά μας πράγματα επί 13 ολόκληρα χρόνια: από τον Μάιο του 2010, όταν και υπογράφηκε το πρώτο Μνημόνιο, ως τις εκλογές της 21ης Μαΐου του 2023, όταν ο πολίτες γύρισαν την πλάτη στον ΣΥΡΙΖΑ.
Αυτές τις ημέρες, η αφωνία των λαϊκιστών είναι εκκωφαντική. Ο Αλέξης Τσίπρας, ο σύγχρονος Παφλαγόνας του αριστοφανικού μύθου, δεν βρίσκεται πια στο απόγειο της δημοτικότητάς του. Οι πολίτες τού κλάδεψαν τα φτερά. Ενας από τους λόγους ήταν ότι παρέμεινε ο ίδιος: ένας φορέας του διχασμού και της επιθετικότητας επί τέσσερα χρόνια στην αντιπολίτευση, την ώρα που γύρω του οι εποχές άλλαζαν.
Σήμερα, όταν μιλάει ξανά ως δημαγωγός και λαϊκιστής θυμίζει την ήττα του. Αυτό που καταδικάστηκε την 21η Μαΐου. Δεν έχει όμως άλλη γλώσσα. Και δεν προλαβαίνει να ανασυγκροτήσει τον εαυτό του με τους όρους της (νέας) κανονικότητας. Αναγκαστικά, αντιγράφει κάτι που του είναι ξένο. Εμφανίζεται ως σοβαρός και έγκυρος όταν όλοι βλέπουν ότι το ρούχο που φοράει δεν του πηγαίνει.
Η ησυχία αυτής της προεκλογικής περιόδου συνοδεύεται από αντιπαραθέσεις που πριν από δύο μήνες θα έστεκαν μόνο ως νούμερο καλοκαιρινής επιθεώρησης —εκεί όπου οι ρόλοι συχνά αντιστρέφονται. Για παράδειγμα, ο Χρήστος Σπίρτζης κάνει κριτική για την εγκυρότητα των αριθμών που επικαλείται ο Ακης Σκέρτσος. Ο ίδιος Σπίρτζης που έλεγε ότι «θα επαναφέρουμε τη Δημοκρατία, είτε με το καλό είτε με το άγριο» και συμφωνούσε με τον Πολάκη ότι «τη δεύτερη φορά θα είναι αλλιώς».
Η στροφή του ΣΥΡΙΖΑ σε μια απομίμηση τεχνοκρατικής εγκυρότητας, ακριβώς επειδή η 21η Μαΐου επέβαλε τo mute στις απειλές και την επιθετικότητα, προσφέρει πλούσιο υλικό που θα το μετέτρεπαν πανεύκολα σε ξεκαρδιστικά νούμερα ο Χάρρυ Κλυνν και ο Βασίλης Τσιβιλίκας.
Ξαφνικά, από τη Yamaha εντούρο που μυρίζει διχρονίλα και 80s -στο «Ρόδα τσάντα και κοπάνα»- περάσαμε στο οικολογικό ποδήλατο με το καλαθάκι και τη μπαταρία. Δεν είναι μόνο ότι ο ΣΥΡΙΖΑ υπέστη την ψυχρολουσία του 20%. Είναι το ευρύτερο κλίμα της προεκλογικής περιόδου.
Κάποτε οι εκλογές ήταν ντουντούκα και μυρωδιά από καλαμάκια και λουκάνικα. Μετά έγιναν «καρατιές» στα social, με Samsung και iPhone κινητά, και οικογένειες που δεν μιλιόντουσαν μεταξύ τους τον Ιούλιο του 2015. Σήμερα μυρίζουν αντηλιακό. Ετσι είναι άραγε ο λαϊκισμός όταν πέφτει; Αυτή είναι η ησυχία που «ακούγεται» μόλις η κανονικότητα του καρφώσει το δόρυ στην καρδιά;
Ο λαϊκισμός όμως, όπως μας έχει διδάξει ο Αριστοφάνης, υπήρχε από την αρχαιότητα και δεν θα εξαφανιστεί. Θα βρεθεί καινούργιος εκφραστής: ένας νέος «Αλλαντοπώλης», όπως αυτός στους Ιππής, που θα εκτοπίσει τον Παφλαγόνα και χάρη στην «πονηριά, την καπατσοσύνη, το αγοραίο και χυδαίο ήθος» θα οδηγήσει και πάλι το εγχείρημα προς τα εμπρός.
Με τη γνώση αυτή, που έρχεται από τα βάθη των αιώνων, ίσως το καλοκαίρι του 2023 να είναι και μια ευκαιρία για λίγη ησυχία. Η οποία μας παρουσιάζεται σπάνια και μετά από πολλά χρόνια τοξικής φασαρίας. Ας την απολαύσουμε.