Είναι δυνατόν να είπε στη Βουλή ο αναπληρωτής υπουργός Υγείας ότι οι δημόσιες διαφανείς-διαδικασίες είναι «κάστρα διαφθοράς που πρέπει να σπάσουν», ή μήπως πρόκειται για fake news; Αρνήθηκα να πιστέψω ότι είναι δυνατόν ένα μέλος της κυβέρνησης να πει ουσιαστικά στη Βουλή «αφήστε τις διαδικασίες και τις μπούρδες, υπάρχω εγώ για να διασφαλίσω το δημόσιο συμφέρον».
Και όμως το είπε, υπαινισσόμενος την κατάργηση του συστήματος «Διαύγεια», τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι «όλα αυτά με τη διαύγεια, τη διαφάνεια, τα δέκα επίπεδα ελέγχου, έχουν φτιάξει κάποιοι ένα κάστρο υποτίθεται διαφάνειας, τιμιότητας, ελέγχου και μέσα τρώνε. Και το έχουν φτιάξει για να μην μπει να φάει κανένας άλλος. Αυτό θα αλλάξει. Αυτή θα είναι η δουλειά της επόμενης τετραετίας».
Στον πυρήνα της «ρεβιζιονιστικής» λογικής του κ. υπουργού υπάρχει η αντίληψη του«L’état c’est moi», του «Το κράτος είμαι εγώ».
Οπως ο Λουδοβίκος ο ΙΔ’ (βασιλιάς Ηλιος) ύψωσε τον θρόνο πάνω από τους νόμους, οι μικροί Λουδοβίκοι του ΣΥΡΙΖΑ πραγματικά πιστεύουν ότι αρκεί η υπογραφή τους για να είναι κάτι νόμιμο και φυσικά αυτομάτως ηθικό.
Τι σημασία έχουν οι δικλείδες ασφαλείας όταν αυτό που επείγει είναι να φανεί ότι η κυβέρνηση κάνει έργο;
Προφανώς σε συζητήσεις καφενείου σημασία έχει μόνο το αποτέλεσμα. Δεν υπάρχει περιθώριο αναφοράς σε θεσμικά αντίβαρα, μηχανισμούς ελέγχου και εξισορρόπησης. Εξάλλου σε κάποια καφενεία ακούγονται και ατάκες του στυλ «ο Παπαδόπουλος μάς έφτιαξε δρόμους και αρδευτικά έργα».
Το επιχείρημα του κ. υπουργού μοιάζει να ακολουθεί εκ του παραλλήλου αυτή τη λογική: δεν με νοιάζουν οι «λεπτομέρειες», η δουλίτσα να γίνεται ή έστω να φαίνεται ότι γίνεται.
Ομως μπορεί μια σύγχρονη – δημοκρατική κυβέρνηση να υποστηρίζει ότι δεν την νοιάζει η θεσμική διαδικασία, η διαφάνεια και εν τέλει ο έλεγχος; Φυσικά καλείται και είναι υποχρεωμένη να αντιμετωπίσει τη γραφειοκρατία, αλλά μπορεί να γυρίζει το ρολόι πίσω από τις αρχές του Διαφωτισμού;
Οχι. Γι’ αυτό και ο κ. υπουργός ενώ θεωρητικά μιλά θεσμικά από τη Βουλή, κάνει ουσιαστικά παρέμβαση στη συζήτηση του καφενείου.
Κλείνει το μάτι για τα γεφύρια, τους δρόμους και τα αρδευτικά που έρχονται.
Ωστόσο η μεγαλύτερη (δυστυχώς όχι απόλυτη) διαφάνεια στις δημόσιες δαπάνες και τις αποφάσεις των δημοσίων φορέων αποτελεί κεκτημένη διαδικασία ελέγχου. Διεθνείς μελέτες καλούν την Ελλάδα να «ανοίξει» περισσότερο τις διαδικασίες της, όχι να τις κλείσει. Η δημοσιοποίηση είναι από μόνη της μέθοδος μιας κάποιας αποτροπής της διαφθοράς. Δίνει τη δυνατότητα στους πολίτες να μαθαίνουν αυτά που κάποιοι μπορεί να επιθυμούν κρυφά. Προφανώς δεν είναι τέλεια. Προφανώς θέλει βελτιώσεις. Αλλά έτσι μαθαίνουμε για τις κατατμήσεις έργων που γίνονται ώστε να μπορούν ορισμένοι να πάρουν κι αυτοί μέρος της πίτας, άσχετα αν τελικά δεν μπορούν να τα ολοκληρώσουν. Ετσι πληροφορούμαστε για προσλήψεις και χρηματοδοτήσεις φίλων και συγγενών που διαφορετικά θα έμεναν στο σκοτάδι.
Η αντιμετώπιση ενός συστήματος με προβλήματα στη λογική «πονάει κεφάλι – κόβει κεφάλι», μπορεί να ταίριαζε στον Λουδοβίκο, αλλά όχι στο σήμερα. Και σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό το να πάμε πίσω από την εποχή του Μοντεσκιέ, επειδή κάποιοι δεν αισθάνονται άνετα σε ένα περιβάλλον διαφάνειας και προτιμούν τα θολά νερά.