Υπάρχουν πολλά είδη συγγνώμης στη ζωή και στην πολιτική. Το πιο συνηθισμένο είδος είναι η υποκριτική συγγνώμη. Την λες χωρίς να την εννοείς, για να ξεφύγεις από το πρόβλημα και στην πραγματικότητα δεν σημαίνει τίποτα. Είναι το είδος στο οποίο ταιριάζει η γνωστή ρήση «από τότε που βρέθηκε η συγγνώμη χάθηκε το φιλότιμο». Στην πολιτική αυτό το είδος συγνώμης λέγεται και «αναλαμβάνω την πολιτική ευθύνη» αλλά φυσικά δεν παραιτούμαι. Θα θυμάστε ούτε μία, ούτε δυο, ούτε τρεις περιπτώσεις…
Μια άλλη, επίσης διαδεδομένη, είναι η προσχηματική συγγνώμη. Την λες για να τηρήσεις τα προσχήματα, με το ζόρι και με βασικό στόχο όχι να παραδεχτείς το λάθος σου αλλά να… πάμε παρακάτω. Είναι αυτή που ταιριάζει σε συμβατικές σχέσεις, που τέτοιες ήταν και τέτοιες θα παραμείνουν. Τη λέει – αναγκαστικά – ο εργαζόμενος στον εργοδότη, τη λέει πού και πού και ο πολιτικός στον κυρίαρχο λαό, για «ξεκάρφωμα».
Υπάρχει όμως κι άλλη μια συγγνώμη, που δικαιώνει τη λέξη και το πραγματικό της περιεχόμενο. Είναι η ειλικρινής και σεμνή, που δηλώνει προσωπική συντριβή και ειλικρινή μεταμέλεια. Αυτή ταιριάζει σε σχέσεις εμπιστοσύνης που χτίζονται για να διαρκέσουν και να επιβιώσουν στο χρόνο και στις δυσκολίες. Στην πολιτική σπανίζει. Οταν όμως αποδειχθεί πραγματική, αξίζει να μην περάσει απαρατήρητη.
Πριν δούμε σε ποιο από τα παραπάνω είδη εντάσσεται η συγγνώμη που ζήτησε ο Πρωθυπουργός, ας μην παραλείψουμε και κάτι ακόμη. Ο κανόνας στην πολιτική δεν είναι ένα από τα παραπάνω είδη συγγνώμης. Είναι η καμία συγγνώμη! Αυτή είναι κυρίαρχη πολιτική αντίληψη και πρακτική, βασισμένη στην ιδέα ότι η συγγνώμη έχει ένα στοιχείο αυτοταπείνωσης που δεν ταιριάζει σε παλληκαράδες της πολιτικής.
Ας κάνουμε μια αναδρομή στα προηγούμενα χρόνια, για να θυμηθούμε πόσο δύσκολα βγαίνει αυτή η λέξη από το στόμα ενός πολιτικού:
Ο Αλέξης Τσίπρας δεν είπε ποτέ συγγνώμη στους πολίτες για την τραγωδία στο Μάτι, στους πολιτικούς του αντιπάλους που τους κρέμασε στα μανταλάκια με τη σκευωρία της Νοβάρτις, ούτε καν στο ίδιο του το κόμμα για τη συγκυβέρνηση με τον Πάνο Καμμένο.
Ο Γιώργος Παπανδρέου δεν είπε ποτέ συγγνώμη για τη διαπραγμάτευση του πρώτου Μνημονίου, το «λεφτά υπάρχουν» και το «κυβερνώ μια διεφθαρμένη χώρα».
Ο Κώστας Καραμανλής δεν μίλησε ποτέ για την επίμαχη περίοδο της πρωθυπουργίας του και το πώς φτάσαμε στη χρεοκοπία της χώρας.
Αλλά και ο Κώστας Σημίτης που πάντα προβάλλει το θαύμα του εκσυγχρονισμού δεν είπε ποτέ μια συγγνώμη που αυτό το θαύμα συνδέθηκε με τέτοια διαφθορά.
Ας έρθουμε όμως στον Μητσοτάκη: «Ζητώ μια προσωπική και ειλικρινή συγγνώμη από τους συμπολίτες μας που ταλαιπωρήθηκαν επί ώρες μένοντας εγκλωβισμένοι στην Αττική Οδό. Είχαμε πρωτοφανή χιονόπτωση, όμως δεν πρόκειται να το επικαλεστώ ως δικαιολογία. Υπήρξαν αστοχίες και ανεπάρκειες που πρέπει να διορθωθούν» δήλωσε στο υπουργικό Συμβούλιο.
Σε ποια κατηγορία ανήκει η συγγνώμη του; Είναι υποκριτική, προσχηματική ή ειλικρινής; Επειδή στην πολιτική όλα κρίνονται στην πράξη, τους επόμενους μήνες θα φανεί αν ο Μητσοτάκης την εννοεί πραγματικά. Δεν μπορεί όμως να μη λάβει κανείς υπόψη κάτι βασικό: αυτή η είναι η δεύτερη φορά μέσα σε λίγους μήνες που ο Πρωθυπουργός έχει το θάρρος να εμφανιστεί ενώπιον των πολιτών και να ζητήσει συγγνώμη για λάθη και παραλείψεις στον κρατικό μηχανισμό. Το έκανε το καλοκαίρι μετά τις φωτιές, το ξανακάνει τώρα. Θα μπορούσε να φορτώσει τις ευθύνες στο νέο υπουργό Προστασίας του Πολίτη, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, στην εταιρία διαχείρισης της Αττικής Οδού και πάει λέγοντας… Θα μπορούσε να εμφανιστεί ως ο υπεράνω όλων, που έχει πάντα δίκιο και ποτέ καμιά ευθύνη. Το γεγονός ότι για δεύτερη φορά αισθάνεται την ανάγκη να απολογηθεί στους πολίτες για το ίδιο μεγάλο πρόβλημα δείχνει – αν μη τι άλλο – σεμνότητα και πλήρη αίσθηση της πραγματικότητας.
Υπό αυτή την έννοια, η συγγνώμη του Μητσοτάκη πρέπει να είναι αποδεκτή. Υπό μια προϋπόθεση όμως: ότι αυτή τη φορά θα γίνει ό,τι είναι απαραίτητο, ώστε να μη χρειαστεί τρίτη φορά συγγνώμη…