Λίγους μήνες πριν από τις πρώτες εθνικές εκλογές, τον περασμένο Μάιο, όταν ο Πρωθυπουργός ρωτήθηκε από το Protagon (εδώ, στις 23/1/2023) να περιγράψει με μια λέξη το μεγαλύτερο πρόβλημα της οικονομίας, είπε: η ακρίβεια.
Το ίδιο επανέλαβε και στα τέλη Μαΐου ενόψει της δεύτερης νικηφόρας εκλογικής αναμέτρησης, λέγοντας πώς «η ακρίβεια παραμένει το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει η ελληνική κοινωνία και η κυβέρνηση».
Δυστυχώς, κοντά έξι μήνες μετά, το πρόβλημα όχι μόνο παραμένει, αλλά οξύνεται, φέρνοντας πλέον την Ελλάδα στις πρώτες θέσεις της πληθωριστικής επίθεσης στην οικονομία και στα εισοδήματα στην ευρωζώνη, όπου από τον περασμένο μήνα άρχισαν να υποχωρούν οι τιμές στην ενέργεια και στα τρόφιμα και να σταθεροποιείται ο δείκτης τιμών καταναλωτή.
Το ερώτημα που πλέον εγείρεται μεταξύ των αναλυτών και των κεντρικών τραπεζιτών είναι: Αφού ο πληθωρισμός έπαψε να είναι εισαγόμενος, όπως ξεκίνησε με την ενεργειακή κρίση και τον πόλεμο στην Ουκρανία, γιατί οι τιμές στα βασικά είδη δεν σταθεροποιούνται, αν όχι να υποχωρούν;
Η απάντηση δόθηκε από την κυβέρνηση κατόπιν παρέμβασης του Κυριάκου Μητσοτάκη, με την επιβολή προστίμων για την αύξηση των περιθωρίων κέρδους σε βάρος των καταναλωτών από μεγάλες πολυεθνικές εταιρίες, οι οποίες πωλούν τα ίδια προϊόντα (καθαριότητας, προσωπικής φροντίδας κ.λπ.) σε υψηλότερες τιμές στην Ελλάδα από ό,τι στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
Ετσι, επιβλήθηκαν «όψιμα», θα έλεγε κανείς, πρόστιμα στις εξής εταιρείες:
- Πρόστιμο 1.000.000 ευρώ στην Johnson & Johnson.
- Πρόστιμο 672.000 ευρώ στην Golgate-Palmolive.
Είχαν προηγηθεί:
- Πρόστιμο 1.000.000 ευρώ στην Procter & Gamble.
- Πρόστιμο 1.000.000 ευρώ στην Ελαΐς-Unilever.
Μάλιστα, σε δήλωσή του, ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας ανέφερε ότι «είναι πλέον σαφέστατο προς όλες τις πλευρές ότι οποιαδήποτε παράβαση δεν γίνεται ανεκτή. Οι έλεγχοι των υπηρεσιών μας είναι συνεχείς και αδιάλειπτοι και σε όλες τις περιπτώσεις, όπου διαπιστώνονται παρανομίες, επιβάλλονται πρόστιμα».
Οπως φαίνεται, η καθυστερημένη αντίδραση του αρμόδιου υπουργείου για τον έλεγχο και τη διασφάλιση συνθηκών ανταγωνισμού στην αγορά μοιάζει ανεπαρκής, καθώς οι συνθήκες ακρίβειας βασικών προϊόντων έχουν διαμορφωθεί εδώ και 18 μήνες. Το τελευταίο, μάλιστα, εξάμηνο οι ανατιμήσεις, μικρές μεν σε ποσοστό, γίνονται σχεδόν σε εβδομαδιαία βάση από τους προμηθευτές και τα σουπερμάρκετ.
Το 2023, από την αρχή της χρονιάς μέχρι τον Σεπτέμβριο, οι καταναλωτές πλήρωσαν 600 εκατ. ευρώ παραπάνω για να αγοράσουν τα ίδια προϊόντα σε σύγκριση με όσα πλήρωναν το αντίστοιχο διάστημα του 2022 (στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ).
Παράλληλα, πολλές προσφορές στα ράφια έμοιαζαν τουλάχιστον παραπλανητικές. Ισως εκεί να οφείλεται και η ατυχής έμπνευση του κ. Σκρέκα, ο οποίος θεώρησε ότι κόβοντας τις προσφορές θα λύσει και το πρόβλημα των ανατιμήσεων.
Είναι προφανές ότι γίνεται παιχνίδι υψηλών τιμών σε μεμονωμένα προϊόντα ώστε να έρθουν οι προσφορές και να δελεάσουν ή και να κοροϊδέψουν τον καταναλωτή. Ωστόσο, η ρίζα του προβλήματος είναι οι ανατιμήσεις – και όχι οι προσφορές. Αντίθετα, η αφαίρεση της δυνατότητας των καταναλωτών να αγοράζουν μεγαλύτερες ποσότητες (μέσω του 1+1) περιορίζει το πεδίο να εκμεταλλευθούν τις όποιες ευκαιρίες προσφέρει ο ανταγωνισμός.
«Εμείς θέλουμε ένα μεγάλο ποσοστό από αυτές τις προωθητικές εκπτώσεις να περάσει στη μόνιμη τιμή του, όχι στην προσφορά» έλεγε πρόσφατα ο κ. Σκρέκας. Δηλαδή, αντί να υπάρχει μια προωθητική ενέργεια 1+1 για μία εβδομάδα τον μήνα και να πετύχει ο καταναλωτής μόνο εκείνη την εβδομάδα για να αγοράσει τα προϊόντα σε προσφορά, να υπάρχει μια μόνιμα χαμηλή τιμή στα προϊόντα.
«Αυτό λέγεται every day low price στο εξωτερικό και θέλουμε να το εφαρμόσουμε στην Ελλάδα μέσω μιας νέας μεταρρύθμισης που θα έρθει από το υπουργείο Ανάπτυξης» συμπλήρωσε ο υπουργός. Κατέληξε πως η ρύθμιση θα εφαρμοστεί το πρώτο τρίμηνο του 2024, έτσι ώστε να μπει ένα φρένο «στις εκατοντάδες προωθητικές εκπτώσεις στα σουπερμάρκετ, που έχουν ως αποτέλεσμα να μπερδεύουν τον καταναλωτή».
Δυστυχώς, όμως, την Πέμπτη, και κάτω από το βάρος των διαμαρτυριών που προκάλεσε σε καταναλωτές αλλά και στην αγορά η ιδέα του κ. Σκρέκα να κοπούν οι προσφορές, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος υποχρεώθηκε να ακυρώσει τουλάχιστον τις προθέσεις του υπουργού.
«Θα ακούσουμε τα εξ αμάξης από τις συζύγους»
Συγκεκριμένα, ο Παύλος Μαρινάκης ρωτήθηκε στο μπρίφινγκ εάν θα μπει φρένο στις προσφορές 1+1, όπως φαίνεται να σχεδιάζει το υπουργείο Ανάπτυξης. Απάντησε ότι δεν μπορεί η κυβέρνηση να απαγορεύσει τις προωθητικές ενέργειες των εταιρειών. Μάλιστα, όπως τόνισε, θα άκουγε τα… εξ αμάξης από τη σύζυγό του εάν γινόταν κάτι τέτοιο.
Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι ένα πράγμα είναι το 1+1 και ένα άλλο ο έλεγχος των υπηρεσιών για το αν αυτές είναι πραγματικές προσφορές ή οι εταιρείες έχουν αυξήσει τις τιμές των προϊόντων πριν μπουν στην προσφορά. Ουσιαστικά, ακύρωσε και την πρωτοβουλία και το σκεπτικό του κ. Σκρέκα.
Οι ευθύνες Σκρέκα
Σε κάθε περίπτωση, όπως σημειώνουν κύκλοι και του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας (που συντονίζει την οικονομική πολιτική), ο έλεγχος για το αν οι προσφορές είναι πραγματικές ή όχι αποτελεί ευθύνη του υπουργείου Ανάπτυξης και των αρμόδιων υπηρεσιών, και θα πρέπει να δοθεί σαφής απάντηση το συντομότερο δυνατό.