Το ανείπωτο ανθρώπινο δράμα που βρίσκεται σε εξέλιξη από τους φονικούς σεισμούς που έπληξαν και εξακολουθούν να πλήττουν την κεντρική, ανατολική και νότια Τουρκία κινητοποίησε ήδη την Ευρώπη και τις ΗΠΑ και συγκλόνισε την υφήλιο.
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν από τους πρώτους ηγέτες που ανταποκρίθηκαν και προσέφερε την έμπρακτη βοήθεια της Ελλάδας. Η ελληνική ΕΜΑΚ και ομάδες έρευνας και διάσωσης από διάφορες χώρες της Ευρώπης κινητοποιήθηκαν για να σώσουν ανθρώπους που παραμένουν εγκλωβισμένοι στα συντρίμμια. Η Σουηδία και πολλές χώρες από όλο τον κόσμο εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους στην Τουρκία.
Πέρασε σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα από το 1999. Τότε, τα 7,6 ρίχτερ στην περιοχή του Ιζμίτ (Νικομήδεια) στη βορειοδυτική Τουρκία (17/8), από το ρήγμα της Βόρειας Ανατολίας, στοίχισαν τη ζωή σε πάνω από 17.000 ανθρώπους και άφησαν πίσω τους 44.000 τραυματίες. Εκτός από τη Νικομήδεια, την Προύσα και το Εσκισεχίρ από τον σεισμό επλήγη ιδιαίτερα η περιοχή Αβσιλάρ στην Κωνσταντινούπολη.
Η ΕΜΑΚ που εστάλη στην Τουρκία από την κυβέρνηση Σημίτη έδωσε μάχες για να σώσει ζωές. Εστάλησαν επίσης μονάδες του ΕΚΑΒ και ανθρωπιστική βοήθεια — πέταξαν ακόμη και πυροσβεστικά αεροσκάφη για την κατάσβεση της πυρκαγιάς στα διυλιστήρια του Ιζμίτ.
Μόλις 21 ημέρες μετά, τον Σεπτέμβριο του 1999, τα 5,9 Ρίχτερ της Πάρνηθας άφησαν πίσω τους 143 νεκρούς, 2.000 τραυματίες και 50.000 αστέγους. Η Τουρκία έστειλε στην Αθήνα διασώστες της AKUT, της τουρκικής EMAK.
Η βελτίωση των σχέσεων που έφερε η λεγόμενη «διπλωματία των σεισμών» εικονογραφήθηκε το επόμενο διάστημα από τις συμβολικές ενέργειες των δύο υπουργών Εξωτερικών. Ξεχώρισε το ζεϊμπέκικο που χόρεψε ο Γιώργος Παπανδρέου υπό τα χειροκροτήματα του Ισμαήλ Τζεμ. ΗΠΑ και Γερμανία χαιρέτισαν την προσέγγιση.
Είχαν προηγηθεί τα Ιμια (1996), οι δολοφονίες του Τάσου Ισαάκ και του Σολωμού Σολωμού στην Κύπρο το καλοκαίρι της ίδιας χρονιάς, αλλά και η υπόθεση Οτσαλάν, το 1999. Η σύντομη προσέγγιση του 1999 ήταν ένα φωτεινό διάλειμμα, απολύτως αναγκαίο μετά από όσα είχαν προηγηθεί. Και στηριζόταν κυρίως, πέρα από τις ηγεσίες, στο χιλιοειπωμένο γεγονός ότι οι δύο λαοί δεν έχουν κάτι να χωρίσουν μεταξύ τους. Αλλά δεν είχε συνέχεια.
Ακόμη και πριν την έλευση του Ερντογάν στην εξουσία, η Τουρκία συνέχισε τις απειλές και τις παραβιάσεις. Και ο διάλογος ήταν πάντα δύσκολος. Γιατί πάντοτε μόνο η μια πλευρά, η ελληνική, μιλούσε στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και πάντοτε η άλλη πλευρά διατύπωνε απειλές.
Στις 30 Οκτωβρίου 2020, o σεισμός των 6,7 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ μεταξύ Σάμου και Σμύρνης έγινε αφορμή για να συνομιλήσουν Μητσοτάκης και Ερντογάν. Δύο νεκρά παιδιά στη Σάμο, 117 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στην Τουρκία.
Προηγήθηκε το καλοκαίρι του 2020 με τους δύο στόλους να «κοιτάζονται» και ακολούθησαν απανωτές παραβιάσεις και απειλές από την Τουρκία. Συνεχίζονταν ως τη στιγμή που τη χτύπησε η Βιβλική καταστροφή.
Μητσοτάκης και Ερντογάν μίλησαν ξανά στο τηλέφωνο αυτήν τη Δευτέρα, μετά το ανείπωτο δράμα στην Τουρκία. Και μετά από τις πολυάρθμες απειλές του «σουλτάνου».
Είναι προφανές ότι ο Ερντογάν ζυγίζει αυτή τη στιγμή το πώς η απάντηση του κράτους που διοικεί θα επηρεάσει τα ποσοστά του στις εκλογές της 14ης Μαΐου. Αλλωστε δεν φημίζεται για συναισθηματικές προσεγγίσεις.
Η μηχανή της προπαγάνδας του θα κάνει ότι μπορεί για να αποφύγει την ισοπεδωτική κριτική που ασκήθηκε στους κυβερνώντες το 1999 για την αντίδραση του τουρκικού κράτους στον σεισμό του Ιζμίτ. Μένει να φανεί πως θα εντάξει ο «σουλτάνος» ένα πέρα για πέρα δραματικό γεγονός στη μάχη της προσωπικής του πολιτικής επιβίωσης.
Η έμπρακτη αλληλεγγύη από την ελληνική πολιτεία και —πολύ πιθανόν— από τον ελληνικό λαό δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι συμφέρει τον Ερντογάν αυτή τη στιγμή. Αλλωστε επενδύει μεθοδικά σε ένα φαντασιακό παρελθόν, ένα αυτοκρατορικό παραμύθι παντοδυναμίας το οποίο εμπλουτίζει με απειλές κατά της Ελλάδας για να συσπειρώσει τους οπαδούς του.
Η «διπλωματία των σεισμών» έχει λειτουργήσει λοιπόν ως διάλειμμα στην ένταση — και θα ήταν ευπρόσδεκτη. Αλλωστε αυτή τη στιγμή άνθρωποι παλεύουν ακόμη για να κρατηθούν στη ζωή κάτω από τα συντρίμμια.
Πρέπει όμως την προσέγγιση, έστω και προσωρινή, να τη θέλουν και οι δύο. Και αυτή τη στιγμή δεν είναι βέβαιο ότι κάτι τέτοιο βολεύει τον Ερντογάν. Ισως γιατί η αλληλεγγύη και η αποδοχή βοήθειας συγκρούονται με το αφήγημα της «παντοδυναμίας» του.