Γιατί το αμερικανικό Κογκρέσο, το οποίο ελέγχεται από τους Δημοκρατικούς, αποφάσισε να προσκαλέσει τον έλληνα πρωθυπουργό την ώρα που μαίνεται ο πόλεμος στην Ουκρανία αλλά και σε μια περίοδο όπου η τουρκική προκλητικότητα στο Αιγαίο «χτυπάει κόκκινο»; Λίγοι ευρωπαίοι ηγέτες έχουν κληθεί τα τελευταία χρόνια να μιλήσουν στο Κογκρέσο και πάντα για σοβαρό λόγο. Ποιος είναι αυτός σήμερα και πώς μπορεί να τον αξιοποιήσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης;
Ας τα πάρουμε με τη σειρά, ξεκινώντας από το Αιγαίο.
Η αναβάθμιση της τουρκικής προκλητικότητας, η οποία λαμβάνει πλέον διαστάσεις ανοικτής απειλής, σχετίζεται αναμφίβολα με την ισχυροποίηση της Ελλάδας στον αμυντικό τομέα (συνεργασία με Γαλλία και ΗΠΑ) αλλά και με την ευρύτερη ενίσχυση της θέσης της στη δυτική συμμαχία. Μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι οι τουρκικές προκλήσεις έναντι της Ελλάδας κλιμακώνονται ακριβώς την ώρα που ο Κυριάκος Μητσοτάκης ετοιμάζεται για μια επίσκεψη στις ΗΠΑ, η οποία θα επισφραγίσει ότι η σχέση Αθήνας – Ουάσινγκτον είναι σήμερα πιο στενή από κάθε άλλη φορά στη διάρκεια της Μεταπολίτευσης.
Η Αγκυρα, όπως το συνηθίζει, δοκιμάζει τα όρια, παίζοντας με τη φωτιά, εν όψει της επίσκεψης του έλληνα πρωθυπουργού στις ΗΠΑ. Και το κάνει αυτό την ώρα που, ως μέλος του ΝΑΤΟ, εργάζεται —υποτίθεται— για την ενότητα της δυτικής συμμαχίας έναντι της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Μαζί με τα όρια της Ελλάδας, όμως, δοκιμάζει και τις διπλωματικές της δυνατότητες. Και τα μηνύματα που έχουν έρθει τις τελευταίες ημέρες από την Ουάσιγκτον δείχνουν ότι αυτές οι δυνατότητες υπερβαίνουν σε ορισμένες περιπτώσεις τις προσδοκίες μας. Συγκεκριμένα, αν η πρόσκληση Μπάιντεν προς τον Μητσοτάκη για συνάντηση σε αυτή την κρίσιμη διεθνή συγκυρία ήταν σε ένα βαθμό αναμενόμενη, η πρόσκληση που δέχτηκε ο έλληνας πρωθυπουργός από την Νάνσι Πελόζι να μιλήσει στο Κογκρέσο ήταν μια ανέλπιστη θετική έκπληξη. Για να είμαστε πιο σαφείς: συνάντηση κορυφής με τον αμερικανό πρόεδρο είχαν και θα έχουν όλοι οι έλληνες πρωθυπουργοί. Πρόσκληση για ομιλία στο Κογκρέσο δεν είχε κανένας και αν κάποιος αναλογιστεί ότι σε 40 χρόνια έχουν κληθεί μόνο 70 ηγέτες – τα τελευταία χρόνια ελάχιστοι Ευρωπαίοι – αντιλαμβάνεται πόση σημασία αποδίδουν αυτή την περίοδο στη χώρα μας οι ΗΠΑ.
Προφανώς θα είναι λάθος να πιστέψουμε ότι αυτή η σημασία αποδίδεται στην Ελλάδα επειδή οι Αμερικανοί αποφάσισαν να αδειάσουν τους Τούρκους και να μας υποστηρίξουν στο βαθμό που εμείς θα επιθυμούσαμε έναντι της Άγκυρας. Αυτό ασφαλώς δεν πρόκειται να συμβεί. Το μέγιστο το οποίο ρεαλιστικά μπορούμε να προσδοκούμε —όπως προκύπτει άλλωστε από τη χθεσινή αντίδραση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αλλά και από τις δηλώσεις του απερχόμενου αμερικανού πρεσβευτή στην ΕΡΤ— είναι η αμερικανική αποδοκιμασία για προκλητικές τουρκικές κινήσεις στο Αιγαίο. Και βέβαια, πάντοτε, η προτροπή να συνεχίσουμε να συνομιλούμε με την Άγκυρα σε επίπεδο κορυφής.
Η ελληνική στάση στο Ουκρανικό
Η θέρμη με την οποία θα γίνει δεκτός ο Πρωθυπουργός στην Ουάσιγκτον, λοιπόν, δεν σχετίζεται με την πορεία των Ελληνοτουρκικών, όσο κι αν μπορεί να τα επηρεάσει. Σχετίζεται όμως ευθέως με την καθαρή στάση της Ελλάδας στον πόλεμο που κάνει η Ρωσία κατά της Ουκρανία. Η χωρίς αστερίσκους στήριξη της Ουκρανίας από την Ελλάδα —με κόστος για τις ελληνορωσικές σχέσεις— έδωσε ένα ξεκάθαρο μήνυμα που καθορίζει σε αυτή τη φάση και τη στάση της Ουάσιγκτον έναντι της Αθήνας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Μητσοτάκης καλείται στο Κογκρέσο ως ο πρωθυπουργός της χώρας που αποτελεί, για ιστορικούς λόγους, παγκόσμιο σύμβολο δημοκρατίας.
Το περιεχόμενο της επιστολής με την οποία η Νάνσι Πελόζι καλεί τον έλληνα Πρωθυπουργό είναι αποκαλυπτικό: «Καθώς η διεθνής κοινότητα αντιμετωπίζει μια κομβική στιγμή στον αγώνα μεταξύ των δυνάμεων της δημοκρατίας και της απολυταρχίας, η διατλαντική συμμαχία παραμένει ζωτικής σημασίας για το μέλλον της ελευθερίας στον κόσμο. Το Κογκρέσο και η χώρα μας ανυπομονούν να ακούσουν το μήνυμά σας για τις δημοκρατικές αξίες, καθώς συνεχίζουμε να ενισχύουμε τη συνεργασία μας, να ενισχύουμε την ασφάλεια και την ελευθερία παγκοσμίως και να χτίζουμε ένα λαμπρότερο μέλλον για τα παιδιά μας».
Ο συμβολισμός της πρόσκλησης στον Πρωθυπουργό είναι προφανής: η Ελλάδα είναι το σύμβολο της ελευθερίας και της δημοκρατίας, των αξιών που διακυβεύονται σε αυτό τον πόλεμο. Το γεγονός όμως ότι την πρόσκληση την απευθύνει η Δημοκρατική Νάνσι Πελόζι, που συνέδεσε τα τελευταία χρόνια το όνομά της με τη μάχη κατά του Τραμπισμού στις ΗΠΑ, δίνει πρόσθετο πολιτικό ενδιαφέρον.
Ο Μητσοτάκης προσωπικά δεν θα μπορούσε να λάβει μεγαλύτερο «δώρο» σε μια περίοδο που επιχειρεί να περάσει το μήνυμα —με δυσκολία σε κάποιους μέσα στη ΝΔ— ότι η ηγεσία του εκφράζει την προοδευτική παράταξη και ότι ο όρος «προοδευτικός» δεν νοείται να εκχωρείται στην αντίπαλη παράταξη. Οι «Τραμπικοί» της ΝΔ δεν θα το χαρούν ιδιαίτερα, αλλά στο Κέντρο, όπου κρίνεται τελικά η εκλογική μάχη, είναι πλεονέκτημα να σε καλεί η Πελόζι που εκφράζει την πιο προοδευτική πτέρυγα του Κογκρέσου.