Η ανάλυση της «αυταρχικής προσωπικότητας» από τη Σχολή της Φρανκφούρτης, των σπουδαίων στοχαστών Μαξ Χορκχάιμερ, Χέρμπερτ Μαρκούζε και Τέοντορ Αντόρνο, μας έχει προσφέρει ένα πολύτιμο εργαλείο για την κατανόηση των ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων που οδηγούν σε αυταρχικές τάσεις και στην ενίσχυση των αντιδημοκρατικών κομμάτων.
Η διερεύνηση των υποκειμενικών διαστάσεων των ανθρώπων που ελκύονται από τον πολιτικό αυταρχισμό περιλαμβάνει (σύμφωνα με τον Αντόρνο και το περίφημο βιβλίο του, εδώ) την εξουσιαστικότητα και την επιθετικότητα. Την τάση υποταγής δηλαδή σε ανώτερες αρχές ή ευρύτερα στην ισχύ και την εξουσία η οποία συνδυάζεται με την επιθετικότητα προς αυτούς που το άτομο θεωρεί κατώτερους ή διαφορετικούς.
Το φαινόμενο είναι προφανώς παγκόσμιο. Αλλωστε η ανάλυση του Αντόρνο χρησιμοποιήθηκε και για το φαινόμενο Τραμπ. Οπως έγραψαν οι New York Times το 2018, «ο Αντόρνο και οι συνάδελφοί του θα μπορούσαν εύκολα να περιγράφουν τις ρατσιστικές απόψεις που εκφράζουν πολλοί υποστηρικτές του Τραμπ». Στην Ελλάδα, αυτά είναι τα χαρακτηριστικά του «Ελληνάρα», που στήριξε την περασμένη δεκαετία τη Χρυσή Αυγή και σήμερα, ανεξαρτήτως κόμματος, εκπροσωπεί έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο σκέψης (και ενίοτε δράσης) εναντίον των μειονοτήτων, των προσφύγων και των μεταναστών.
Ο Γιάννης Αντεκοκούνμπο, δύο φορές MVP, πρωταθλητής του NBA και παράλληλα πλέον επιχειρηματίας με επενδύσεις και στην Ελλάδα, γνωρίζει τον «Ελληνάρα» από παιδί. Κάποτε τον φοβόταν. Το ομολόγησε με δάκρυα στα μάτια και καλύπτοντας με τα χέρια το πρόσωπό του στο πλαίσιο του ντοκιμαντέρ «Giannis: The Marvelous Journey» το οποίο προβάλλεται από τον Φεβρουάριο στην πλατφόρμα Amazon Prime (εδώ). Θυμήθηκε πώς έτρεχαν με τα αδέρφια του για να γυρίσουν στο σπίτι από τους δρόμους όπου την έστηνε στους μετανάστες η Χρυσή Αυγή.
Χρόνια πέρασαν από τότε και ο Γιάννης έγινε «ο Ελληνας που μας κάνει περήφανους στο NBA». Μερικοί από αυτούς που κάποτε θα τον κυνηγούσαν στα Σεπόλια άρχιζαν να διαβάζουν ανάποδα τον ίδιο άνθρωπο και να τον εντάσσουν στο εθνικιστικό τους υπερεγώ, παρότι το χρώμα του δέρματος και η καταγωγή του από την Νιγηρία δεν τους άρεσαν καθόλου. Σε ό,τι αφορά την ελληνική Πολιτεία, καλό είναι να θυμόμαστε ότι έως την ηλικία των 18 ετών, ο Αντετοκούνμπο δεν είχε επίσημα έγγραφα. Δεν ήταν πολίτης ούτε της Ελλάδας ούτε της Νιγηρίας. Η Ελλάδα του έδωσε χαρτιά και «αναγνώρισε» την ύπαρξή του μόνο όταν τον ζήτησε το NBA.
Ο Αντετοκούνμπο, στο περιθώριο του Final Four του Βερολίνου, ρωτήθηκε αν θα γύριζε να παίξει μπάσκετ στην Ελλάδα. Απάντησε ότι δεν θα γύριζε στον Ολυμπιακό ή τον Παναθηναϊκό, θυμίζοντας πώς όταν ήταν πιτσιρικάς δεν τον ήθελαν. «Αλλά σίγουρα αν γύρναγα ποτέ, θα πήγαινα πίσω στον Φιλαθλητικό, από εκεί που ξεκίνησα» εξήγησε και πρόσθεσε ότι θα τον ανέβαζε στην Α1. Περιχαρής, ο γενικός αρχηγός του Φιλαθλητικού, Γιάννης Σμυρλής, είπε την Δευτέρα στην ΕΡΤ πώς όποτε ο Αντετοκούνμπο επιστρέφει στην Αθήνα «κάνει προπόνηση πάλι με τους παλιούς συναθλητές του» ενώ έχει συμβάλει καθοριστικά στην ανακατασκευή του γηπέδου.
Ωστόσο στο Βερολίνο, ο Γιάννης είπε χαριτολογώντας και κάτι ακόμη που δεν άρεσε καθόλου στον «Ελληνάρα». Είπε ότι θα μπορούσε και να αγοράσει μια ομάδα μπάσκετ, τον Παναθηναϊκό ή τον Ολυμπιακό. «Αν μας την πουλήσει ο κύριος Γιαννακόπουλος που δεν το βλέπω ή ο κύριος Αγγελόπουλος» πρόσθεσε με χιούμορ. Τις αντιδράσεις που ακολούθησαν στα social media συνόψισε ένας δημοσιογράφος που συμμετέχει σε τηλεοπτικά πάνελ. Τον χαρακτήρισε «φαφλατά», «νεόπλουτο» και «αμετροεπή», ενώ του έκανε και μάθημα πως «ο Ολυμπιακός και ο Παναθηναϊκός είναι ιδέες στην Ελλάδα ΜΑΣ» και «ΔΕΝ ΠΩΛΟΥΝΤΑΙ!»…
Το πνεύμα των αντιδράσεων δείχνει ότι ο «Ελληνάρας» διήνυσε έναν πλήρη κύκλο με τον Αντετοκούνμπο. Οταν ήταν παιδί δεν τον ήθελε γιατί ήταν μαύρος και μετανάστης και ενίοτε τον κυνηγούσε στους δρόμους. Μετά τον δέχτηκε, στα πρώτα του βήματα στο NBA, γιατί εκπροσωπούσε το εθνικό μας μεγαλείο. Τώρα όμως που ο Αντετοκούνμπο εκτός από πρωταθλητής του NBA είναι πλούσιος και επιχειρηματίας/επενδυτής και θα μπορούσε να αγοράσει μια ελληνική ομάδα μπάσκετ, έγινε ξανά μαύρος και ξένος για τον «Ελληνάρα»: Είναι δυνατόν να αποκτήσει πράγματα «ΔΙΚΑ ΜΑΣ»; Να βάλει στο χέρι «ιδέες», όπως ο Ολυμπιακός και ο Παναθηναϊκός; Αυτό είναι το σκεπτικό των αντιδράσεων αυτού του είδους.
Ευτυχώς, ο Γιάννης είναι πια πολύ μακριά από αυτά, δεν τον αφορούν και δεν καθορίζουν τη ζωή του. Και υπάρχουν πάρα πολλοί έλληνες θαυμαστές του που σκέφτονται με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Την επικύρωση του γνήσιου «Eλληνάρα» δεν τη χρειάστηκε άλλωστε ποτέ.