Αν η τσάντα-πουγκί που κράτησε η Γιάννα Αγγελοπούλου στην Αρεόπολη προκάλεσε κύμα αχρείαστης πλάκας, το γούρι του Μουσείου Μπενάκη προκάλεσε κύμα αχρείαστου θυμού. Εννοώ φυσικά το γούρι που σχεδίασαν οι αδελφές Κατερίνα και Βασιλική Σαββοπούλου, υπό την επωνυμία Β612, και ήταν ένα από τα γούρια για το 2021, που το μουσείο πουλούσε από το e-shop του.
Απεικονίζει τη Μαντώ Μαυρογένους ως εργάτρια, με γαρίφαλο στα μαλλιά και με υψωμένο χέρι σε σχήμα γροθιάς, όπως στην αφίσα του Χάουαρντ Μίλερ (Howard Miller), κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η αφίσα τότε σχεδιάστηκε για ν’ ανυψώσει το ηθικό των γυναικών που δούλευαν στα εργοστάσια, αλλά τόσο η εικόνα όσο και το σλόγκαν «We can do it» που τη συνόδευε, έμειναν στην ιστορία ως σύμβολα της χειραφέτησης, της επανάστασης, του φεμινισμού.
Αν γνωρίζεις μια στάλα Ιστορία, θυμάσαι ότι η Μαντώ Μαυρογένους ήταν μια πλούσια αριστοκράτισσα που έδωσε όλη την περιουσία της για να ενισχύσει τον αγώνα του έθνους. Απηύθυνε εκκλήσεις στις γυναίκες στην Ευρώπη ώστε να πάρουν το μέρος των Ελλήνων, και παρά τις αντιρρήσεις της οικογένειάς της, αφιερώθηκε στον σκοπό της. Κι ενώ προσέφερε τόσα για την απελευθέρωση της Ελλάδας, η αξία της δεν αναγνωρίστηκε ούτε από τους ιστορικούς της εποχής της, ούτε από τους πολιτικούς και το κράτος. Πέθανε λησμονημένη και πάμπτωχη.
Μιλάμε για μια γυναίκα που ξεπέρασε αυτό που πρόσταζε η εποχή της για το φύλο της. Και το πλήρωσε, βέβαια, ακριβά. Δεν είναι ένα σύμβολο φεμινισμού και επανάστασης; Φυσικά και είναι. Και φυσικά μπορεί κανείς να την προβάλει και πάνω σε άλλα σύμβολα φεμινισμού και επανάστασης, όπως η εργάτρια στην αφίσα του Μίλερ. Αυτό έκαναν και οι δημιουργοί του γουριού του Μουσείου Μπενάκη, και είναι να απορεί κανείς που κάποιοι ενοχλήθηκαν με τη συγκεκριμένη αντιστοίχηση. Και εύστοχη είναι και ευφυής.
Βέβαια, μπορεί να ενοχλήθηκαν από το «Υγεία – Καύλα – Επανάσταση», τη φράση που συνόδευε το γούρι, η οποία αποτελεί και κεντρικό σλόγκαν της σειράς χειροποίητων κοσμημάτων που η Κατερίνα και η Βασιλική Σαββοπούλου δημιούργησαν, για την έκθεση του Μουσείου Μπενάκη «1821 Πριν και Μετά». Αλίμονο, είναι δυνατόν να βάζεις τη λέξη «καύλα» δίπλα στην «επανάσταση»; Ντροπή και αίσχος!
Δεν θέλω να σας σοκάρω, αλλά και το 1821 οι άνθρωποι είχαν καύλες. Πάντα είχαν και πάντα (ελπίζω) θα έχουν. Θα έλεγα, μάλιστα, ότι η σεξουαλική φύση μας διατρέχει την Ιστορία και σε πολλά σημεία, την καθορίζει κιόλας. Ο κινηματογράφος το έχει δείξει πολύ ωραία: είμαστε στο πεδίο της μάχης, ο ήρωας πολεμά για έναν ιερό σκοπό. Γύρω του πέφτουν οβίδες, άνθρωποι σκοτώνονται, αλλά η σκέψη του τρέχει στην αγαπημένη του. Επιθυμεί να επιβιώσει για να περάσει ακόμα ένα βράδυ μαζί της. Πολεμά με όλο του το είναι για να επιστρέψει νικητής και να χωθεί μαζί της κάτω από το πάπλωμα.
Η «καύλα» μπορεί να σε βγάλει ζωντανό από τον πόλεμο. Μπορεί να σε βγάλει και νικητή ακόμα. Είναι μια υπερδύναμη, κυριολεκτική και μεταφορική, που βάζει φωτιά στις υπάρξεις, τις οπλίζει με σθένος, τους δίνει υπερδυνάμεις. Αν πιστεύουμε ότι δεν έχει θέση σε μια επανάσταση, είμαστε άσχετοι ή αφελείς. Ή, αφόρητα συντηρητικοί.
Και η Μαντώ Μαυρογένους είχε μπόλικη «καύλα». Η ερωτική ιστορία της με τον επικεφαλής της Φιλικής Εταιρείας, Δημήτριο Υψηλάντη, είναι από τις πιο διαδεδομένες της Ελληνικής Επανάστασης. Πιστεύετε ότι αν έβλεπε αυτό το γούρι, θα θύμωνε; Εγώ νομίζω ότι θα χαμογελούσε.
ΥΓ. Ενα μπράβο στο Μουσείο Μπενάκη για την εξαιρετική απάντηση που έδωσε: «Το Πωλητήριο του Μουσείου Μπενάκη, πρώτο στην Ελλάδα και με συνεχή παρουσία για πάνω από 40 χρόνια, άνοιξε από νωρίς τον δρόμο σε νέους σχεδιαστές και σε σύγχρονους καλλιτέχνες, με πολλούς από τους οποίους διατηρεί σταθερή συνεργασία. Χωρίς να παρεμβαίνει στα έργα τους, πόσω μάλλον να τα λογοκρίνει, το Πωλητήριο παραμένει δεκτικό στις δημιουργικές θεωρήσεις των καλλιτεχνών που φιλοξενεί, πράγμα που συνέβη και στην περίπτωση του αντικειμένου που κυκλοφόρησε ως πρωτοχρονιάτικο γούρι τον Δεκέμβριο του 2020 και που το τελευταίο εικοσιτετράωρο πυροδότησε συζητήσεις σε μερίδα του κοινού. Το αντικείμενο αυτό, που σχεδιάστηκε από τη δημιουργική ομάδα Β612 και κυκλοφόρησε σε περιορισμένο αριθμό (40 κομμάτια) περιλαμβάνει μια φράση που αποτελεί εδώ και χρόνια το γνωμικό των Β612. Σε κάθε περίπτωση, το εν λόγω γούρι έχει αυτή τη στιγμή εξαντληθεί».