Χάθηκε η μπάλα; Οχι ακόμα. Αλλά κινδυνεύει να χαθεί. Υπάρχουν δύο τρόποι να σταθείς μπροστά στο φαινόμενο. Ο ένας είναι ο προφανής. Να πεις, δηλαδή, ότι η Ελλάδα ακολουθεί, με σχετική καθυστέρηση λόγω καιρού, όσα συμβαίνουν και στην υπόλοιπη Ευρώπη. Οταν η Μέρκελ σού λέει ότι η κατάσταση είναι δραματική στη Γερμανία, σκέφτεσαι ότι δεν μπορείς να έχεις περισσότερες απαιτήσεις από την Ελλάδα. Υπάρχει και αυτή η γενική ματιά που συμπεραίνει ότι στον δυτικό κόσμο η πανδημία δεν μπορεί να ελεγχθεί όπως στην Ανατολή.
Ο άλλος τρόπος να δεις τι έφταιξε είναι να σηκώσεις τα πάντα από το τραπέζι και να τα εξετάσεις ένα προς ένα. Και τότε, όσο φως και αν ρίξεις επάνω τους, οι σκιές δεν κρύβονται. Ασφαλώς η ανεύθυνη συμπεριφορά ενός κομματιού της κοινωνίας είναι παράγοντας επιδείνωσης του προβλήματος. Ομως, να με συγχωρείτε, αυτό το ξέραμε. Εκτός και αν από την κυβέρνηση μας πουν ότι πίστευαν ότι ο κόσμος θα άκουγε Μητσοτάκη και Τσιόδρα και θα σήκωνε τη μάσκα ψηλά, να απορροφά και τα δάκρυα συγκίνησης.
Τα περιοριστικά μέτρα, λοιπόν, επιβλήθηκαν με καθυστέρηση. Ναι, η κυβέρνηση στάθμισε το οικονομικό κόστος – καταστρέφονται άνθρωποι από τους περιορισμούς. Ωστόσο, από τη στιγμή που έχει διακηρύξει ότι προέχουν οι ανθρώπινες ζωές, τότε το ρίσκο που αναλήφθηκε αποδεικνύεται μεγάλο. Αλλωστε, στο πρώτο κύμα, την άνοιξη, η κυβέρνηση απέσπασε εύσημα επειδή έδρασε γρήγορα, πλήττοντας ταυτόχρονα την οικονομία.
Τα μέτρα δεν τηρήθηκαν στο σύνολό τους. Και η επιβολή τους δεν είχε την απαραίτητη συνδρομή ή αφοσίωση των αρμοδίων οργάνων. Μαγαζιά που υπέστησαν κυρώσεις για χωρητικότητα και ωράριο συνέχισαν να λειτουργούν. Η πιο συνηθισμένη εικόνα που έχουμε είναι αστυνομικοί να κόβουν κλήσεις σε φουκαράδες πεζούς. Και είναι και η κωμωδία με τις εκκλησίες. Και ας είμαστε ειλικρινείς: σε καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν θα συζητούσαν για το αν και πώς θα κάνουν πορεία εν μέσω πανδημίας.
Παρά τις διαβεβαιώσεις και τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης, τα μέσα μαζικής μεταφοράς αποτελούν εστίες υπερμετάδοσης. Οι παρεμβάσεις καθυστέρησαν και δεν ήταν αρκετές. Αντίστοιχες παρατηρήσεις επιδέχεται και η επιχείρηση θωράκισης των νοσοκομείων, όχι τόσο στο θέμα του εξοπλισμού, όσο στη στελέχωση.
Υπάρχουν πλέον ανοιχτά μέτωπα, σε προσωπικό και υπηρεσιακό επίπεδο, ανάμεσα σε υψηλόβαθμους παράγοντες με ρόλο κρίσιμο για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Αυτές οι συγκρούσεις υπονομεύουν τον συντονισμό και τη συνεργασία βασικών κρίκων στην αλυσίδα.
Τι μένει από εδώ και πέρα; Οχι περισσότερα από το lockdown, που ουσιαστικά προανήγγειλε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος. Και μετά; Η απάντηση δεν είναι εύκολη, καθώς διέρχεται και από τις Βρυξέλλες. Ομως, από τη στιγμή που δεν τίθεται δίλημμα ανάμεσα στην οικονομία και στις ανθρώπινες ζωές, η απάντηση είναι προφανής. Και εδώ, δυστυχώς, ισχύει το «βλέποντας και κάνοντας».