O Γουότερς επί σκηνής προβάλλοντας τη λέξη Αγάπη κατά τη διάρκεια της συναυλίας του, και δεξιά, μία διαδηλώτρια έξω από συναυλία του στη Γερμανία | CreativeProtagon/Shutterstock/Getty Images
Απόψεις

Εχει δίκιο ο Ρότζερ Γουότερς; Εξαρτάται ποιον ρωτάς

Ο Μαρσέλ Προυστ είχε γράψει ότι θα ήταν καλύτερα για το κοινό να μη γνωρίσει ποτέ από κοντά τους ήρωές του. Είχε δίκιο. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα ήθελες να κάνεις παρέα με τον μπασίστα των Pink Floyd ή ότι συμφωνείς πάντα με τις απόψεις του. Αυτό, όμως, απέχει πολύ από το να απαγορεύονται οι συναυλίες του, ή να χαρακτηρίζεται αντισημίτης.
Μαρία Δεδούση

Ενα από τα σημαντικά χαρακτηριστικά των Pink Floyd είναι το γεγονός ότι ενώ ως μουσικό σύνολο υπήρξαν σχεδόν εξωγήινοι, ως επιμέρους μουσικοί δεν ήταν κανείς τους κορυφαίος στο είδος του. Ούτε ο Γουότερς ήταν ποτέ κορυφαίος μπασίστας, δεν είχε το δαιμόνιο ταλέντο του Flea, την ευφυία του Sting, ή την καταιγιστική δύναμη του Τζον Πολ Τζόουνς των Zeppelin.

Για να μην μιλήσουμε για τον Πολ ΜακΚάρτνεϊ, αν και με τον ΜακΚάρτνεϊ ο Γουότερς έχει ένα κοινό κι αυτό δεν είναι το μπάσο: Είναι το γεγονός ότι το ταλέντο και των δύο στο να «στήνουν» τη μουσική και τη σκηνική παρουσία των συγκροτημάτων τους, να γράφουν στίχους και να τα παρουσιάζουν όλα αυτά στο κοινό, υπερκέρασε κατά πολύ την συνεισφορά τους ως οργανοπαίκτες.

Είναι απολύτως βέβαιο ότι πολλοί από τους ανθρώπους που έχουν ακούσει και λατρέψει τους Floyd δεν ξέρουν καν τι όργανο παίζει ο Γουότερς. Ξέρουν, όμως, ότι ότι είναι ο άνθρωπος που ευθύνεται κατά πολύ για τα μαγικά που έχουμε δει και ακούσει απ’ αυτούς, τόσο στις στούντιο δουλειές τους, όσο και στις συναυλίες τους.

Ξέρουν επίσης ότι είναι ένας πολύ ιδιόρυθμος άνθρωπος που οδήγησε με τη συμπεριφορά του στη διάλυση του συγκροτήματος και ακολούθως προσπάθησε να πάρει τα δικαιώματα των Floyd για τον εαυτό του, ξεκινώντας μια πολύ πικρή αντιπαράθεση με τα υπόλοιπα μέλη.

One man show, στη σκηνή και στη ζωή, ο Γουότερς συνέχισε να στήνει συναυλίες, στις οποίες παίζει τη μουσική των Floyd, πολλή από την οποία έγραψε ο ίδιος. Εχει φανατικό κοινό και κάθε συναυλία του ξεπερνά την προηγούμενη σε φαντασμαγορία, πρόκληση και επιτυχία. Στη Φρανκφούρτη, τη Δευτέρα, 29 Μαΐου, τον χειροκρότησαν όρθιοι άπαντες επί αρκετή ώρα και ο συναυλιακός χώρος στο Festhalle ήταν κατάμεστος, παρά την προηγούμενη προσπάθεια των αρχών να εμποδίσουν τη συναυλία, προσπάθεια που απέτυχε καθώς ο Γουότερς κέρδισε στην εκδίκαση των ασφαλιστικών μέτρων.

Η Γερμανία έχει έρθει σε πάρα πολύ δύσκολη θέση με τα καμώματα του Γουότερς. Εάν, για παράδειγμα, χρησιμοποιούσε τα ναζιστικά σύμβολα και το ιπτάμενο γουρούνι με το άστρο του Δαυίδ, στη Νέα Ζηλανδία, κάποιοι θα φώναζαν (πάντα φωνάζουν κάποιοι), αλλά δεν θα άνοιγε μύτη. Οι Γερμανοί, όμως, έχουν τους δικούς τους σκελετούς στη ντουλάπα, που δεν είναι και τόσο μέσα στη ντουλάπα καθώς είναι υπερβολικά πολλοί για να τους χωρέσει, τις δικές τους ενοχές, τα δικά τους ζητήματα και ορθώς τα έχουν και μακάρι να συνεχίσουν να τα έχουν, και δεν ξέρουν τι να τον κάνουν. Προσπάθησαν, λοιπόν, να κάνουν το εύκολο: να τον ξεφορτωθούν.

Ο Γουότερς έχει πολύ συγκεκριμένες πολιτικές απόψεις και δεν τις έχει κρύψει ποτέ· αντιθέτως είναι πολύ «φωνακλάς», αν ήταν κανείς και λίγο καχύποπτος θα μπορούσε να σκεφτεί ότι έχει στήσει τη σημερινή του καριέρα εν πολλοίς πάνω σ’ αυτές τις -συχνά προκλητικές- απόψεις.

Προκλητικό δεν είναι ούτε να υποστηρίζεις τους Παλαιστίνιους και το δικαίωμά τους σε κράτος, ούτε να κατηγορείς το Ισραήλ για εγκλήματα εναντίον τους. Η αλήθεια δεν είναι προκλητική per se, είναι απλώς κάποιες φορές δυσάρεστη.

Προκλητικό, στην πραγματικότητα, δεν είναι ούτε να υποστηρίζεις τον Πούτιν και την Κίνα, άποψή σου στην τελική. Ισως, όμως, είναι κάπως προκλητικό να λες σε συνέντευξη στο CNN ότι η Ταϊβάν ανήκει ντε φάκτο στην Κίνα, να απορρίπτεις ως «μαλακίες» τις κατηγορίες εναντίον της για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ότι το κράτος του Ισραήλ πρέπει να πάψει να υπάρχει και να επιστραφεί lock, stock and barrel στους Παλαιστίνιους και ότι η Χαμάς «είναι αναποτελεσματική» στις επιθέσεις με πυραύλους εναντίον του Ισραήλ.

Σε άλλη του συνέντευξη έχει πει ότι οι κατηγορίες κατά της Ρωσίας για εγκλήματα πολέμου στην Ουκρανία είναι «ψέματα, ψέματα, ψέματα».

Από την άλλη αποκαλεί «σφαγείς» τους Αμερικάνους και λέει ότι «είναι πιο κακοί απ’ όλους τους άλλους τουλάχιστον επί 10», γεγονός για το οποίο δεν μπορείς ακριβώς να τον κατηγορήσεις ότι έχει άδικο.

Ο Γουότερς, στα 80 του πλέον, είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση ανθρώπου που έχει δίκιο σε πολλά πράγματα, αλλά το χάνει με τον τρόπο που τα αντιμετωπίζει. Ισως επειδή έχει υιοθετήσει μια μανιχαϊστική στάση, που δεν ταιριάζει στον σημερινό κόσμο, μάλλον και σε κανέναν κόσμο: Η αντιαμερικανική του στάση τον έχει κάνει φιλορώσο και φιλοκινέζο, η φιλοπαλαιστινιακή του στάση τον έχει κάνει να μισεί τους Ισραηλινούς. Αυτό δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι είναι αντισημίτης, ή φασίστας από την ανάποδη. Και εν πάσει περιπτώσει, ό,τι κι αν είναι, δεν μας αφορά. Και ο Εζρα Πάουντ πήγε με τον Μουσολίνι, αλλά δεν σταματήσαμε να διαβάζουμε τη συγκλονιστική του ποίηση. Ο Γουότερς είναι ένας καλλιτέχνης που επέλεξε να μεταφέρει πολιτικά μηνύματα – όπως αυτός τα αντιλαμβάνεται.

Το πώς τα αντιλαμβάνεται το κοινό είναι μια άλλη, πολύ διδακτική ιστορία: Οσα συνέβησαν μέσα και έξω και πέριξ της συναυλίας του στη Φρανκφούρτη, δεν χαρακτηρίζουν τον ίδιον, αλλά τον κόσμο μας:

Μέσα στον χώρο αντι-ισραηλινοί ακτιβιστές παρουσίασαν μια δράση για την «απελευθέρωση ολόκληρης της ιστορικής Παλαιστίνης, από τον ποταμό Ιορδάνη μέχρι τη Μεσόγειο Θάλασσα», την περιοχή στην οποία βρίσκεται επίσης το Ισραήλ.

Την ίδια στιγμή, περίπου 500 άτομα εμφανίστηκαν έξω από την αίθουσα για να διαμαρτυρηθούν για τη συναυλία. Ανθρωποι που περίμεναν να δουν τη συναυλία, ή διαμαρτύρονταν γι αυτήν, μίλησαν στο Politico και είπαν εντελώς διαφορετικά πράγματα. Αλλοι τον εκθείαζαν για τη μουσική του, άλλοι ήταν υπέρ του αιτήματος των Παλαιστινίων, άλλοι τον κατακεραύνωναν που χρησιμοποίησε το ιστορικά φορτισμένο Festhalle -ένα χώρο που υπήρξε τόπος διαλογής και μαρτυρίου για τους Εβραίους πριν σταλούν στα στρατόπεδα- για να διασπείρει μίσος για το Ισραήλ.

Λίγο μετά την έναρξη της συναυλίας, ένας ακτιβιστής με ισραηλινή σημαία εισέβαλε στη σκηνή και κάποια άτομα από το κοινό σήκωσαν επίσης τη σημαία του Ισραήλ. Αλλοι θεατές προσπάθησαν να τους αρπάξουν τις σημαίες από τα χέρια πριν παρέμβει το προσωπικό ασφαλείας. Ο διαδηλωτής που έφτασε στη σκηνή είπε στα ισραηλινά ΜΜΕ ότι οι φύλακες απείλησαν να του σπάσουν τον λαιμό.

Τέλος, κατά τη διάρκεια της συναυλίας, μια οθόνη LED πρόβαλε πολιτικά συνθήματα, όπως «γαμήστε την κατοχή», «γαμήστε την πατριαρχία» και «αντισταθείτε στον καπιταλισμό», σε ένα venue του οποίου τα εισιτήρια έφταναν τα πάρα πολύ καπιταλιστικά 200 ευρώ και ένα μπουκαλάκι νερό κόστιζε 4,5 ακόμη πιο καπιταλιστικά ευρώ.

Ολο αυτό είναι ο πολύ μπερδεμένος κόσμος μας, ένας κόσμος τον οποίο ούτε δημιουργεί ούτε χειροτερεύει ο κάθε Ρότζερ Γουότερς, ούτε καν τον επηρεάζει σημαντικά· οι καλλιτέχνες καθρέπτη βάζουν απέναντί μας, είτε με τα έργα τους είτε με τη στάση τους.

Είναι ένας κόσμος που ίσως θα περιέγραφαν διαφορετικά οι Pink Floyd σήμερα, ένας κόσμος πράγματι μουδιασμένος, αλλά πλέον πάρα πολύ άβολα.